Για αποφυγή συνηθισμένων γραμματικών και συντακτικών λαθών γράφει ο Χρυσόστομος Ρουσής, πρώην γυμνασιάρχης.
Η άγνοια και γενικά η μη τήρηση βασικών κανόνων της γραμματικής και της σύνταξης – φαινόμενο συνηθισμένο στις μέρες μας – ενέχει τον κίνδυνο να καθιερωθούν τα λανθασμένα.
(Ιωάννα Παπαζαφείρη, 1993) Η σύντομη αυτή μελέτη παρουσιάζει συνηθισμένα γραμματικά και συντακτικά λάθη που ακούμε και διαβάζουμε.
Συμφωνία των όρων της πρότασης
Το υποκείμενο και το ρήμα μιας πρότασης συμφωνούν ως προς το πρόσωπο και τον αριθμό. Τα επίθετα και οι μετοχές που συνοδεύουν τα ουσιαστικά έχουν το ίδιο γένος, τον ίδιο αριθμό και την ίδια πτώση.
Λέμε: Ο ιδιωτικός υπάλληλος εργαζόταν (γ’ ενικό) σκληρά. (και όχι: Ο ιδιωτικός υπάλληλος εργάζονταν (γ’ πληθ.) σκληρά) – Πήρε τις πολλές ψήφους (και όχι: πήρε τους πολλούς ψήφους) – Το πόρισμα των διενεργηθεισών ερευνών για το Συνεργατισμό (και όχι: το πόρισμα των διενεργηθέντων ερευνών) – Ο αριθμός των υποβληθεισών αιτήσεων (και όχι: Ο αριθμός των υποβληθέντων αιτήσεων) – Ο αριθμός των εξετασθεισών καταγγελιών στην αστυνομία (και όχι: των εξετασθέντων καταγγελιών.
Ανώμαλη σειρά των λέξεων σε μια πρόταση
Το νόημα αποδίδεται με σαφήνεια όταν οι όροι μιας πρότασης ακολουθούν τη φυσική σειρά τους και οι προσδιορισμοί είναι κοντά στους όρους όπου ανήκουν:
Λέμε: Ο δάσκαλος είπε, με έμφαση, να πάμε έξω, αντί: ο δάσκαλος είπε να πάμε έξω με έμφαση. – Κρις, συγγνώμη που σου το λέω, η αδελφή σου φέρθηκε άσχημα, αντί: Κρις, η αδελφή σου φέρθηκε άσχημα και συγγνώμη που σου το λέω. – Πήγαινε εκεί και, αν το βρεις, τηλεφώνησέ μου, αντί: Πήγαινε εκεί και τηλεφώνησέ μου, αν το βρεις. – Οι διαρρήκτες δεν ενοχλήθηκαν από την αστυνομία προτού δράσουν». (και όχι: Οι διαρρήκτες δεν ενοχλήθηκαν προτού δράσουν από την αστυνομία)
*Το ποιητικό αίτιο «από την αστυνομία» δεν χωρίζεται από το ρήμα «δεν ενοχλήθηκαν» (ποιητικό αίτιο = από ποιον παθαίνει το υποκείμενο)
Η κυβέρνηση υποσχέθηκε ότι θα απομακρύνει από τη Λάρνακα τις δεξαμενές καυσίμων που τη ρυπαίνουν (και όχι: Η κυβέρνηση θα απομακρύνει τις δεξαμενές καυσίμων που ρυπαίνουν από τη Λάρνακα)
*Ο τοπικός προσδιορισμός «από τη Λάρνακα» πρέπει να μετατεθεί. (οι δεξαμενές δεν ρυπαίνουν από τη Λάρνακα, αλλά θα απομακρυνθούν από τη Λάρνακα)
Πρόβλεπαν πως την ευθύνη της κεφαλαιοκρατίας για τη λιτότητα θα την πλήρωνε ο κυπριακός λαός. (και όχι: Πρόβλεπαν πως την ευθύνη για τη λιτότητα της κεφαλαιοκρατίας θα την πλήρωνε ο κυπριακός λαός) *Την ευθύνη είχε η κεφαλαιοκρατία και όχι η «λιτότητα».
Επιρρηματικοί προσδιορισμοί
Το επίρρημα «πριν» συνοδεύεται από την πρόθεση «από»
Όμως, ακούσαμε και διαβάσαμε: Λίγες μέρες πριν τις ευρωεκλογές, πριν τις κάλπες, λίγο πριν το μεσημέρι, πριν λίγο, πριν χρόνια, πριν το 1974, πριν το τέλος της εκδήλωσης. Η σωστή έκφραση: Λίγες μέρες πριν από τις ευρωεκλογές, λίγο πριν από το μεσημέρι, πριν από λίγο, πριν από χρόνια, πριν από το 1974, πριν από το τέλος της εκδήλωσης
Η άγνοια και γενικά η μη τήρηση βασικών κανόνων της γραμματικής και της σύνταξης – φαινόμενο συνηθισμένο στις μέρες μας – ενέχει τον κίνδυνο να καθιερωθούν τα λανθασμένα.
