Ο Χρυσόστομος Ρουσής, πρώην γυμνασιάρχης, αναφέρει: «Η γλώσσα δεν είναι απλές λέξεις, αλλά η σκέψη μας. Κάθε ποιότητα στη γλώσσα είναι και ποιότητα στη σκέψη μας και τανάπαλιν». (Γ. Μπαμπινιώτης, 2018). Σήμερα, όμως, αδιαφορούμε για την ποιότητα του λεξιλογίου και της σωστής έκφρασης.
Ακολουθούν περιπτώσεις λέξεων με παραπλήσια ή διαφορετική σημασία (εύστοχη επιλογή λέξεων) με τις αντίστοιχες λέξεις της αγγλικής γλώσσας:
Α. ΡΗΜΑΤΑ (2) (κατά αλφαβητική σειρά)
Ανταγωνίζομαι = αγωνίζομαι, προσπαθώ να ξεπεράσω κάποιον (rival) Vs Συναγωνίζομαι = αμιλλώμαι, αγωνίζομαι με κάποιον άλλον (compete). Λέμε: «Τα κόμματα ανταγωνίζονται στις ευρωεκλογές» – «τα κυπριακά κρασιά ανταγωνίζονται τα γαλλικά» -(ζούμε σε μια ανταγωνιστική κοινωνία) – (ανταγωνισμός = αγώνας για επικράτηση) – (οικονομικός/εμπορικός/πολιτικός/αθέμιτος ανταγωνισμός) – (ανταγωνιστικές τιμές) – (competitive prices). Λέμε: «Οι τελειόφοιτοι συναγωνίζονται μεταξύ τους για το Πανεπιστήμιο Κύπρου» – «οι απολαύω = διαθέτω πλεονέκτημα, αποδέχομαι κάτι (τιμητικό ή αγαθό) (enjoy). Λέμε: «Απολαμβάνει (με αιτ.) τη ζωή του στο χωριό» – «απολαμβάνω το γεύμα μου» – «απολαμβάνω την υπέροχη θέα στο λιμανάκι της Κάτω Πάφου» – «απολαμβάνω τις ομορφιές της Σαντορίνης» – «απολαμβάνω τον ήλιο/τη θάλασσα/το φαγητό/το ποτό». Λέμε: «Απολαύει (με γεν.) της εμπιστοσύνης του διευθυντή» – «ο Γενικός Εισαγγελέας απολαύει μεγάλης εκτίμησης στην κυπριακή κοινωνία» – «σήμερα οι γυναίκες απολαύουν ίσης μεταχείρισης» – «οι μετανάστες απολαύουν του καθεστώτος ασύλου» – «ψες απολαύσαμε τη συναυλία/το ηλιοβασίλεμα/τον καλλιτέχνη» – «οι δημοσιογράφοι, Μιχαηλίδης και Καλλινίκου, απολαύουν της εκτίμησης των συναδέλφων τους και των αναγνωστών του Φιλελεύθερου» – «ο πατέρας μου απολαύει εμπιστοσύνης, τον σέβονται πολύ».
Ασκώ = καλλιεργώ, γυμνάζω, χρησιμοποιώ (practise, use, exert power) Vs Εξασκώ = εκπαιδεύω, γυμνάζω κάποιον (train). Λέμε: «Ο ΥΠΕΞ ασκεί με υπευθυνότητα τα καθήκοντά του» – « ο πατέρας μου ασκεί το επάγγελμα του οπτικού» – «ασκώ/καλλιεργώ τη μνήμη μου στο κομπιούτερ» – «ασκούμαι στα αγγλικά» – «οι πολιτικοί ασκούν επιρροή» – «τα σταυρόλεξα ασκούν τη μνήμη» – «ασκώ/ χρησιμοποιώ το εκλογικό μου δικαίωμα» – «ασκεί/πίεση/γοητεία/επίδραση/επιρροή/βία» – «αυτή η εφημερίδα ασκεί προπαγάνδα» – (άσκηση επαγγέλματος). Λέμε: «Ποιος εξασκεί τους αθλητές/μαθητές;» – «ασκώ το σώμα και το μυαλό μου» -«εξασκούμαι στην καλαθόσφαιρα/κολύμβηση/ορθή χρήση της γλώσσας» – «πολλά παιδιά εξασκούνται στο χορό» – «εξασκεί τους μαθητές στο πιάνο» – (εξάσκηση στο πιάνο)
Δηλώνω (# αποκρύπτω) = κάνω γνωστό, ανακοινώνω, φανερώνω (declare, state, announce) Vs Υποδηλώνω = δηλώνω/δείχνω κάτι έμμεσα, εννοώ (imply, indicate). Λέμε: «Δηλώνουμε τα εισοδήματά μας στο Γραφείο του Φόρου Εισοδήματος» – «δηλώνω συμμετοχή στο διαγωνισμό» – «Η σιωπή του υποδηλώνει ότι συμφωνεί» – «το γέλιο του υποδηλώνει χαιρεκακία» – (η ενέργειά του είναι δηλωτική/ενδεικτική των προθέσεών του) – (έκανε προκλητικές δηλώσεις) – (υπεύθυνη δήλωση)
