Η σπουδαία Κύπρια σκηνοθέτρια, Αλεξία Παπαλαζάρου, απεβίωσε το μεσημέρι της Τρίτης 4 Νοεμβρίου, μετά από γενναία μάχη που έδωσε για χρόνια με τον καρκίνο. Η Αλεξία έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 56 ετών, περιτριγυρισμένη από την οικογένειά της.
Η Αλεξία Παπαλαζάρου ήταν παιδί του ιερέα Παπαλάζαρου Νεοφύτου και αδερφή του Κυριάκου Παπαλαζάρου, που δολοφονήθηκε από την ΕΟΚΑ Β΄ σε ηλικία μόλις 17 ετών, καθώς και του Σωτήρη, ο οποίος έπεσε μαχόμενος με την εκδήλωση της τουρκικής εισβολής.
Γεννήθηκε το 1969 στα Χολέτρια Πάφου και σπούδασε σκηνοθεσία στο Πανεπιστήμιο Κρέστιο Σαράφοβ της Σόφιας (1986- 1993). Η Αλεξία οραματιζόταν το θέατρο ως εργαλείο διαμόρφωσης συνείδησης, προβληματισμού και κοινωνικής αλλαγής.
Είχε μια μακρά πορεία στα δρώμενα του κυπριακού θεάτρου έχοντας σκηνοθετήσει δεκάδες παραγωγές, ενώ υπήρξε ιδρύτρια του Ανοιχτού Θεάτρου και του Θεάτρου ΑντίΛογος. Στο ελεύθερο θέατρο συνεργάστηκε ως σκηνοθέτρια με το Θέατρο Ένα, το Θέατρο Διόνυσος, την ΕΘΑΛ, ενώ στήριξε ουσιαστικά και παραστάσεις του ερασιτεχνικού θεάτρου.
Εκτός από το ελεύθερο θέατρο, είχε σκηνοθετήσει συνολικά 13 παραγωγές για τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου στην Παιδική και Νέα Σκηνή, με πιο πρόσφατη «Το Γατάνιν» του Μιχάλη Πασιαρδή, που παρουσιάστηκε από τη Σκηνή Εκτός Έδρας από τον Απρίλιο μέχρι και τον Αύγουστο 2025 σε όλες τις πόλεις αλλά και σε χωριά της υπαίθρου. Με τον ΘΟΚ συνεργάστηκε στις παραγωγές: «Το Γατάνιν» (2025), «Ρώτα με όταν ξυπνήσω» (2022), «Η μικρή μας πόλη» (2020, εγκαινιάζοντας έτσι τη Σκηνή Εκτός Έδρας αλλά και την επαναλειτουργία των θεάτρων μετά την καραντίνα του Κορωνοϊού), «Harper Regan» (2015), «Οικογένεια Νώε» (2012), «Το σκλαβί» (2007), «Το όνειρο του δράκου» (2001), «Στη χώρα του Πήτερ Παν» (2001), «Ειρήνη» (1998), «Το βασιλόπουλο της βενεδιάς» (1997), «Λυσιστράτη» (1997), «Ο Σπανός τζι’ οι σαράντα δράτζιοι» (1997).
Η Αλεξία Παπαλαζάρου υπήρξε επίσης βασικό μέλος της ομάδας Συμβούλων που εργάστηκαν από την αρχή για την εδραίωση του θεσμού PLAY (ΘΟΚ-ΚΚΔΙΘ) για την ανάδειξη της θεατρικής γραφής, βοηθώντας να εδραιωθεί ο θεσμός που έφερε την αλλαγή στην προσέγγιση του κυπριακού θεατρικού έργου.
Τελευταία πράξη της συνεργασίας της με τον ΘΟΚ ήταν το εργαστήρι «[Δεν είναι μόνο] Λόγια στο χαρτί» από το οποίο προέκυψαν 13 νέα θεατρικά έργα. Οι αναγνώσεις προγραμματίστηκαν για τον Οκτώβριο, μα δεν έγιναν, γιατί όλοι στον οργανισμό ήθελαν την Αλεξία παρούσα. Δυστυχώς, δεν τα κατάφεραν.
