Λύση για τις πλημμύρες χάρη σε κυπριακή ευρεσιτεχνία

Αν βρεθεί κάποιος στην Ολλανδία σε πόλεις όλο κανάλια, θα δει τις υπηρεσίες του δήμου αλλά και τους ίδιους τους κάτοικους να κατασκευάζουν φράγματα μπροστά από τα σπίτια τους με σακούλες γεμάτες άμμο. Παρόμοια αυτοσχέδια εμπόδια χρησιμοποιούν σε διάφορες χώρες όταν το μετεωρολογικό δελτίο προβλέπει έντονες καταιγίδες.

Στην Κύπρο, μέχρι σχετικά πρόσφατα, κάτι τέτοιο δεν ήταν αναγκαίο. Με τις αλλαγές στον τρόπο ζωής μας όμως, την αστικοποίηση και την έντονη οικοδομική ανάπτυξη οπουδήποτε, οι βροχές συνοδεύονται πια κι από πλημμύρες σπιτιών, εργασιακών χώρων κι άλλων υποστατικών.

Άλλοτε αντιμετωπίσιμες κι άλλοτε ιδιαίτερα καταστροφικές, με την Πυροσβεστική Υπηρεσία να μην προλαβαίνει τις κλήσεις και τις ασφαλιστικές εταιρείες να αυξάνουν τα τέλη για να αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις των πλημμυροπαθών πελατών τους, ενώ οι ιδιοκτήτες σπιτιών που έχουν ήδη πλημμυρίσει μία φορά τρέμουν κάθε φορά που βρέχει.

Ο Κύπριος πολιτικός μηχανικός Αντώνης Τουμαζής (συνέταιρος στον οίκο Διον. Τουμαζής & Συνεργάτες) προτείνει μία λύση η οποία έχει γίνει ήδη αποδεχτή από το Βρετανικό Γραφείο Πνευματικών Δικαιωμάτων (UK Intellectual Property Office, UK IPO), το οποίο χορήγησε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στην εφεύρεσή του, η οποία ονομάζεται Self-operated barrier for flood, spill and other protection.

Η διαφορά με άλλα παρόμοια συστήματα έγκειται σε αυτό που λέει το όνομά του: Self operated. Το σύστημα που σχεδίασε ο Αντώνης Τουμαζής εγκαθίσταται στο σημείο που θέλει κάποιος να αποτρέψει το νερό να εισχωρήσει, είναι μόνιμα εκεί και λειτουργεί από μόνο του, αυτόματα, με την άνωση, χωρίς να απαιτείται ηλεκτρισμός ή οποιαδήποτε ανθρώπινη επέμβαση. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένας ετήσιος έλεγχος και συντήρηση αν χρειαστεί. Με άλλα λόγια δεν χρειάζεται κάποιος να παρακολουθεί το δελτίο καιρού και να τρέχει να προλάβει να το εγκαταστήσει. 

Όπως εξηγεί ο κ. Τουμαζής, η εμπλοκή με το εν λόγω θέμα άρχισε όταν το γραφείο του μαζί με μια μεγάλη ομάδα ερευνητών ανέλαβε το 2007, μέσω προγράμματος της ΕΕ, την εκπόνηση σχεδίου για επίλυση του προβλήματος που παρουσιαζόταν στο λιμανάκι της Πάφου. Στο πρόγραμμα αυτό αναπτύχθηκε λογισμικό και τρισδιάστατα σχέδια που βοηθούν τους μηχανικούς να σχεδιάζουν αντιπλημμυρικά φράγματα σε επίπεδο υποστατικού.

Με τη λήξη του προγράμματος λήφθηκε χορηγία από το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού -στα πλαίσια του προγράμματος Ενίσχυσης της Επιχειρηματικής Καινοτομίας- για την εισαγωγή στην αγορά ενός one-stop-shop φράγματος όπου ο πελάτης θα αγοράζει αντιπλημμυρικό φράγμα φτιαγμένο στα μέτρα του. Θα είχε την επιλογή του τρόπου λειτουργίας του (αυτόματο ή μη), του υλικού του δαπέδου, των φορτίων, διαστάσεων κ.λπ. 

«Ο κίνδυνος πλημμύρας, εξηγεί ο κ. Τουμαζής, είναι αναπόφευκτος, σε αστικές περιοχές. Όσα έργα προστασίας και να γίνουν, οι αστικές περιοχές πάντοτε θα πλημμυρίζουν είτε διότι θα συμβεί έντονο καιρικό φαινόμενο είτε επειδή θα γίνει κάπου κάποια επέμβαση. Για αυτό και η Πολιτεία πρέπει να εστιάσει προς τη μείωση της ζημιάς από πλημμύρα, η οποία μπορεί να εκμηδενιστεί, αντί στη μείωση του κινδύνου πλημύρας, ο οποίος είναι αδύνατον να εκμηδενιστεί». Με το σκεπτικό αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί το σύνθημα της προσαρμογής για συμβίωση με πλημμύρες (Living with the Floods). 

Η τεχνολογία προσφέρει σήμερα διάφορες λύσεις για συμβίωση με πλημμύρες. Εκτός από την πιο διαδεδομένη εύκολη λύση της χρήσης αμμόσακκων, υπάρχουν ειδικά κατασκευασμένα φορητά φράγματα που τοποθετούνται στις εισόδους των υποστατικών πριν το συμβάν.