(Ιωάννα Παπαζαφείρη, 1993) Η σύντομη αυτή μελέτη παρουσιάζει συνηθισμένα γραμματικά και συντακτικά λάθη που ακούμε και διαβάζουμε.
Συμφωνία των όρων της πρότασης
Το υποκείμενο και το ρήμα μιας πρότασης συμφωνούν ως προς το πρόσωπο και τον αριθμό. Τα επίθετα και οι μετοχές που συνοδεύουν τα ουσιαστικά έχουν το ίδιο γένος, τον ίδιο αριθμό και την ίδια πτώση.
Λέμε: Ο ιδιωτικός υπάλληλος εργαζόταν (γ’ ενικό) σκληρά. (και όχι: Ο ιδιωτικός υπάλληλος εργάζονταν (γ’ πληθ.) σκληρά) – Πήρε τις πολλές ψήφους (και όχι: πήρε τους πολλούς ψήφους) – Το πόρισμα των διενεργηθεισών ερευνών για το Συνεργατισμό (και όχι: το πόρισμα των διενεργηθέντων ερευνών) – Ο αριθμός των υποβληθεισών αιτήσεων (και όχι: Ο αριθμός των υποβληθέντων αιτήσεων) – Ο αριθμός των εξετασθεισών καταγγελιών στην αστυνομία (και όχι: των εξετασθέντων καταγγελιών.
Ανώμαλη σειρά των λέξεων σε μια πρόταση
Το νόημα αποδίδεται με σαφήνεια όταν οι όροι μιας πρότασης ακολουθούν τη φυσική σειρά τους και οι προσδιορισμοί είναι κοντά στους όρους όπου ανήκουν:
Λέμε: Ο δάσκαλος είπε, με έμφαση, να πάμε έξω, αντί: ο δάσκαλος είπε να πάμε έξω με έμφαση. – Κρις, συγγνώμη που σου το λέω, η αδελφή σου φέρθηκε άσχημα, αντί: Κρις, η αδελφή σου φέρθηκε άσχημα και συγγνώμη που σου το λέω. – Πήγαινε εκεί και, αν το βρεις, τηλεφώνησέ μου, αντί: Πήγαινε εκεί και τηλεφώνησέ μου, αν το βρεις. – Οι διαρρήκτες δεν ενοχλήθηκαν από την αστυνομία προτού δράσουν». (και όχι: Οι διαρρήκτες δεν ενοχλήθηκαν προτού δράσουν από την αστυνομία)
*Το ποιητικό αίτιο «από την αστυνομία» δεν χωρίζεται από το ρήμα «δεν ενοχλήθηκαν» (ποιητικό αίτιο = από ποιον παθαίνει το υποκείμενο)
Η κυβέρνηση υποσχέθηκε ότι θα απομακρύνει από τη Λάρνακα τις δεξαμενές καυσίμων που τη ρυπαίνουν (και όχι: Η κυβέρνηση θα απομακρύνει τις δεξαμενές καυσίμων που ρυπαίνουν από τη Λάρνακα)
*Ο τοπικός προσδιορισμός «από τη Λάρνακα» πρέπει να μετατεθεί. (οι δεξαμενές δεν ρυπαίνουν από τη Λάρνακα, αλλά θα απομακρυνθούν από τη Λάρνακα)
Πρόβλεπαν πως την ευθύνη της κεφαλαιοκρατίας για τη λιτότητα θα την πλήρωνε ο κυπριακός λαός. (και όχι: Πρόβλεπαν πως την ευθύνη για τη λιτότητα της κεφαλαιοκρατίας θα την πλήρωνε ο κυπριακός λαός) *Την ευθύνη είχε η κεφαλαιοκρατία και όχι η «λιτότητα».
Επιρρηματικοί προσδιορισμοί
Το επίρρημα «πριν» συνοδεύεται από την πρόθεση «από»
Όμως, ακούσαμε και διαβάσαμε: Λίγες μέρες πριν τις ευρωεκλογές, πριν τις κάλπες, λίγο πριν το μεσημέρι, πριν λίγο, πριν χρόνια, πριν το 1974, πριν το τέλος της εκδήλωσης. Η σωστή έκφραση: Λίγες μέρες πριν από τις ευρωεκλογές, λίγο πριν από το μεσημέρι, πριν από λίγο, πριν από χρόνια, πριν από το 1974, πριν από το τέλος της εκδήλωσης