Το 2002 ίδρυσε το Ανοιχτό Θέατρο, στην Βασιλείου Βουλγαροκτόνου, δίνοντας ζωή στην παλιά Λευκωσία. Υπήρξε η παραγωγός όλων των παραστάσεών του και σκηνοθέτησε για την παιδική του σκηνή τα έργα: «Ελίζα» (2002), «Ο άρχοντας των μάγων» (2004), «Ο χρωμοφάγος» (2005), και «Το αγόρι με τη βαλίτσα» (2008). Στην Κεντρική Σκηνή του Ανοιχτού Θεάτρου σκηνοθέτησε τα έργα: «Ένα συνηθισμένο θαύμα» (2003), «Μόλις χώρισα» (2004), «Νόρμαν» (2006), «Να ζει κανείς ή να μη ζει;» (2007). Το 2002 λειτούργησε θεατρικά εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες και υπήρξε συνεργάτις του θεατρικού ομίλου του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Διετέλεσε επίσης ιδρυτικό μέλος της Κλαδικής Καλλιτεχνών Θεάτρου της ΠΕΟ και μέλος του ΔΣ της.
Την περίοδο 2010 με 2018 οργάνωσε και παρακολούθησε σειρά σεμιναρίων Θεατρικής Γραφής στο Ανοιχτό Θέατρο με την καταξιωμένη ηθοποιό και θεατρική συγγραφέα Χρύσα Σπηλιώτη. Αποτέλεσμα των εργαστηρίων ήταν η συγγραφή 14 θεατρικών έργων τα οποία παρουσιάστηκαν σε μορφή θεατρικού αναλογίου.
Αξιόλογη ήταν και η προσφορά της στη διδασκαλία αφού εργάστηκε ως καθηγήτρια θεατρικής γραφής στη Δραματική Σχολή Βλαδίμηρος Καυκαρίδης, σε εργαστήρια που οργάνωσε το Θεατρικό Μουσείο Λεμεσού. Συνεργάστηκε, επίσης, ως σύμβουλος γραφής με πολλούς θεατρικούς συγγραφείς.
Υπήρξε μία από τις πιο τρυφερές και γενναιόδωρες φωνές που πρωτοστάτησαν στο θέατρο για παιδιά και εφήβους. Πίστεψε βαθιά στην αναγκαιότητά του, αναδεικνύοντας στη σκηνή τη θεματολογία, τη γλώσσα και τη φαντασία των μικρών και νεαρών θεατών.
Τη θλιβερή είδηση γνωστοποίησε η δημοσιογράφος και αδερφή της, Μαρία Παπαλαζάρου Φράγκου.
Σε ανάρτηση της γράφει:
«Από σήμερα το μεσημέρι, η αγαπημένη μας αδελφή δεν είναι πια μαζί μας. Πέταξε για αλλού•εκεί που οι γενναίοι στήνουν χορό και η Αλεξία μας θα πάρει μια θέση ανάμεσά τους. Γιατί δεν φοβήθηκε ποτέ. Πάλεψε ως το τέλος. Δεν είπε ποτέ «γιατί εγώ» αλλά πάντα «όλα καλά· όλα καλά θα πάνε».
Την περιμένει η όλο τρυφερότητα αγκαλιά του παπά μας Παπαλάζαρου και το γλυκό φιλί της μάνας παπαδιάς μας. Τής κρατούν το χέρι ο Κυριάκος μας και ο Σωτήρης μας και όλοι μαζί χαμογελούν από ψηλά για να δίνουν σε όλους εμάς κουράγιο.
Αυτό έκανε η Αλεξία μας όλα τούτα τα χρόνια της δοκιμασίας της. Μας έδινε δύναμη με τη δύναμη της και θάρρος από το θάρρος της.
Στο καλό όμορφη μας. Θα σε αγαπάμε πάντα και πάντα θα’σαι στην καρδιά, στη ψυχή και στο μυαλό μας.
Θα είσαι παντοτινά ένα παράδειγμα πίστης, δύναμης και ελπίδας!»
Σταθμό αποτέλεσε η παράσταση του έργου του Μιχάλη Παπαδόπουλου «Η μάνα του» το 2023, όπου η ίδια ανέβηκε στη σκηνή, παρά τα πολλά προβλήματα υγείας που την ταλάνιζαν τα τελευταία χρόνια για να ξετυλίξει την ιστορία της μάνας της, της ηρωικής, κατατρεγμένης οικογένειάς της, την ιστορία των δολοφονημένων αδελφών της Κυριάκου και Σωτήρη και το πώς ένας τέτοιου είδους θάνατος μπορεί να επηρεάσει τη ζωή αυτών που μένουν πίσω.
Διαβάστε ΕΔΩ πώς είδε ο «Φ» την παράσταση «Η μάνα του».
Στη συνέντευξή της τότε στον «Φ» είχε μιλήσει για την ιστορία της οικογένειάς της.