Τα φράγματα αυτά είναι χαμηλού κόστους και είναι ιδανικά για περιπτώσεις που είναι προβλέψιμο το συμβάν. Τοποθετούνται εύκολα από τους χρήστες του υποστατικού μετά που θα δοθεί πρόγνωση για πλημμύρα. Το μειονέκτημα των φραγμάτων αυτών είναι ότι δεν είναι αποτελεσματικά σε περιπτώσεις που προκληθεί ξαφνικό, τοπικόν ή έντονο συμβάν που δεν ήταν δυνατόν να δοθεί έγκαιρη προειδοποίηση ή όταν οι χρήστες απουσιάζουν.

Τα μειονεκτήματα των φορητών φραγμάτων αντιμετωπίζονται με αυτόματα ή παθητικά συστήματα τα οποία είναι μόνιμα εγκατεστημένα και ενεργοποιούνται μόνα τους. Υπάρχουν στη διεθνή αγορά τέτοια συστήματα που ενεργοποιούνται από την υδροστατική πίεση που ασκεί το νερό της πλημμύρας πάνω στα φράγματα. Για παράδειγμα, το περιστρεφόμενο φράγμα FloodBreak είναι συνήθως οριζόντιο και έχει πλευστότητα. Με την άσκηση υδροστατικής πίεσης προς τα πάνω (άνωση) περιστρέφεται ελαφρά και μετά η οριζόντια υδροστατική πίεση το σπρώχνει στην όρθια θέση. Το φράγμα αυτό απαιτεί την εγκατάσταση πλευρικών τοιχωμάτων ώστε το νερό να εγκλωβίζεται μεταξύ του φράγματος και των τοιχωμάτων. 

Άλλο προϊόν είναι το κατακόρυφα κινούμενο SCFB (Self Closing Flood Barrier). Στο προϊόν αυτό το φράγμα είναι συνήθως μέσα σε υποδοχή κάτω από το δάπεδο και ανυψώνεται αυτόματα όταν νερό πλημμύρας εισέλθει στην υποδοχή και το σπρώξει προς τα πάνω.  Η υποδοχή απαιτεί εκσκαφή μεγαλύτερη από το ύψος του φράγματος, καθώς επίσης απαιτεί και δεύτερη υποδοχή ώστε το φράγμα να μην ανυψώνεται πρόωρα και να εμποδίζει την είσοδο στο υποστατικό χωρίς λόγο.

Aquafragma, η κυπριακή πατέντα

Το Aquafragma, όπως ονομάζεται η κυπριακή πατέντα, αντιμετωπίζει τα μειονεκτήματα των προαναφερόμενων συστημάτων που προϋπήρχαν στην αγορά. Η κατασκευή είναι κρυμμένη στο δάπεδο επιτρέποντας απρόσκοπτη διέλευση οχημάτων και προσώπων.  Το φράγμα είναι μια περιστρεφόμενη θύρα η οποία στη συνήθη της θέση είναι οριζόντια, μπροστά από το άνοιγμα από όπου μπορεί να εισέλθει το νερό της πλημμύρας.

 Κάτω από τη θύρα υπάρχει ένα σώμα πλευστότητας το οποίο όταν υπάρχει κίνδυνος πλημμύρας, με την άσκηση σε αυτό υδροστατικής πίεσης, η ώθηση της άνωσης προκαλεί περιστροφή στο σώμα πλευστότητας. Κι έτσι, η θύρα περιστρέφεται αυτόματα στην όρθια θέση και σφραγίζει το άνοιγμα αποτρέποντας έτσι την εισροή νερού στην προστατευόμενη περιοχή.

Ήδη το Aquafragma έχει εγκατασταθεί σε κατοικία στη Λευκωσία στην κορυφή ράμπας υπογείου παρέχοντας παθητική/αυτόματη αντιπλημμυρική προστασία σε αυτοκίνητα, μηχανήματα και άλλον εξοπλισμό που βρίσκονται στον υπόγειο χώρο. Το φράγμα, που έχει εγκατασταθεί, έχει αντιολισθητική επιφάνεια σε χρώμα που συνάδει με τον γύρω χώρο.  Είναι σχεδιασμένο ώστε να μπορούν να περνούν από πάνω του τα μέγιστα δυνατά φορτία.

Όπως εξηγεί ο δημιουργός του Aquafragma, «τα αντιπλημμυρικά φράγματα δεν προστατεύουν μόνο υλικά αγαθά που μπορούν να αντικατασταθούν με χρήματα αλλά το πιο σημαντικό, πέρα από ανθρώπινες ζωές, είναι ότι προστατεύουν πράγματα που δεν μπορεί να καλύψει καμιά ασφαλιστική εταιρεία ή κρατική αποζημίωση.

Προστατεύουν αναμνήσεις, βιβλία, παιδικά παιχνίδια, αντίκες και την ψυχική οδύνη και ταλαιπωρία που προκαλούν τα νερά, λάσπες και άλλες ακαθαρσίες». Όσο για το κόστος, «είναι συγκριτικά μικρότερο από τη ζημιά που δυνατόν να προκληθεί σε ένα μόνο όχημα που δυνατόν να βρίσκεται στο υπόγειο». Για να δείτε πώς λειτουργεί: www.aquafragma.com