Νέα τροπή λαμβάνει η υπόθεση των επικίνδυνων αερόσακων Takata, καθώς στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης επανέρχεται η εγκύκλιος του Τμήματος Οδικών Μεταφορών (ΤΟΜ), ημερομηνίας 21 Μαρτίου 2017, η οποία όπως καταγράφεται στο πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής σηματοδότησε μια καίρια αλλαγή πολιτικής γύρω από τις ανακλήσεις μεταχειρισμένων οχημάτων στην Κύπρο.
Η συγκεκριμένη εγκύκλιος, που εστάλη στον Σύνδεσμο Εισαγωγέων Μηχανοκίνητων Οχημάτων (ΣΕΜΟ) τον Μάρτιο του 2017 και φέρει την υπογραφή του τότε λειτουργού Γιάννη Νικολαΐδη εκ μέρους του τότε διευθυντή του ΤΟΜ, Σωτήρη Κολέττα, διασαφηνίζει ότι οι διανομείς των κατασκευαστών στην Κύπρο δεν φέρουν καμία ευθύνη για τις ανακλήσεις οχημάτων.
Η εν λόγω θέση απετέλεσε κομβική αλλαγή σε σχέση με την πρακτική που ίσχυε μέχρι τότε, καθώς αποποιούταν ουσιαστικά τον ρόλο του κράτους και των αντιπροσώπων στον χειρισμό κρίσεων ασφάλειας, όπως αυτή των ελαττωματικών αερόσακων της Takata.
Το στοιχείο που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση και προβληματισμό, είναι η κοινοποίηση της εγκυκλίου αυτής στον τότε γενικό διευθυντή του Υπουργείου Μεταφορών, Αλέκο Μιχαηλίδη σημείο που καταγράφεται ρητά τόσο στο έγγραφο όσο και στην κατάθεση του κ. Νικολαΐδη στην Ερευνητική Επιτροπή.
Ωστόσο, ο ίδιος ο κ. Μιχαηλίδης, με επίσημη δήλωσή του που ακολούθησε τα χθεσινά δημοσιεύματα για ενδεχόμενες ποινικές ευθύνες, αρνείται κάθε γνώση ή εμπλοκή. Όπως ανέφερε, «ουδέποτε είχα γνώση ή ανάμειξη στη διαμόρφωση της επιστολής/Εγκυκλίου της 17ης Μαρτίου 2017» και προσθέτει πως την αντίκρισε για πρώτη φορά τον Μάιο του 2025 όταν κλήθηκε να καταθέσει στην Ερευνητική Επιτροπή. Παράλληλα, ισχυρίζεται ότι η εγκύκλιος δεν καταχωρήθηκε ποτέ στο Υπουργείο, με αρμόδιο λειτουργό να τον ενημερώνει πως δεν εντοπίστηκε στα επίσημα μητρώα.
«Την Εγκύκλιο αυτή την είδα για πρώτη φορά τον Μάιο του 2025 όταν κλήθηκα για κατάθεση στην Ερευνητική Επιτροπή», διευκρίνισε.
Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Μιχαηλίδης, επικοινώνησε δύο φορές με το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων (ΥΜΕΕ) και αρμόδιος λειτουργός τον διαβεβαίωσε ότι η εν λόγω επιστολή δεν παραλήφθηκε ποτέ στο Υπουργείο. Συγκεκριμένα μου αναφέρθηκε, συμπλήρωσε, ότι «Με οδηγίες της γενικής διευθύντριας κάναμε φύλλο και φτερό όλους τους φακέλους του Υπουργείου και τέτοια επιστολή δεν υπάρχει». Ούτε, υπογραμμίζει, και στο σχετικό επίσημο βιβλίο εγγραφών (“Registry”) του αρχείου, όπου καταχωρούνται όλες οι επιστολές που παραλαμβάνονται στο Υπουργείο υπάρχει τέτοια επιστολή/Εγκύκλιος.
