Πολλοί νέοι που δεν κατατάσσονται στους απογοητευμένους, αδιάφορους πολίτες, ενδιαφέρονται να μάθουν τι προηγήθηκε προτού φθάσουμε στο καταλυτικό 1974 με όσα δεινά έφερε στο νησί μας, εκφράζουν πολλά γιατί και ζητούν απαντήσεις. Παραπονούνται δε ότι στο σχολείο δεν διδάχτηκαν αρκετά για να διαμορφώσουν γνώμη και ζητούν να τους συμβουλέψω πού να καταφύγουν, για μία έγκυρη ενημέρωση της σύγχρονης ιστορίας της Κύπρου.
Αναγνωρίζοντας ότι δεν είναι εύκολο οι νέοι να διαβάσουν έναν όγκο βιβλίων, συστήνω ανεπιφύλακτα τη νέα έκδοση, βελτιωμένη και επαυξημένη, του βιβλίου τού φιλόλογου-συγγραφέα Γιάννη Κ. Λάμπρου, «Ιστορία του Κυπριακού, Τα χρόνια μετά την ανεξαρτησία 1960-2023», διότι προσφέρει πλήρη, λεπτομερή, χρονολογική εξιστόρηση των γεγονότων, με τεκμηρίωση στη βάση έγκυρων πηγών, μαρτυριών και αποδεικτικών στοιχείων. Παρ’ όλο που οι πέραν των 900 σελίδες του βιβλίου εστιάζουν αναλυτικά στην περίοδο 1960, έτος ίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, και φθάνουν έως και στις μέρες μας, υπάρχει το πολύ χρήσιμο εισαγωγικό κεφάλαιο 80 σχεδόν σελίδων, στο οποίο παρατίθενται όσα σημαντικά σημάδεψαν την περίοδο από την άφιξη των Βρετανών στο νησί στο 1878, μέχρι και όσα έλαβαν χώρα και οδήγησαν στην ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, τη νύχτα της 15ης προς τη 16η Αυγούστου 1960. Χρησιμότατη είναι επίσης η παράθεση χαρτών, τα παραρτήματα που προστέθηκαν στην παρούσα έκδοση και αφορούν επτά διαφορετικά σημαντικά κεφάλαια του Κυπριακού, η αναφορά στις πηγές και το ευρετήριο προσώπων. Διαφωτιστικές, ιδίως για άτομα της νεότερης γενιάς, είναι και οι πολλές επεξηγηματικές σημειώσεις στο κάτω μέρος της σελίδας, όποτε τούτο κρίνεται αναγκαίο, όπου παρατίθενται από τον συγγραφέα επιπρόσθετες πληροφορίες για πρόσωπα, γεγονότα, ημερομηνίες κ.λπ., που αναφέρονται στο κείμενο.
Ένα Βιβλίο έργο ζωής
Αφοσιωμένος στη μελέτη της ιστορίας και με αμείωτο ενδιαφέρον για την πολιτική ζωή της Κύπρου είναι ο Γιάννης Κ. Λάμπρου, με καταγωγή από την Αθηαίνου και υπηρεσία σε διάφορα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης και στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου. Πλούσια είναι η συγγραφική του κατάθεση, με εργασίες φιλολογικού, ιστορικού και πολιτικού περιεχομένου, αρθρογραφία και συνεργασία με εφημερίδες και περιοδικά, και αυτοτελή βιβλία επί ειδικών θεμάτων με ευρύτερο ενδιαφέρον. Ξεχωρίζει, ασφαλώς, το υπό αναφορά βιβλίο του, που είναι έργο ζωής, αφού εργάζεται συστηματικά γι’ αυτό, το συμπληρώνει συνεχώς και το εμπλουτίζει με νέο ιστορικό υλικό στα τελευταία τουλάχιστον τριάντα χρόνια.