Υπέφερε από καρκίνο από το 2017 και έδωσε μεγάλη μάχη όλα αυτά τα χρόνια, συνεχίζοντας παράλληλα και την καλλιτεχνική της δράση. Μάλιστα, πριν από λίγους μήνες σε ομιλία της με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καρκίνου είχε γνωστοποιήσει την περιπέτεια υγείας που την ταλάνιζε και το πώς επηρέαζε την καθημερινότητά της, προκαλώντας συγκίνηση σε όλη την Κύπρο.
«Με λένε Αλεξία Παπαλαζάρου. Είμαι σκηνοθέτης θεάτρου και από το 2017 είμαι καρκινοπαθής. Μάιος του 2017, διαγνώστηκα με καρκίνο στο στήθος. Έκανα μαστεκτομή. Το πρωί χημειοθεραπεία, το βράδυ πρόβες στο θέατρο. Νοέμβριος 2021, καρκίνος στον πνεύμονα. Το πρωί χημειοθεραπείες και ακτινοθεραπείες, το βράδυ πρόβες στο θέατρο. Οκτώβρης 2022, καρκίνος στον εγκέφαλο. Πέντε ώρες χειρουργείο, σε δέκα μέρες επιστροφή για πρόβες στο θέατρο. Το πρωί οι πιο δύσκολες ακτινοθεραπείες, το βράδυ πρόβες στο θέατρο. 2022-2025 μεταστάσεις στον εγκέφαλο. Οι θεραπείες συνεχίζονται και εγώ συνεχίζω να δουλεύω στο θέατρο».
«Γίναμε φιλαράκια με τον καρκίνο. Περπατάμε μαζί. Εγώ με το μπαστούνι μου, εκείνος με σθένος και πορευόμαστε. Το αποδέχτηκα» είχε πει. «Το σώμα φώναζε ξεκουράσου, εγώ έκανα πως δεν το ακούω. Πρέπει να επιβιώσω. Πρέπει να σπουδάσω την κόρη μου. Να ζήσω σαν κανονικός άνθρωπος. Δεν θέλω να ζητήσω ελεημοσύνες. Δεν θέλω να γίνομαι βάρος στην οικογένεια, στους φίλους μου. Θέλω να συνεχίσω να ζω με αξιοπρέπεια. Οι θεραπείες συνεχίζονται και εγώ συνεχίζω να δουλεύω στο θέατρο. Με ένα σώμα ταλαιπωρημένο, κουρασμένο…».
Ερωτώμενη για την πορεία της στο θέατρο είχε απαντήσει ότι δεν σταμάτησε ποτέ να ονειρεύεται την επόμενη παράσταση, την επόμενη μέρα: «Όλες οι στιγμές κουβαλούν μια ιστορία κι είναι αξιομνημόνευτες. Είτε γιατί το έργο κουβαλούσε ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μου, είτε γιατί η στιγμή που σκηνοθετούσα κουβαλούσε μια δική μου περιπέτεια ζωής. Όταν σκηνοθετούσα τα ‘Λιοντάρια’ στο Θέατρο Αντίλογος, την ώρα που τα Λιοντάρια πάλευαν να ελευθερωθούν από τη φυλακή τους, εγώ πάλευα ν’ απαλλαγώ από έναν καρκίνο. Τα καταφέραμε κι οι δύο. Κι η πρεμιέρα ήταν μια τεράστια αγκαλιά, γιατί νίκησε η ζωή. Η κόρη μου σε μια εργασία στη σχολή της έγραψε: ‘Κατάλαβα τη δύναμη του θεάτρου όταν έβλεπα τη μάνα μου μετά τη χημειοθεραπεία να σηκώνεται να πηγαίνει στη πρόβα, σαν να μην πέρασε απ’ αυτή τη δοκιμασία’. Αυτό είναι το θέατρο για μένα. Γι’ αυτό κάθε στιγμή είναι αξιομνημόνευτη. Γιατί ζω και πορεύομαι μαζί με την τέχνη μου, μαζί με ανθρώπους που αγαπώ και γιατί δεν σταμάτησα ποτέ να ονειρεύομαι την επόμενη παράσταση, την επόμενη μέρα. Η ζωή μού έμαθε ότι κάθε στιγμή είναι αξιομνημόνευτη».
Η κηδεία της Αλεξίας Παπαλαζάρου θα τελεστεί την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου από τον Ναό Αγίου Χαραλάμπους στο Γέρι στις 2μ.μ. Η οικογένεια θα δέχεται συλληπητήρια από τη 1μ.μ.