Αντιλαμβάνομαι, κατέληξε ο κ. Μιχαηλίδης, ότι η Ερευνητική Επιτροπή έλαβε σοβαρά υπόψη την εν λόγω επιστολή/Εγκύκλιο του ΤΟΜ για να καταλήξει στα συμπεράσματα της.
Παρόλα αυτά, η Ερευνητική Επιτροπή στο πόρισμά της αποδίδει ξεκάθαρα γνώση και ενδεχομένως και συμμετοχή στο Υπουργείο για τη διαμόρφωση της εγκυκλίου. Συγκεκριμένα, καταγράφεται μαρτυρία τόσο του κ. Νικολαΐδη όσο και του διευθυντή του ΤΟΜ Γιώργου Λουκά, ότι το Υπουργείο Μεταφορών όχι μόνο είχε γνώση της εγκυκλίου, αλλά είχε δώσει και «οδηγίες» για τη διαμόρφωσή της, σε σημεία που αφορούσαν τις ανακλήσεις και την ευθύνη των διανομέων.
Η Επιτροπή υποδεικνύει μάλιστα το ενδεχόμενο η συγκεκριμένη διάσταση να αποτελεί αντικείμενο ποινικής διερεύνησης για πιθανή κατάχρηση εξουσίας, δυνάμει του άρθρου 105 του Ποινικού Κώδικα.
Επικίνδυνες παραλείψεις και χρόνια αδράνεια
Το πόρισμα σκιαγραφεί μια επικίνδυνη και στρεβλή αντίληψη που επικράτησε στο ΤΟΜ κατά την περίοδο 2013-2023, ότι ουσιαστικά ο ρόλος του Τμήματος σε περιπτώσεις ανακλήσεων εξαντλείτο στην κοινοποίηση στοιχείων ιδιοκτητών προς τους διανομείς, ενώ η αξιολόγηση του κινδύνου και η ευθύνη για τις ενέργειες έπρεπε να αφεθεί αποκλειστικά στον κατασκευαστή. Μια στάση που υιοθετήθηκε, όπως αναφέρεται, παρότι το Υπουργείο και το ΤΟΜ είχαν δεχθεί επανειλημμένες ειδοποιήσεις από την Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή ήδη από το 2013 για την επικινδυνότητα των αερόσακων Takata.
Περαιτέρω, είχαν λάβει επιστολές πολιτών το 2015 και 2016 για το ίδιο θέμα. Σύμφωνα με τον Νόμο για την Έγκριση Τύπου Οχημάτων (Ν.61(1)/2005), είχαν νομική υποχρέωση να λαμβάνουν άμεσα διορθωτικά μέτρα όταν εντοπιζόταν κίνδυνος για την ασφάλεια. Παρόλα αυτά, όπως καταλήγει το πόρισμα, το ΤΟΜ επέδειξε «ασύγγνωστη αδράνεια και αδιαφορία».
Η σιωπή Υπουργείου και επιστολές ΣΕΜΟ
Προηγούμενη επιστολή του Συνδέσμου Εισαγωγέων Μηχανοκινήτων Οχημάτων (ΣΕΜΟ), από τον Νοέμβριο του 2016 προς τον τότε Υπουργό Μάριο Δημητριάδη, έθετε επιτακτικά το θέμα των ανακλήσεων για οχήματα εκτός Ε.Ε., τονίζοντας ότι οι Κύπριοι αντιπρόσωποι δεν διαθέτουν πληροφορίες για ανακλήσεις τέτοιων οχημάτων, κάτι που εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους. Κατόπιν εντολών του Υπουργού, ο τότε γενικός διευθυντής (Αλέκος Μιχαηλίδης) και ο διευθυντής του ΤΟΜ (Σωτήρης Κολέττας) κλήθηκαν να τοποθετηθούν επί του θέματος. Τον Μάρτιο του 2017, το ΤΟΜ απέστειλε την επίμαχη εγκύκλιο, εισάγοντας επίσημα τη νέα πολιτική για τις ανακλήσεις.
