Ένα πρωτότυπο, πολυδιάστατο καλλιτεχνικό δρώμενο είναι η παράσταση «Αν εν κακόν τζαι ξόρις’ το: γητειές και βασκανίες» με την οποία συνεχίζεται στις 3 Ιουλίου το Φεστιβάλ Τεχνών Φανερωμένη 2025.
Εξερευνά και αναδεικνύει το φαινόμενο των γητειών και των βασκανιών στην Κύπρο, όπως αυτές εφαρμόζονταν παραδοσιακά, αλλά και όπως μεταλλάσσονται και επιβιώνουν στη σύγχρονη κοινωνία.
Η μουσική του συνθέτη, ποιητή και ερευνητή της Κυπριακής παράδοσης Αδάμου Κατσαντώνη θα χρησιμοποιηθεί με λούπες που παραπέμπουν στις επαναλήψεις των γητειών, καθώς και με ζωντανές εκτελέσεις επί σκηνής. Η λυρικοκολορατούρα σοπράνο Αναστασία Βορκά και ο νεαρός τενόρος και χορευτής Θωμάς Δασκαλάκης θα δημιουργήσουν μια ατμόσφαιρα μαγική και ενδιαφέρουσα, δίνοντας μορφή στις ιδιαίτερες πρακτικές του παρελθόντος.
Η παράσταση θα εμπλουτίζεται με visual art προβολές, οι οποίες θα λειτουργούν ως εικαστικός σύνδεσμος ανάμεσα στο πριν και στο τώρα.
Η θεματική περιστρέφεται γύρω από την ανάγκη του ανθρώπου– τότε και τώρα– να προστατευθεί από το κακό, να θεραπευτεί, να ανακουφιστεί, επιστρατεύοντας παραδοσιακές λαϊκές πρακτικές, οι οποίες συνδέονται άμεσα με το θρησκευτικό και πολιτιστικό υπόβαθρο του τόπου. Οι γητειές, κατά κύριο λόγο προφορικές, ήταν επαναλαμβανόμενα ξόρκια ή ευχές, που συνοδεύονταν συχνά από σωματικές κινήσεις ή αντικείμενα και απευθύνονταν στο θείο– Παναγία, Χριστό ή Αγίους– με σκοπό την ίαση, την αποτροπή του «κακού ματιού» ή την επίτευξη τύχης και ευτυχίας.
Η βασκανία, αντίστοιχα, βασιζόταν στην πίστη ότι η ζήλια ή ο φθόνος μπορούσε ακούσια να προκαλέσει κακό κι έτσι οι άνθρωποι ανέπτυξαν τρόπους να εξουδετερώνουν ή να προλαβαίνουν αυτή την αρνητική ενέργεια. Οι παραδοσιακές πρακτικές έγιναν αντικείμενο σύγχρονης καλλιτεχνικής διερεύνησης, αναδεικνύοντας την αδιάκοπη ανθρώπινη ανάγκη για πνευματική και σωματική θεραπεία, παρότι η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν εξελιχθεί σημαντικά στις μέρες μας.
Συντελεστές
- Αναστασία Βορκά – Λυρικοκολορατούρα σοπράνο / Μουσικός / Συντονίστρια της παράστασης
- Αδάμος Κατσαντώνης – Συνθέτης / Ποιητής / Ερευνητής της Κυπριακής Παράδοσης
- Θωμάς Δασκαλάκης – Τραγουδιστής / Οργανοπαίκτης / Χορευτής
Πού και πότε
- Λευκωσία, Αυλή Πολιτιστικού Ιδρύματος Τράπεζας Κύπρου, Πέμπτη 3 Ιουλίου, 8.30μ.μ. Ελεύθερη είσοδος. Διάρκεια: 75’