«Έδειχνε τον δρόμο της ανθρωπιάς»
Το Υφυπουργείο Πολιτισμού εκφράζει τη βαθύτατη θλίψη του για το θάνατο της Αλεξίας Παπαλαζάρου, «μίας καλλιτέχνιδας με πλούσια παρουσία και προσφορά στη θεατρική σκηνή του τόπου μας ως σκηνοθέτρια, δραματουργός, καθηγήτρια θεατρικής γραφής και σύμβουλος. Η σχετική ανακοίνωση του Υφυπουργείου αναφέρεται στην πορεία της και καταλήγει: «Η Αλεξία Παπαλαζάρου έδωσε μια γενναία μάχη με τον καρκίνο, εμψύχωσε, παρηγόρησε και έδωσε θάρρος σε πολλούς ασθενείς με τη στάση της απέναντι στην ασθένεια αυτή. Συλλυπητήρια στην οικογένειά της και την κόρη της. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα τη σκεπάσει».
«Με θλίψη όλοι εμείς στο Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου αποχαιρετούμε την αγαπημένη μας Σκηνοθέτιδα, Δασκάλα θεάτρου, Εμψυχώτρια, Σύμβουλο Θεατρικής Γραφής, Αλεξία Παπαλαζάρου» αναφέρει συλλυπητήρια ανακοίνωση του ΘΟΚ. «Η Αλεξία δεν ήταν απλώς ένας αγαπημένος άνθρωπος του θεάτρου ή μία συνεργάτις. Η Αλεξία ήταν το ήθος που θέλουμε στο θέατρο. Με εξαιρετική αίσθηση του ‘σωστού’ και του ‘λάθους’ στο θέατρο, συνόδευσε εκατοντάδες ανθρώπους στα ωραία μονοπάτια της υποκριτικής, των παραστατικών τεχνών, της θεατρικής γραφής. Από τα μικρά παιδιά, τα βλαστάρια της στο θεατρικό της εργαστήρι, μέχρι τα μεγάλα παιδιά που δουλεύουν στο θέατρο για χρόνια, η Αλεξία έδειχνε τον δρόμο της ανθρωπιάς, της δύναμης, της σχεδόν μονομανής αποφασιστικής επιδίωξης που βασανίζει τους ανθρώπους του θεάτρου: ‘να κάνουμε θέατρο’» αναφέρει η ανακοίνωση.
«Η Αλεξία Παπαλαζάρου έφυγε μαχήτρια και φωτεινή» προστίθεται. Σύσσωμη η θεατρική κοινότητα, οι άνθρωποι του ΘΟΚ, συνεργάτες και φίλοι της Αλεξίας, εκφράζουν τη βαθειά τους λύπη για την απώλειά της και συλλυπούνται την οικογένεια της. Το Διοικητικό Συμβούλιο του οργανισμού Κύπρου θα ανακοινώσει τις ενέργειες μέσω των οποίων θα τιμηθεί η μνήμη της.
«Με βαθιά θλίψη ενημερωθήκαμε για τον θάνατο της αγαπημένης σκηνοθέτιδας, φίλης και συνεργάτιδάς μας, Αλεξίας Παπαλαζάρου» αναφέρει ανακοίνωση της Ένωσης Ηθοποιών Κύπρου. «Έφυγε περιτριγυρισμένη από την οικογένειά της, με αγάπη και σεβασμό. Ως Ένωση Ηθοποιών Κύπρου, εκφράζουμε τη βαθιά μας οδύνη για την απώλεια μιας δημιουργού που υπηρέτησε με αφοσίωση, ήθος και ευαισθησία το κυπριακό θέατρο. Η Αλεξία στάθηκε με αξιοπρέπεια και δύναμη απέναντι στις δυσκολίες που αντιμετώπισε με τη νόσο, αποτελώντας παράδειγμα ψυχικού σθένους και γενναιότητας».
Από την πλευρά της η Κλαδική Καλλιτεχνών Θεάτρου της ΠΕΟ σημειώνει: «Με αβάσταχτη λύπη μάθαμε από την οικογένεια της, ότι από σήμερα το μεσημέρι, η πολυτιμη για ολόκληρη τη Θεατρική κοινότητα Αλεξία Παπαλαζάρου δεν είναι πια μαζί μας.. Μια υπέροχη καλλιτέχνιδα δημιουργός, ηθοποιός, σκηνοθέτιδα. Ένας ξεχωριστός Άνθρωπος. Δημιουργούσε με αφοσίωση και πάλεψε γενναία με αξιοπρέπεια μέχρι το τέλος. Στο καλό πολυτιμη, αγαπημένη μας Αλεξία Παπαλαζάρου».