Διακινδυνεύω = εκθέτω κάτι σε πιθανό κίνδυνο, διακυβεύω, ρισκάρω – (risk) Vs Κινδυνεύω = αντιμετωπίζω/βρίσκομαι σε κίνδυνο (endanger). Λέμε: «Διακινδυνεύουν τη φήμη/την καριέρα/τη δουλειά τους» – «διακινδυνεύεις τη ζωή σου, οδηγώντας απρόσεκτα» – «διακινδυνεύει την πολιτική του καριέρα» – «διακινδυνεύουν στον τυφώνα για ένα video» – «Κινδυνεύει η ζωή του μάρτυρα κατηγορίας» – «Οι νέοι κινδυνεύουν από τα ναρκωτικά» – «κινδυνεύει να χάσει τη δουλειά του» – «Τα σπίτια κινδύνεψαν από την πυρκαγιά» – «κινδύνεψε να πεθάνει» – «κινδύνεψε να χάσει τη δουλειά του» – «από τη σκόνη κινδυνεύει η υγεία μας»
Διαλέγω (καθομ.) = επιλέγω από ένα σύνολο (choose) Vs Επιλέγω (λόγ.) = διαλέγω, ξεχωρίζω κάτι που προτιμώ με κάποια κριτήρια (opt). Λέμε: «Διαλέγω τους φίλους μου» – «διαλέγω φρούτα, ξεχωρίζω αυτά που θεωρώ καλύτερα» – «διάλεξα ένα ωραίο κινητό τηλέφωνο» – «Επιλέγω βιβλία/τους συνεργάτες μου» – «ο εγγονός μου επέλεξε να γίνει γιατρός» – (επιλογή επαγγέλματος, option) – (η Κυβέρνηση έχει επιλεκτική μνήμη, θυμάται ό,τι τη συμφέρει) – (επίλεκτη/εκλεκτή ομάδα) – (υπάρχει επιλέξιμη λύση του Κυπριακού = που μπορεί να επιλεγεί)
Ακολουθούν περιπτώσεις λέξεων με παραπλήσια ή διαφορετική σημασία (εύστοχη επιλογή λέξεων) με τις αντίστοιχες λέξεις της αγγλικής γλώσσας:
Α. ΡΗΜΑΤΑ (2) (κατά αλφαβητική σειρά)
Ανταγωνίζομαι = αγωνίζομαι, προσπαθώ να ξεπεράσω κάποιον (rival) Vs Συναγωνίζομαι = αμιλλώμαι, αγωνίζομαι με κάποιον άλλον (compete). Λέμε: «Τα κόμματα ανταγωνίζονται στις ευρωεκλογές» – «τα κυπριακά κρασιά ανταγωνίζονται τα γαλλικά» -(ζούμε σε μια ανταγωνιστική κοινωνία) – (ανταγωνισμός = αγώνας για επικράτηση) – (οικονομικός/εμπορικός/πολιτικός/αθέμιτος ανταγωνισμός) – (ανταγωνιστικές τιμές) – (competitive prices). Λέμε: «Οι τελειόφοιτοι συναγωνίζονται μεταξύ τους για το Πανεπιστήμιο Κύπρου» – «οι απολαύω = διαθέτω πλεονέκτημα, αποδέχομαι κάτι (τιμητικό ή αγαθό) (enjoy). Λέμε: «Απολαμβάνει (με αιτ.) τη ζωή του στο χωριό» – «απολαμβάνω το γεύμα μου» – «απολαμβάνω την υπέροχη θέα στο λιμανάκι της Κάτω Πάφου» – «απολαμβάνω τις ομορφιές της Σαντορίνης» – «απολαμβάνω τον ήλιο/τη θάλασσα/το φαγητό/το ποτό». Λέμε: «Απολαύει (με γεν.) της εμπιστοσύνης του διευθυντή» – «ο Γενικός Εισαγγελέας απολαύει μεγάλης εκτίμησης στην κυπριακή κοινωνία» – «σήμερα οι γυναίκες απολαύουν ίσης μεταχείρισης» – «οι μετανάστες απολαύουν του καθεστώτος ασύλου» – «ψες απολαύσαμε τη συναυλία/το ηλιοβασίλεμα/τον καλλιτέχνη» – «οι δημοσιογράφοι, Μιχαηλίδης και Καλλινίκου, απολαύουν της εκτίμησης των συναδέλφων τους και των αναγνωστών του Φιλελεύθερου» – «ο πατέρας μου απολαύει εμπιστοσύνης, τον σέβονται πολύ».
