Η πρώτη διαπίστωση για κάποιον που μπαίνει στις φυλακές είναι σοκαριστική. Κρατούμενοι στιβαγμένοι σε πτέρυγες, άτομα από Αφρικανικές χώρες παντού. Οι φυλακές έγιναν σήμερα μια μικρογραφία του «Πουρνάρα», αφού άτομα που θα έπρεπε να βρίσκονται στο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής, κλείνονται στη φυλακή.
Το πρόβλημα με τους παράνομους αλλοδαπούς που δοκιμάζουν να φύγουν από την Κύπρο με ταξιδιωτικά έγγραφα που δεν ανήκουν στους ίδιους είναι πλέον εκτός ελέγχου, αφού αυτή τη στιγμή κρατούνται 260 άτομα έγκλειστα σε πτέρυγες μόνο γι’ αυτό το αδίκημα. Αν υπολογιστούν και οι υπόδικοι που θα μπορούσαν να μένουν υπό περιορισμό στο σπίτι τους με βραχιολάκι, τότε πάνω από 300 άτομα δεν θα έπρεπε σήμερα να είναι φυλακισμένοι και θα λυόταν το πρόβλημα υπερπληθυσμού.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: «Έξω από τις φυλακές είναι το μεγάλο μας πρόβλημα»
«Συνεχίζουμε να έχουμε προβλήματα υπερπληθυσμού, αφού είμαστε στο 190% της χωρητικότητας των φυλακών», λέει σε συνέντευξή της στον «Φ» η διευθύντρια Άννα Αριστοτέλους. Το πρόβλημα, αναφέρει, εστιάζεται στην κλειστή φυλακή όπου έχουμε 815 κρατούμενους για 424 θέσεις και σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Δημοσιογράφων για θέματα διαχείρισης της πανδημίας σε σχέση με τον υπερπληθυσμό σε 323 χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης, που έγινε τον Δεκέμβριο του 2021, είμαστε η πρώτη χώρα στον υπερπληθυσμό αλλά και η πρώτη χώρα με το χαμηλότερο ποσοστό κρουσμάτων. Αυτό δείχνει ότι τα μέτρα που λήφθηκαν είναι μεν αυστηρά αλλά έχουν φέρει πολύ θετικά αποτελέσματα.
Όσον αφορά γενικά τους αλλοδαπούς στις φυλακές, συνεχίζει η διευθύντρια του σωφρονιστικού ιδρύματος, το 2014 το ποσοστό τους ήταν 55%. Στη συνέχεια μειώθηκε στο 45% μετά που αναλάβαμε τη διεύθυνση, ενώ το 2017 ήταν στο 40%. Το 2021 ξεπέρασαν το 53% και σήμερα στο 54%. Επίσης, αν ληφθεί ότι το 54% των υποδίκων απολύεται χωρίς να εκτίσει ποινή, αντιλαμβάνεστε ότι γίνεται υπερχρήση της κράτησης των υποδίκων που αν δεν γινόταν και είχαμε διαφορετική μεταχείριση των παράνομων αλλοδαπών με διοικητικά μέτρα αντί της φυλάκισής τους, τότε δεν θα υπήρχε υπερπληθυσμός στις φυλακές.
«Λόγω της σημαντικής αύξησης του πληθυσμού των φυλακών συνεπεία της φυλάκισης αλλοδαπών από το Κονγκό κυρίως, αναγκαστήκαμε να κλείσουμε χώρους ψυχαγωγίας, ακόμα και χώρους υγιεινής στις πτέρυγες και να τους μετατρέψουμε σε χώρους διαμονής. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην καθημερινότητα των κρατουμένων, πειθαρχίας αλλά και παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων τα οποία σε συνάρτηση με την έλλειψη προσωπικού, επιδεινώνουν τα προβλήματα και σίγουρα δεν θέλουμε να επιστρέψουμε στις κακές και ανεπιθύμητες καταστάσεις του παρελθόντος για τις οποίες η χώρα μας καταδικάστηκε από το ΕΔΑΔ», τονίζει η κ. Αριστοτέλους και προσθέτει: Να σημειώσω ότι για την κατηγορία αυτή των κρατουμένων δεν υπάρχει σωφρονιστικό πρόγραμμα, ο κάθε κρατούμενος στοιχίζει πάνω από 100 ευρώ την ημέρα επιβαρύνοντας τον προϋπολογισμό του κράτους. Θα πρέπει στις περιπτώσεις αυτές να εφαρμοστούν διοικητικά μέτρα όπως γίνεται και σε άλλες χώρες και όχι ποινικά. Δηλαδή, αν πρόκειται για αιτητές ασύλου να εξετάζεται άμεσα η αίτησή τους και είτε να παραμένουν στην Κύπρο ή να απελαύνονται. Δεν χρειάζεται να περνούν από το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης αφού υπάρχουν άλλες λύσεις.
Λόγω της εκτόξευσης του αριθμού των κρατουμένων που έφτασαν τους 840, η Ad Hoc Επιτροπή για την αντιμετώπιση του υπερπληθυσμού στις φυλακές, της οποίας προεδρεύει η κ. Αριστοτέλους, ετοίμασε ενδιάμεσο πόρισμα στο οποίο σκιαγραφείται το πρόβλημα με εισήγηση όπως η κατηγορία των κρατουμένων αυτών τυγχάνει διαφορετικής μεταχείρισης με τη λήψη διοικητικών μέτρων και σίγουρα όχι φυλάκισης. Να σημειώσω ότι είχαμε περιπτώσεις όπου άτομα φυλακίστηκαν και στη συνέχεια αποφυλακίστηκαν επειδή διαπιστώθηκαν στο σώμα τους σημάδια κακοποίησης στη χώρα τους. Είχαν κατάγματα, ενώ είχαμε και δυο περιπτώσεις βιασμού.
