Για πολλά χρόνια, ένα ποτήρι κρασί με το φαγητό θεωρούνταν ένδειξη μετριοπάθειας και ενδεχομένως ωφέλιμο για την καρδιά. Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση στο The ASCO Post, τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα αμφισβητούν αυτή τη θεώρηση.
Δύο μεγάλες μελέτες στις ΗΠΑ —η έκθεση της NASEM (Εθνική Ακαδημία Επιστημών, Μηχανικής και Ιατρικής) και η μελέτη “Alcohol Intake and Health” του Υπουργείου Υγείας (HHS)— άνοιξαν εκ νέου τη συζήτηση: μπορεί ακόμη και η μικρή κατανάλωση αλκοόλ να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου;
Η Καθηγήτρια Θεραπευτικής – Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, η βιολόγος Αλεξάνδρα Σταυροπούλου και ο καθηγητής Θάνος Δημόπουλος συνοψίζουν τα δεδομένα.
Αντικρουόμενες επιστημονικές εκτιμήσεις
Η NASEM κατέληξε ότι η μέτρια κατανάλωση (1 ποτό ημερησίως για γυναίκες και 2 για άνδρες) δεν αυξάνει τον κίνδυνο για αρκετούς τύπους καρκίνου, όπως του παχέος εντέρου ή του φάρυγγα. Διαπίστωσε όμως σαφή αύξηση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού, ακόμη και σε αυτές τις ποσότητες.
Αντίθετα, η μελέτη Alcohol Intake and Health υποστηρίζει ότι καμία ποσότητα αλκοόλ δεν είναι ασφαλής. Έδειξε ότι ακόμη και ένα ποτό την εβδομάδα αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, ενώ η τακτική κατανάλωση συνδέεται με μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνων του ήπατος, στόματος, λάρυγγα, οισοφάγου και παχέος εντέρου. Επιπλέον, επιβαρύνει το ήπαρ και αυξάνει τον κίνδυνο τραυματισμών χωρίς να μειώνει τη θνησιμότητα.
Η αντιπαράθεση κορυφώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2025, όταν το Υπουργείο Υγείας απέσυρε τη μελέτη, αποφασίζοντας να μην την καταθέσει στο Κογκρέσο. Οι ερευνητές της μελέτης δήλωσαν ότι θα επιδιώξουν τη δημοσίευση σε επιστημονικό περιοδικό.
Η σχέση αλκοόλ – καρκίνου: Μια παλιά ιστορία
Η σύνδεση μεταξύ κατανάλωσης αλκοόλ και καρκίνου είναι γνωστή από τη δεκαετία του 1980. Η αιθανόλη και η ακεταλδεΰδη —προϊόν μεταβολισμού του αλκοόλ— προκαλούν βλάβες στο DNA και θεωρούνται καρκινογόνες ουσίες. Οι μελέτες δείχνουν γραμμική σχέση: όσο μεγαλύτερη και συχνότερη η κατανάλωση, τόσο υψηλότερος ο κίνδυνος.
Η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο υποτροπής σε άτομα που έχουν ήδη νοσήσει. Έρευνες στις ΗΠΑ έδειξαν ότι το 2020 το 56% των καρκινοπαθών έπινε αλκοόλ, ενώ το 2023 το ποσοστό έφτασε το 78%. Σχεδόν το 25% ανέφερε επεισόδια υπερκατανάλωσης.
Η αύξηση αυτή συνδέεται με κοινωνικούς και ψυχολογικούς παράγοντες, καθώς το αλκοόλ λειτουργεί ως μέσο χαλάρωσης ή διαφυγής. Ωστόσο, ακόμη και μικρές ποσότητες μπορεί να μειώσουν την αποτελεσματικότητα των θεραπειών και να αυξήσουν τον κίνδυνο επανεμφάνισης της νόσου.
Μύθοι και πραγματικότητα για το «ποτήρι κρασί»
Για χρόνια κυκλοφορεί η άποψη ότι το κόκκινο κρασί προστατεύει την καρδιά χάρη στις αντιοξειδωτικές ουσίες του. Αν και κάποιες μελέτες δείχνουν μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου με μέτρια κατανάλωση, το όφελος αναιρείται πλήρως πάνω από 2 ποτήρια ημερησίως.
Επιπλέον, οι ίδιες ωφέλιμες ουσίες βρίσκονται σε σταφύλια, μούρα και ελαιόλαδο — χωρίς τις βλαβερές συνέπειες του αλκοόλ.
Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ξεκαθάρισε το 2023: «Δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ». Τη θέση αυτή υιοθετούν πλέον πολλές αντικαρκινικές οργανώσεις.
Διαφάνεια και ανεξαρτησία στην έρευνα
Η διαμάχη μεταξύ των δύο εκθέσεων δεν αφορά μόνο τα επιστημονικά ευρήματα αλλά και τη διαφάνεια. Κριτικοί της NASEM επεσήμαναν ότι ορισμένα μέλη είχαν οικονομικούς δεσμούς με τη βιομηχανία αλκοόλ. Από την άλλη, η απόσυρση της δεύτερης μελέτης προκάλεσε υποψίες πολιτικής ή οικονομικής παρέμβασης.
Η δημόσια υγεία απαιτεί αμερόληπτη και τεκμηριωμένη έρευνα, ώστε οι πολίτες να λαμβάνουν σαφείς και αξιόπιστες οδηγίες.
Η σημασία της ενημέρωσης
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο αριθμός των επιζώντων από καρκίνο αναμένεται να φτάσει τα 26 εκατομμύρια ως το 2040. Για αυτή την ολοένα μεγαλύτερη ομάδα, η σωστή πληροφόρηση σχετικά με τη διατροφή και την κατανάλωση αλκοόλ είναι ζωτικής σημασίας.
