Σοβαρές ποινικές ευθύνες για κρατικούς αξιωματούχους και εμπλεκόμενους φορείς αναδεικνύει το τελικό πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για την υπόθεση των ελαττωματικών αερόσακων Takata, οι οποίοι προκάλεσαν θανάτους και σοβαρούς τραυματισμούς στην Κύπρο και δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα από τον Γενικό Εισαγγελέα. Η Επιτροπή τεκμηριώνει ότι η αμέλεια, απραξία και στρεβλή αντίληψη των αρμοδιοτήτων, κυρίως από την πλευρά του Τμήματος Οδικών Μεταφορών (ΤΟΜ), συνέβαλε αποφασιστικά στις τραγικές εξελίξεις.
Ειδικότερα, οι ευθύνες εντοπίζονται στον τότε Υπουργό Μεταφορών, Μάριο Δημητριάδη, στον τότε Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Μεταφορών, Αλέκο Μιχαηλίδη, και στους πρώην Διευθυντές του ΤΟΜ Σωτήρη Κολέττα, και Γιάννη Νικολαΐδη.
Σε ό,τι αφορά τους Δημητριάδη και Μιχαηλίδη, η Επιτροπή σημειώνει «να υπενθυμίσουμε τη μαρτυρία των Γ. Νικολαΐδη και Γ. Λουκά ότι για την Εγκύκλιο του Μαρτίου του 2017 το Υπουργείο ήταν ενήμερο και -σύμφωνα με τον Γ. Λουκά- η διαμόρφωση του κειμένου της έγινε και με υποδείξεις του τότε Υπουργού. Αυτό, ενδεχομένως, να έχει και ποινικές προεκτάσεις, ….. Ότι, δηλαδή, ενδεχομένως, να έχει διαπραχθεί το αδίκημα της κατάχρησης εξουσίας του άρθρου 105 του ΠΚ, και, σε τέτοια περίπτωση, θα πρέπει ενδεχομένως να εξεταστεί κατά πόσον στη διάπραξη του συνήργησε ο τότε Υπουργός και/ή ο τότε ΓΔ του ΥΜΕΕ, λαμβανομένου βεβαίως υπόψιν, και του χρόνου που παρήλθε».
Περαιτέρω, σημειώνει για τον κ. Μιχαηλίδη «υπάρχουν όμως ακόμα δύο παράμετροι στο όλο θέμα. Η πρώτη αφορά το γεγονός ότι η Εγκύκλιος του 2017 κοινοποιήθηκε στον Γενικό Διευθυντή του ΥΜΕΕ και, όπως προκύπτει από το σύνολο του μαρτυρικού υλικού, ο Γενικός Διευθυντής (α) καμία σημασία δεν έδωσε στο περιεχόμενο της, με αποτέλεσμα να μην εξεταστούν οι συνέπειες από την εξαίρεση των ΔτΚ της ευθύνης για τα γκρίζα οχήματα και (β) σε καμία ενημέρωση -όπως φαίνεται- δεν προέβη στον Υπουργό για το εν λόγω θέμα. Πρόκειται, κατά την άποψή μας, για σοβαρές παραλήψεις».
Σε σχέση με τους πρώην Διευθυντές ΤΟΜ Κολέττα και Νικολαΐδη η Επιτροπή σημειώνει «το ΤΟΜ δεν διαπίστωσε -ως όφειλε- κίνδυνο για την οδική ασφάλεια ή για την ασφάλεια των χρηστών οχημάτων εφοδιασμένων με αερόσακους Takata, ούτε εκπλήρωσε το καθήκον ενέργειας που του επέβαλλε το άρθρο 8(4) του Ν.61(Ι)/2005 και τους δυνάμει αυτού εκδοθέντες Κανονισμούς. Και αυτό, γιατί θεωρούσε πως το καθήκον και η αποστολή του περιοριζόταν –στις περιπτώσεις ανακλήσεων για αντιμετώπιση των κινδύνων, για τους οποίους γίνονταν– απλώς στο να δίνει επικαιροποιημένα στοιχεία των ιδιοκτητών στους ΔτΚ για προώθηση των ανακλήσεων. Πρόκειται, όπως ήδη έχουμε παρατηρήσει, για μια στρεβλωμένη και επικίνδυνη αντίληψη που διαμορφώθηκε κατά τη διάρκεια που Διευθυντής -αρμόδια αρχή– του ΤΟΜ ήταν ο Σ. Κολέττας και παγιώθηκε όταν Διευθυντής του ΤΟΜ ήταν ο Γ. Νικολαΐδης».