Κάναμε ειδική αναφορά στη χρησιμότητα αυτού του βιβλίου για άτομα της νέας γενιάς που θέλουν να μάθουν την ιστορία της πατρίδας τους. Πολύτιμο, όμως, και ως βιβλίο αναφοράς είναι το συγκεκριμένο και για ερευνητές, συγγραφείς, φοιτητές και κάθε ενδιαφερόμενο που επιθυμεί να ενδιατρίψει σε οποιαδήποτε σημαντική πτυχή της ιστορικής πορείας του Κυπριακού. Μπορεί, εν πρώτοις, να διαβάσει γι’ αυτήν όσα ο συγγραφέας παραθέτει, και ακολούθως να ανατρέξει σε αναφερόμενες πηγές, για περισσότερες πληροφορίες και διερεύνηση. Αναφέρουμε ως παράδειγμα τη Διασκεπτική 1947-48, το Δημοψήφισμα του 1950, την προεργασία, την έναρξη του ένοπλου αγώνα και τη δράση της ΕΟΚΑ, τις συνομιλίες Μακαρίου-Χάρντινγκ, τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου και πώς οι Κύπριοι τις υποδέχθηκαν, το ξέσπασμα της θύελλας του 1963-64 που οδήγησε στην κατάρρευση του ενιαίου δικοινοτικού κράτους, όλο το παρασκήνιο για τη διαμεσολάβηση των Αμερικανών (σχέδια Άτσεσον), την πολιτική της Ένωσης μέχρι και την απόφαση του Μακαρίου για στροφή στο εφικτό, τις ταραχώδεις σχέσεις Λευκωσίας-Αθηνών και την κορύφωσή τους στα χρόνια της επταετούς δικτατορίας των στρατιωτικών, το πραξικόπημα, την εισβολή. Και όλες τις προσπάθειες για ειρηνική διευθέτηση του Κυπριακού, μέχρι και την τελευταία στο Κραν Μοντάνα στο 1917. Και μόνη η ενδεικτική αυτή παράθεση μερικών από τα πάμπολλα ανάλογα κεφάλαια του βιβλίου καταδεικνύει την αξιόλογη, πολύμοχθη, σημαντική εργασία του συγγραφέα και τη μεγάλη χρησιμότητα του βιβλίου του.
Θεωρούμε αναγκαίο να διευκρινίσουμε ότι ο Γιάννης Λάμπρου δεν είναι ένας απλός, άχρωμος, εξ αποστάσεως παρατηρητής και καταγραφέας γεγονότων, που αφορούν κάποια ξένη χώρα και τους άγνωστους πολίτες της. Στέκεται με αντικειμενικότητα στην εξιστόρηση των συμβάντων και κατά τούτο το βιβλίο του, όπως προαναφέρθηκε, είναι πολύτιμο, ταυτοχρόνως, όμως, καταθέτει ευθαρσώς τη γνώμη του, πάντα με την αναγκαία τεκμηρίωση, επί καίριων ερωτημάτων, όπως:
⦁ Γιατί η Κύπρος δεν εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ
⦁ Αν τα διάφορα Σχέδια πραξικοπηματικής Ένωσης, στα οποία αντιτάχθηκε ο Μακάριος, θα έφερναν πράγματι μια επιθυμητή για τους Ελληνοκυπρίους λύση
⦁ Αν είναι ακριβής ο ισχυρισμός ότι τορπιλίστηκε συμφωνία λύσης που προέκυψε από τις συνομιλίες Κληρίδη-Ντενκτάς, με συμμετοχή των Δεκλερή και Aλτικαστί το 1972-73
⦁ Η προσωπικότητα του αρχιεπισκόπου Μακαρίου και η διακυβέρνησή του
⦁ Το Σχέδιο Ανάν και η στάση του λαού και της ηγεσίας έναντι σ’ αυτό
Στον επίλογο του βιβλίου του, ο συγγραφέας Γιάννης Κ. Λάμπρου τονίζει με έμφαση ότι «το Κυπριακό καταβαραθρώθηκε από το πραξικόπημα, που διέταξαν ο παρανοϊκός δικτάτορας Δημήτριος Ιωαννίδης και οι συνεργάτες του. Είναι αλήθεια ότι η Τουρκία από το 1956 είχε άνομα σχέδια κατά της Κύπρου, όμως αυτά ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθούν χωρίς το πραξικόπημα. Η ζημιά που αυτό προκάλεσε ίσως αποδειχθεί ανεπανόρθωτη».
*Δημοσιογράφος
pcpavlou@gmail.com
