Σάλος γίνεται για τον νέο νόμο που ψηφίστηκε σχετικά πρόσφατα από τη Βουλή και συγκεκριμένα μιλώ για τον περί Δημόσιων Συγκεντρώσεων και Παρελάσεων Νόμο του 2025 (151(I)/2025) (στο εξής ο «Νόμος») – ο οποίος σύμφωνα με κάποιους κύκλους αποτελεί μελανό σημάδι για τη δημοκρατία στην Κύπρο αφού ισχυρίζονται πως θέτει δυσανάλογους περιορισμούς στις διαδηλώσεις. Είναι θέση μου, πως αυτή η άποψη είναι ιδεολογικά μπολιασμένη από τα ακραία δόγματά της αριστεράς που επιθυμούν μια κοινωνία άνομη κι άναρχη. Σε τούτο το άρθρο μου, θα ισοπεδώσω τα επιχειρήματά των επικριτών του εν λόγω Νόμου και θα αποδείξω πως ο εν λόγω Νόμος συμβαδίζει με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου («ΕΣΔΑ»).
Το δικαίωμα στην ελευθερία συνέλευσης διασφαλίζεται μεταξύ άλλων τόσο από το άρθρο 21 του Συντάγματος αλλά και από το άρθρο 11 της ΕΣΔΑ. Εντούτοις, το άρθρο 21(3) του Συντάγματος προνοεί απολύτως αναγκαίους περιορισμούς στο εν λόγω δικαίωμα, όπως και το άρθρο 11(2) της ΕΣΔΑ.
Η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων («ΕΔΑΔ») είναι ξεκάθαρη επί του θέματος: η νομοθετική επιβολή αναλογικών περιορισμών στο δικαίωμα της ειρηνικής συνέλευσης, όπως η εκ των προτέρων ενημέρωσή των αρμόδιων Aρχών, δεν παραβιάζει το εν λόγω δικαίωμα. Ενδεικτική είναι η απόφασή του ΕΔΑΔ στην υπόθεση Éva Molnár v. Hungary (Αριθμός Αίτησης. 10346/05), 7/1/2009, ΕΔΑΔ, όπου το ΕΔΑΔ υιοθέτησε το σκεπτικό του στην απόφασή του στην Bukta and Others v. Hungary (Αριθμός Αίτησης. 25691/04), 17/10/2007, ΕΔΑΔ και δικαίωσε όμως αυτήν τη φορά την Ουγγαρία η οποία σε νομοθετική της πρόνοια επιβάλλει την εκ των προτέρων ενημέρωση για τη διεξαγωγή διαδήλωσης, λέγοντας πως αυτή η υποχρέωση δεν παραβιάζει το δικαίωμα στην ειρηνική συνέλευση και το άρθρο 11 της ΕΣΔΑ. Περαιτέρω, το ΕΔΑΔ ξεκαθάρισε στην παράγραφο 36 της απόφασής του ότι (σε μετάφραση από τα αγγλικά στα ελληνικά): «Ωστόσο, σε ειδικές περιπτώσεις όπου μια άμεση αντίδραση μπορεί να δικαιολογηθεί, για παράδειγμα σε σχέση με ένα πολιτικό γεγονός, με τη μορφή αυθόρμητης διαδήλωσης, η διάλυση της επακόλουθης διαδήλωσης αποκλειστικά και μόνο λόγω έλλειψης της απαιτούμενης προηγούμενης ειδοποίησης, χωρίς καμία παράνομη συμπεριφορά από τους συμμετέχοντες, μπορεί να ισοδυναμεί με δυσανάλογο περιορισμό της ελευθερίας του συνέρχεσθαι ειρηνικά. Είναι σημαντικό οι δημόσιες Aρχές να επιδεικνύουν έναν ορισμένο βαθμό ανοχής απέναντι στις ειρηνικές συγκεντρώσεις, προκειμένου η ελευθερία του συνέρχεσθαι που κατοχυρώνεται από το Άρθρο 11 της Σύμβασης να μην στερηθεί κάθε ουσιαστικής σημασίας.»