Δείτε αυτούσιο το πόρισμα ΕΔΩ.
Βαριά πολιτική ευθύνη για τους Υπουργούς 2013- 2023
Ο νυν και οκτώ (8) πρώην Υπουργοί του ΥΜΕΕ. Αποτελεί εύρημα της Επιτροπής ότι οι Υπουργοί της περιόδου 2013-2023 έχουν βαριά πολιτική ευθύνη, την οποία όμως ουδείς εξ αυτών αναγνώρισε και ανέλαβε. Και αυτό, με το πρόσχημα ότι ουδείς τους ενημέρωσε για το πρόβλημα με τους αερόσακους Takata και τον τρόπο με τον οποίο το ΤΟΜ αντιμετώπιζε το πρόβλημα. Αν το γνώριζαν, πρόβαλαν, ασφαλώς και θα το αντιμετώπιζαν, όπως αποδεδειγμένα αντιμετώπισαν και άλλα θέματα κατά τη διάρκεια της θητείας τους ως Υπουργοί. Πρόκειται, κατά την άποψη της Επιτροπής, για αιτιάσεις που παραβλέπουν, αφενός, ότι η ευθύνη των Υπουργών «… είναι αντικειμενική, δεν χρειάζεται να έχει άμεσα και προσωπική εμπλοκή ένας/μία υπουργός σε ένα ζήτημα για να του/της καταλογιστεί» και, αφετέρου, ότι «… εάν τα πρόσωπα στην κορυφή της πολιτικής και κοινωνικής πυραμίδας δεν αναλαμβάνουν ευθύνη για τις πράξεις και παραλείψεις τους, τότε ενθαρρύνουν την εδραίωση γενικής και πολιτικής ασυδοσίας» και με τη μη ανάληψη ευθύνης δεν « … καλλιεργείται η πραγματική εμπιστοσύνη του πολίτη προς το Κράτος και τους πολιτειακούς θεσμούς».
Ανεπάρκεια στην εκτέλεση των καθηκόντων γενικών διευθυντών
Η νυν ΓΔ του ΥΜΕΕ και έξι (6) πρώην ΓΔ του ΥΜΕΕ ή ΥΣΕ. Θλιβερή διαπίστωση της Επιτροπής –για τους πέντε (5) από τους έξι (6) πρώην ΓΔ– είναι η ευκολία, με την οποία πρόβαλαν την αφοπλιστική δικαιολογία πως ούτε και αυτοί γνώριζαν για το πρόβλημα με τους αερόσακους Takata, ή γενικά για τις ανακλήσεις και τον τρόπο αντιμετώπισης τους από το ΤΟΜ, ότι η ΗΜΥ δεν τους κοινοποίησε τις εκθέσεις της, ως όφειλε, και, δεν ήταν δυνατόν για τη διεύθυνση του Υπουργείου να ασκεί επαρκή εποπτεία στις πολλές Υπηρεσίες/Τμήματα του Υπουργείου. Και αυτό λόγω του ότι η άσκηση εποπτείας επί τόπου, απαιτούσε την παρουσία λειτουργών του Υπουργείου, πράγμα αδύνατο. Παραβλέπουν όμως ότι με τις δικαιολογίες αυτές ανεγνώρισαν ανεπάρκεια στην εκτέλεση των καθηκόντων τους ως ΓΔ του Υπουργείου, και σχετικά παραπέμπουμε στα «Καθήκοντα και Ευθύνες» που ανέλαβαν με τον διορισμό τους. Ότι, δηλαδή, ανέλαβαν την ευθύνη για την άρτια και αποτελεσματική οργάνωση, διεύθυνση και εποπτεία των δραστηριοτήτων των Τμημάτων/Υπηρεσιών του Υπουργείου, καθώς και τον απαραίτητο συντονισμό. Ευθύνη, την οποία ουσιαστικά οι ίδιοι αναγνώρισαν ότι απέτυχαν να εκπληρώσουν.