Σήμερα το 54% των καταδίκων είναι αλλοδαποί, εκ των οποίων το 70,2% είναι παράνομοι αλλοδαποί. Οι περισσότεροι προέρχονται από το Κονγκό, υπάρχουν όμως Σομαλοί και από άλλες Αφρικανικές και Ασιατικές χώρες. «Παρόλο τον πληθυσμό προσπαθούμε να διατηρήσουμε τις συνθήκες ανθρώπινες, όμως όταν μια πτέρυγα είναι υπερπλήρης, η καθημερινότητα των κρατουμένων είναι φυσικό να επηρεάζεται», σημειώνει η διευθύντρια των φυλακών. Ειδικά αν ληφθεί υπόψη ότι το 70% των φυλακισμένων, λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή. Για να εξηγήσω καλύτερα: Ένας ισοβίτης εδώ είναι το σπίτι του, ο χώρος του. Όταν οι χώροι υγιεινής παραμένουν οι ίδιοι και οι κρατούμενοι αυξάνονται, τότε έχουμε πρόβλημα. Είναι ευτύχημα που δεν είχαμε μέχρι σήμερα περιστατικά βίας και αυτό αποδίδεται στον αλληλοσεβασμό που καλλιεργούμε στο σωφρονιστικό μας ίδρυμα, ειδικά όταν στην ελεύθερη κοινωνία έχουν αυξηθεί τα περιστατικά βίας.
Για όσους καταδικάστηκαν για παράνομη παραμονή οι φυλακές τους προμηθεύουν με ρούχα αφού μπαίνουν με αυτά που φορούν, με τηλεκάρτες για να επικοινωνούν με τους δικούς τους και είδη υγιεινής. Σύμφωνα με τη διευθύντρια των Φυλακών, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν άλλοι χώροι για να κρατηθούν άτομα. Είμαστε πολύ πάνω από τα όρια μας.
Το 83% των ελαφροποινιτών είναι παράνομοι αλλοδαποί
Σύμφωνα με στοιχεία των φυλακών, από τα μέσα Ιουλίου πέρσι μέχρι σήμερα, το 83% των ελαφροποινιτών κατάδικων (μέχρι 12 μήνες φυλάκιση) είναι παράνομοι αλλοδαποί. Από τις 90 γυναίκες που είναι σήμερα κατάδικες και υπόδικες οι 65 είναι για παράνομη παραμονή. Επίσης, από τους 17 νεαρούς κρατούμενους (μέχρι 21 ετών) οι 15 είναι παράνομοι. Αυτή τη στιγμή 260 αλλοδαποί κρατούνται για παράνομη παραμονή.
Αντί να απελαύνονται καταλήγουν στο κελί
Ρωτούμε τι γίνεται όταν στην περίπτωση αλλοδαπού που κρατείται επειδή προσπάθησε να φύγει από την Κύπρο με έγγραφα άλλου, λήξει η ποινή του.
Η διευθύντρια των φυλακών αναφέρει ότι αν είναι αιτητής ασύλου, τότε αναλαμβάνει η Υπηρεσία Ασύλου να εξετάσει την αίτησή του. Στην περίπτωση που αυτή απορριφθεί, τότε συλλαμβάνεται και απελαύνεται στη χώρα του. Διαφορετικά παραμένει εδώ μέχρι να εξεταστεί η αίτησή του. Σύμφωνα με την ίδια, μετά από 5-6 μήνες στη φυλακή, βρισκόμαστε δηλαδή στον ίδιο παρονομαστή που βρισκόταν πριν τη φυλάκιση. Και διερωτάται ποιος ο λόγος να στέλλεται ένας στη φυλακή, αφού θα μπορούσε να απελαθεί αν δεν πληρούσε τα κριτήρια για άσυλο, χωρίς να κινείται όλος ο μηχανισμός της ποινικής δικαιοσύνης. Ποιος ο λόγος να περνά από αυτή τη διαδικασία, αφού θα βρεθεί στον ίδιο παρονομαστή. «Καλούμαστε να διαχειριστούμε ένα πρωτόγνωρο ζήτημα παράλληλα με την υποστελέχωση σε δεσμοφύλακες, αφού έχουμε τον ίδιο αριθμό προσωπικού από το 2000 όταν οι φυλακισμένοι δεν ξεπερνούσαν τους 300. Επιβαρύνεται έτσι και το προσωπικό και θα πρέπει να εξεταστεί η παροχή κινήτρων και η αναβάθμιση των κλιμάκων τους. Το επάγγελμα του δεσμοφύλακα είναι ένα από το πιο δύσκολα και ψυχοφθόρα επαγγέλματα, εργάζονται 12ωρα στις φυλακές, δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με την οικογένεια του και μέχρι να αφυπηρετήσουν βρίσκονται ”έγκλειστοι” εντός του κτηρίου».
Η διευθύντρια των φυλακών εκμυστηρεύεται και το πρώτο σοκ που υπέστη όταν ανέλαβε τη φυλακή. Είδα, λέει, στα χαρτιά να γράφεται «πτέρυγα θεάτρου». Αλίμονο αν ο πολιτισμός μετατρέπεται σε χώρο διαμονής κρατουμένων, λέει. Γι’ αυτό πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για να μην επιστρέψουμε στα κακά του παρελθόντος, καταλήγει.