Εφαρμόζοντάς το σκεπτικό της πιο πάνω απόφασής του ΕΔΑΔ στην παρούσα περίπτωση του Νόμου, είναι αντιληπτό πως ο νομοθέτης έχει προβεί σε μια δίκαιη κι αναλογική εξισορρόπηση των επίμαχων δικαιωμάτων και του δημόσιου συμφέροντος. Ειδικότερα, στο άρθρο 5 του Νόμου, προνοείται το δικαίωμα διεξαγωγής αυθόρμητης διαδήλωσης, χωρίς να χρειάζεται εκ των προτέρων ειδοποίηση. Περαιτέρω, οι λόγοι διάλυσης διαδήλωσης που θέτει το άρθρο 9 του Νόμου είναι πολύ συγκεκριμένοι. Επιπρόσθετα, οι περιορισμοί που μπορεί να θέσει ο Αρχηγός της Αστυνομίας για τη διεξαγωγή μιας διαδήλωσης σύμφωνα με το άρθρο 8 του Νόμου κυμαίνονται στα ίδια αυστηρά και πολύ συγκεκριμένα πλαίσια, τα οποία συμβαδίζουν με το άρθρο 21(3) του Συντάγματος.
Δέον σημειωθεί, πως η ρύθμισή του δικαιώματος στην ειρηνική συνέλευση μέσω του Νόμου διασφαλίζει την προστασία των δικαιωμάτων όλων των πολιτών, ευθυγραμμίζει την Κύπρο με τις νομοθετικές πρόνοιες άλλων ευρωπαϊκών χωρών και διασφαλίζει πως η αναρχία και η ανομία δεν πρόκειται να λάβουν ποτέ το πηδάλιο. Επίσης, ο Νόμος δίδει τη δυνατότητα στην Αστυνομία να συντονίσει τις διαδηλώσεις και να διασφαλίσει πως διαδηλώσεις από αντίπαλα σύνολα δεν θα διεξαχθούν την ίδια μέρα και στον ίδιο χώρο, σε μια προσπάθεια αποφυγής εντάσεων και/ή βίας, όπως ακριβώς έγινε στην υπόθεση του ΕΔΑΔ, Plattform Artze fur das Leben DNA v. Austria, (Αριθμός Αίτησης. 10126/82) 21/6/1988, ΕΔΑΔ. Επιπρόσθετα, ο Νόμος προνοεί ποινές για όσους παραβιάζουν τις πρόνοιές του και συνεπώς μπορεί να ενδυναμώσει το δικαίωμα στην ελευθερία συνέλευσης αφού θα αποφεύγεται η μετατροπή ειρηνικών διαδηλώσεων σε επιθετικές και/ή βίαιες εξάρσεις.
Εν κατακλείδι, το δικαίωμα στην ελευθερία συνέλευσης δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι συνέργεια προς τους άνανδρους κουκουλοφόρους που συγχύζουν την ειρηνική διαμαρτυρία με την άνομη κι ασύδοτη βία. Εξάλλου, σκοπός μιας διαμαρτυρίας είναι πάντοτε η διεκδίκησή του δικαίου και η καταπολέμηση της αδικίας. Και αγαπητοί, η αδικία δεν καταπολεμάται με τα ρόπαλα, τους σιδερολοστούς και τις πέτρες. Η αδικία καταπολεμάται με τη δημοκρατική πολυφωνία. Καταπολεμάται με τον υγιή διάλογο. Καταπολεμάται με τις νούσιμες διαμαρτυρίες που σκοπό έχουν όντως την επιβολή αλλαγής κι όχι τη μετατροπή των πόλεων μας σε πεδία μάχης ελλείψει πολέμου και προς χάχανων αστείων μικράνθρωπων.
*Δικηγόρος