Ασκώ = καλλιεργώ, γυμνάζω, χρησιμοποιώ (practise, use, exert power) Vs Εξασκώ = εκπαιδεύω, γυμνάζω κάποιον (train). Λέμε: «Ο ΥΠΕΞ ασκεί με υπευθυνότητα τα καθήκοντά του» – « ο πατέρας μου ασκεί το επάγγελμα του οπτικού» – «ασκώ/καλλιεργώ τη μνήμη μου στο κομπιούτερ» – «ασκούμαι στα αγγλικά» – «οι πολιτικοί ασκούν επιρροή» – «τα σταυρόλεξα ασκούν τη μνήμη» – «ασκώ/ χρησιμοποιώ το εκλογικό μου δικαίωμα» – «ασκεί/πίεση/γοητεία/επίδραση/επιρροή/βία» – «αυτή η εφημερίδα ασκεί προπαγάνδα» – (άσκηση επαγγέλματος). Λέμε: «Ποιος εξασκεί τους αθλητές/μαθητές;» – «ασκώ το σώμα και το μυαλό μου» -«εξασκούμαι στην καλαθόσφαιρα/κολύμβηση/ορθή χρήση της γλώσσας» – «πολλά παιδιά εξασκούνται στο χορό» – «εξασκεί τους μαθητές στο πιάνο» – (εξάσκηση στο πιάνο)
Δηλώνω (# αποκρύπτω) = κάνω γνωστό, ανακοινώνω, φανερώνω (declare, state, announce) Vs Υποδηλώνω = δηλώνω/δείχνω κάτι έμμεσα, εννοώ (imply, indicate). Λέμε: «Δηλώνουμε τα εισοδήματά μας στο Γραφείο του Φόρου Εισοδήματος» – «δηλώνω συμμετοχή στο διαγωνισμό» – «Η σιωπή του υποδηλώνει ότι συμφωνεί» – «το γέλιο του υποδηλώνει χαιρεκακία» – (η ενέργειά του είναι δηλωτική/ενδεικτική των προθέσεών του) – (έκανε προκλητικές δηλώσεις) – (υπεύθυνη δήλωση)
Διακινδυνεύω = εκθέτω κάτι σε πιθανό κίνδυνο, διακυβεύω, ρισκάρω – (risk) Vs Κινδυνεύω = αντιμετωπίζω/βρίσκομαι σε κίνδυνο (endanger). Λέμε: «Διακινδυνεύουν τη φήμη/την καριέρα/τη δουλειά τους» – «διακινδυνεύεις τη ζωή σου, οδηγώντας απρόσεκτα» – «διακινδυνεύει την πολιτική του καριέρα» – «διακινδυνεύουν στον τυφώνα για ένα video» – «Κινδυνεύει η ζωή του μάρτυρα κατηγορίας» – «Οι νέοι κινδυνεύουν από τα ναρκωτικά» – «κινδυνεύει να χάσει τη δουλειά του» – «Τα σπίτια κινδύνεψαν από την πυρκαγιά» – «κινδύνεψε να πεθάνει» – «κινδύνεψε να χάσει τη δουλειά του» – «από τη σκόνη κινδυνεύει η υγεία μας»
Διαλέγω (καθομ.) = επιλέγω από ένα σύνολο (choose) Vs Επιλέγω (λόγ.) = διαλέγω, ξεχωρίζω κάτι που προτιμώ με κάποια κριτήρια (opt). Λέμε: «Διαλέγω τους φίλους μου» – «διαλέγω φρούτα, ξεχωρίζω αυτά που θεωρώ καλύτερα» – «διάλεξα ένα ωραίο κινητό τηλέφωνο» – «Επιλέγω βιβλία/τους συνεργάτες μου» – «ο εγγονός μου επέλεξε να γίνει γιατρός» – (επιλογή επαγγέλματος, option) – (η Κυβέρνηση έχει επιλεκτική μνήμη, θυμάται ό,τι τη συμφέρει) – (επίλεκτη/εκλεκτή ομάδα) – (υπάρχει επιλέξιμη λύση του Κυπριακού = που μπορεί να επιλεγεί)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ:
Αγγλοελληνικό Λεξικό Word Reference.com. Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό για το Σχολείο & το Γραφείο. Λεξικό Τριανταφυλλίδη – Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα. Ίνα Αναγνωστοπούλου, Λία Μπουσούνη-Γκέσουρα, Το λέμε σωστά; Το γράφουμε σωστά; Ιωάννα Παπαζαφείρη, λάθη στη χρήση της γλώσσας μας