Ασύγγνωστη αδιαφορία και απραξία από Διευθυντές του ΤΟΜ
Ο νυν και τέσσερις (4) πρώην Διευθυντές ή Αν. διευθυντές του ΤΟΜ. Όπως ήδη έχουμε επισημάνει, για την κρίσιμη περίοδο (2013-2023) είχε διαμορφωθεί και στη συνέχεια παγιωθεί, στο Τμήμα, η αντίληψη ότι την ευθύνη για τις ανακλήσεις και την εκτίμηση κινδύνου την είχε αποκλειστικά ο κατασκευαστής, και το ΤΟΜ είχε ως μόνο καθήκον να τους κοινοποιεί επικαιροποιημένα στοιχεία των ιδιοκτητών των υπό ανάκληση οχημάτων. Χαρακτηρίσαμε την αντίληψη αυτή στρεβλωμένη και επικίνδυνη, γιατί, στην πραγματικότητα, το ΤΟΜ μετέθεσε τις ευθύνες του σε τρίτα, μη κρατικά, όργανα, και μετέτρεψε την αποστολή του Τμήματος από φύλακα της οδικής ασφάλειας σε διαβιβαστή πληροφοριών σε τρίτους. Με αποτέλεσμα, να επιδείξει ασύγγνωστη αδιαφορία και απραξία στις συνεχείς προειδοποιήσεις/πληροφορίες για την επικινδυνότητα των αερόσακων Takata, και να μη προβεί, ως όφειλε, σε διαπίστωση κινδύνου για εκπλήρωση, στη συνέχεια, του καθήκοντος ενέργειας που είχε δυνάμει του Νόμου, των Κανονισμών και της αποστολής του.
Τα ενδεχόμενα ποινικά αδικήματα
Ως αποτέλεσμα της έρευνας η Ερευνητική Επιτροπή σημειώνει ότι, ενδεχομένως, έχουν διαπραχθεί τα ποινικά αδικήματα:
1. Της κατάχρησης εξουσίας του άρθρου 105 του ΠΚ για τους λόγους που ήδη αναφέραμε στο Κεφ.IV που πραγματεύεται την Έκθεση Κοτζιάπασιη. Να σημειώσουμε εδώ ότι εκ πρώτης όψεως θεωρούμε προβληματική τη διάπραξη, ενδεχομένως, και του αδικήματος της παραμέλησης υπηρεσιακού καθήκοντος του άρθρου 134 του ΠΚ, αφού για στοιχειοθέτηση του αδικήματος αυτού απαιτείται απόδειξη ότι ο δημόσιος λειτουργός που παραμελεί την εκτέλεση καθήκοντος, το πράττει εσκεμμένα και το «εσκεμμένα» φαίνεται να προϋποθέτει ειδική πρόθεση και να μην ικανοποιείται στη βάση αμέλειας και απραξίας.
2. Της ανθρωποκτονίας (άρθρο 205 του ΠΚ) και/ή της πρόκλησης θανάτου λόγω αλόγιστης, απερίσκεπτης ή επικίνδυνης πράξης (άρθρο 210 του ΠΚ) που αφορούν στον θανάσιμο τραυματισμό του Κ. Όξυνου και της Στ. Γιωργαλλή, ως και το αδίκημα της πρόκλησης βαριάς σωματικής βλάβης του άρθρου 231 του ΠΚ που αφορά τον Α. Λούγκου.
