Οι πρόσφατες αποφάσεις των Συμβουλίων Υπουργών Μεταφορών και Περιβάλλοντος αποτελούν ορόσημο για τις αερομεταφορές στην Ευρώπη και ιδιαίτερα για την χώρα μας. Στα σχετικά νομοθετικά πακέτα, σε ο, τι αφορά την πράσινη συμφωνία (Fit55), υιοθετήθηκαν εισηγήσεις της Κύπρου μέσω των οποίων θα μειωθεί σημαντικά ο οικονομικός αντίκτυπος των μέτρων αυτών στις αερομεταφορές στην Ευρώπη αλλά ιδιαίτερα στη χώρα μας. Ταυτόχρονα θα ενθαρρυνθεί η χρήση του βιώσιμου αεροπορικού καυσίμου (SAF) και θα δημιουργούν και συνθήκες και ευκαιρίες μιας νέας βιομηχανίας- αυτής της παραγωγής του SAF.
Τα κράτη μέλη έχουν συμφωνήσει να είναι κλιματικά ουδέτερα μέχρι το 2050 με την μείωση των ρύπων κατά 55% μέχρι το 2030 (FIT55) σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2030 να αποτελεί τον πρώτο στόχο. Επί τούτου, συμφωνήθηκε δέσμη νομοθετημάτων.
Σε σχέση με τις αερομεταφορές, τα νομοθετήματα αυτά αφορούν τρεις κανονισμούς. Ο πρώτος έχει σχέση με την διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για βιώσιμες αεροπορικές μεταφορές (RefuelEU) όπου κάθε αεροσκάφος θα πρέπει να ανεφοδιάζεται σε κάθε αεροδρόμιο της ΕΕ με συγκεκριμένο ποσοστό βιώσιμου αεροπορικού καυσίμου (SAF). Ο δεύτερος προνοεί ότι όλοι οι αερομεταφορείς θα πρέπει να συμμετέχουν στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS Aviation) στην ΕΕ και με τον τρίτο θα πρέπει να πληρώνουν για τους ρύπους τους και την φορολογία στα συμβατικά καύσιμα που θα χρησιμοποιούν.
Οι τρείς προαναφερθέντες κανονισμοί, χωρίς την υιοθέτηση μέτρων μετριασμού, θα επέφεραν σημαντικό πλήγμα στην οικονομία, αφού σύμφωνα με υπολογισμούς μας μέχρι και το 2050 οι αεροπορικές εταιρείες και κατ’ επέκταση οι επιβάτες, θα επωμίζονται κόστος περίπου 18 δις ευρώ. Εξέλιξη, που θα δημιουργούσε μείωση στον τουρισμό μέχρι και 20% με όλες τις αρνητικές συνέπειες. Το κόστος δε για ολόκληρη την ΕΕ θα ξεπερνούσε τα 1.4 τρις ευρώ για το 2025-2050.
Αξίζει να σημειωθεί ότι βάσει υπολογισμών η Κύπρος θα είχε οκταπλάσιο αντίκτυπο ποσοστιαία επί του ΑΕΠ σε σχέση με το μέσο όρο της ΕΕ. Ταυτόχρονα, προκύπτει και σοβαρό θέμα ανταγωνισμού αλλά και διαρροής άνθρακα αφού για πτήσεις ΕΕ προς Τρίτες Χώρες αυτά τα μέτρα δεν ισχύουν. Έτσι, καθίσταται πιθανόν αεροπορικές εταιρείες ή/και ταξιδιωτικοί πράκτορες να προβούν σε αλλαγές των πτητικών τους προγραμμάτων προς Τρίτες Χώρες αφού θα έχουν ένα σημαντικό οικονομικό όφελος.
Καθίσταται σαφές, λοιπόν, οτι έπρεπε να προωθηθούν προτάσεις μετριασμού αυτών των επιπτώσεων. Η Κύπρος δεν επέλεξε τον δρόμο της μονόπλευρης επικέντρωσης της στις ιδιαιτερότητές της ως νησί και τις δυσανάλογες αρνητικές επιπτώσεις πάνω της αλλά προτίμησε να μετατραπεί σε μέρος της λύσης προωθώντας σειρά εισηγήσεων. Σημαντικό ρόλο στην προώθηση των προτάσεων αυτών διαδραμάτισε και το δίκτυο των 12 χωρών που υπέγραψαν τη διακήρυξη της Κύπρου για την αεροπορική συνδεσιμότητα και που παρουσιάστηκε στο Συμβούλιο Υπουργών Μεταφορών της ΕΕ τον Ιούνιο του 2021.
Στο σύνολό τους οι προαναφερθείσες ενέργειες είχαν ως αποτέλεσμα να επιτευχθεί η αναγνώριση των ιδιαιτεροτήτων της Κύπρου με αριθμό παρεκκλίσεων, επέκταση μεταβατικών περιόδων και εξαίρεση από τον υποχρεωτικό ανεφοδιασμό για μέχρι 1.200 χιλιόμετρα.
Επίσης, επετεύχθη η συμπερίληψη πρόνοιας για διεξαγωγή έρευνας το 2027, η οποία θα καταγράψει αν έχει επηρεαστεί η συνδεσιμότητα των νησιών αλλά και η ανταγωνιστικότητα τους. Η πιο σημαντική εξέλιξη, βέβαια, είναι το εργαλείο προώθησης του βιώσιμου αεροπορικού καυσίμου (SAF Allowance Mechanism Tool) το οποίο αποτελούσε εισήγηση της Κύπρου, μέσω του οποίου θα καλύπτεται η διαφορά της τιμής του βιώσιμου σε σχέση με το συμβατικό καύσιμο κατά 70% στη ΕΕ αλλά στο 100% για νησιά όπως η Κύπρος!
Πετύχαμε, λοιπόν, να δημιουργηθούν εργαλεία μετριασμού των επιπτώσεων του πακέτου FIT55 για τις αερομεταφορές σε ολόκληρη την ΕΕ με ιδιαίτερα πλεονεκτήματα για την χώρα μας. Πλεονεκτήματα, τα οποία εάν τύχουν ορθής διαχείρισης σε βάθος χρόνου, θα βελτιώσουν την αεροπορική συνδεσιμότητα μας και θα ενθαρρύνουν την πράσινη μετάβαση στις αερομεταφορές. Επιπρόσθετα, ανοίγονται πλέον και σημαντικές προοπτικές για την δημιουργία μιας νέας βιομηχανίας, αυτής της παραγωγής του βιώσιμου καυσίμου για τις αερομεταφορές (SAF). Μας δίδεται ως χώρα η ευκαιρία να αναπτύξουμε την βιομηχανία αυτή, να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας και να συμβάλλουμε στην Πράσινη Ανάπτυξη.
Το ορόσημο, όμως, για την Κύπρο είναι ότι έδωσε μια μεγάλη μάχη στον ευρωπαϊκό στίβο και την κέρδισε. Και ας αποτελεί αυτή η μάχη παράδειγμα και κίνητρο για τις μελλοντικές διεκδικήσεις της Κύπρου σε όλους τους τομείς της ευρωπαϊκής της παρουσίας.
*Υπουργός Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων.