Όπως ήδη σημειώνεται πιο πάνω, η Επιτροπή, για ευνόητους λόγους, δεν προχώρησε σε περαιτέρω ανάπτυξη της απάντησης της εν είδει δικαστικής απόφασης. Θα περιοριστεί, επομένως, να επισημάνει ότι υπό τα περιστατικά που περιβάλλουν τους θανάτους των δύο νεαρών προσώπων και τον σοβαρό τραυματισμό του τρίτου, λόγω έκρηξης του αερόσακου των οχημάτων, που οδηγούσαν, ενδέχεται να εμπλέκονται στα αδικήματα των άρθρων 205, 210 και 231 του ΠΚ όσοι (α) είχαν αντίληψη ή όφειλαν να έχουν αντίληψη του κινδύνου –ΤΟΜ και ΔτΚ– που διέτρεχαν οι χρήστες οχημάτων εφοδιασμένων με αερόσακους Takata, και (β) οι οποίοι είχαν καθήκον ενέργειας για λήψη μέτρων μείωσης ή αποτροπής του κινδύνου και (γ) παρέλειψαν και/ή αμέλησαν και/ή αδιαφόρησαν να εκπληρώσουν το καθήκον ενέργειας, προειδοποιώντας αυτούς που κινδύνευαν και λαμβάνοντας μέτρα μείωσης ή αποτροπής του κινδύνου. Με αποτέλεσμα δύο νεαρά πρόσωπα να χάσουν τη ζωή τους και τρίτο να τραυματιστεί σοβαρά, θλιβερό αποτέλεσμα που, ενδεχομένως, θεμελιώνει την απαιτούμενη αιτιώδη συνάφεια.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Η Επιτροπή συνδέει τις παραλείψεις του ΤΟΜ και άλλων εμπλεκόμενων με τρεις σοβαρές υποθέσεις θυμάτων:
• Ο 19χρονος Αλέξανδρος Λούγκου τραυματίστηκε σοβαρά το 2017.
• Ο 24χρονος Κυριάκος Όξυνος σκοτώθηκε το 2023.
• Η 19χρονη Στυλιανή Γιωργαλλή σκοτώθηκε το 2024.
Η Επιτροπή, υποδεικνύει ότι τα γεγονότα αυτά ενδέχεται να θεμελιώνουν την τέλεση ποινικών αδικημάτων, όπως:
• Κατάχρηση εξουσίας (Άρθρο 105 ΠΚ)
• Ανθρωποκτονία (Άρθρο 205 ΠΚ)
• Πρόκληση θανάτου από αλόγιστη ή επικίνδυνη πράξη (Άρθρο 210 ΠΚ)
• Πρόκληση βαριάς σωματικής βλάβης (Άρθρο 231 ΠΚ)
Τα αδικήματα αυτά, σύμφωνα με το πόρισμα, δύνανται να διερευνηθούν από τον Γενικό Εισαγγελέα, που είναι ο μόνος αρμόδιος για να αποφασίσει κατά πόσον θα προχωρήσει σε ποινικές διώξεις.
Τι υποστηρίζει ο Δημητριάδης
Σε ανακοίνωσή του λίγο πριν τη δημοσιοποίηση του πορίσματος, ο πρώην υπουργός Μεταφορών Μάριος Δημητριάδης υποστηρίζει τα εξής:
«Εν αναμονή της δημοσιοποίησης του σχετικού πορίσματος, δηλώνω κατηγορηματικά ότι στην περίοδο της θητείας μου, ως Υπουργός Μεταφορών, δεν είχα οποιαδήποτε εμπλοκή στην ετοιμασία της επιστολής ημερ. 21 Μαρτίου 2017 και ούτε έδωσα οποιεσδήποτε οδηγίες σχετικά με αυτήν. Αυτό επιβεβαιώνεται από τις μαρτυρίες των υπηρεσιακών παραγόντων του Υπουργείου που συμμετείχαν στις εργασίες της επιτροπής, οι οποίες ήταν ανοικτές στο κοινό και κατά τις οποίες είχαν τηρηθεί πρακτικά.
Αναφορικά με την κατάθεση του κ. Γιώργου Λουκά και τους ισχυρισμούς που περιλαμβάνονται σε ΜΜΕ, καλώ το Υπουργείο Μεταφορών, να την δημοσιοποιήσει αυτούσια μαζί με οποιαδήποτε παραρτήματα. Έτσι θα ενημερωθούν σωστά οι πολίτες και θα αποκατασταθεί η αλήθεια».
