Για δεκαετίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούσαν τον απόλυτο προορισμό για νέους επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο. Σήμερα, όμως, η εικόνα αυτή καταρρέει.
Εκατοντάδες υποψήφιοι διδάκτορες και ερευνητές επιλέγουν να μην εγκατασταθούν στις ΗΠΑ, όπως παρατηρούν οι New York Times, απογοητευμένοι από την εχθρική μεταναστευτική πολιτική και τις περικοπές στη χρηματοδότηση της έρευνας. Η παραδοσιακή ροή ταλέντων αντιστρέφεται.
Χαρακτηριστικά, στην ινδική πόλη Μπανγκαλόρ, που είναι γνωστή για την αριστεία της στις βιολογικές και τεχνολογικές επιστήμες, μόνο ένας στους 30 απόφοιτους εξασφάλισε εργασία σε εργαστήριο των ΗΠΑ φέτος. Οι υπόλοιποι προσανατολίζονται προς χώρες όπως η Αυστρία, η Ιαπωνία και η Αυστραλία. Κάποιοι αποφάσισαν να παραμείνουν στην Ινδία, κάτι που λίγα χρόνια πριν θα ήταν σχεδόν… αδιανόητο.
Οι αποφάσεις της κυβέρνησης Τραμπ για περιορισμό βίζας, απέλαση ξένων φοιτητών και μείωση κονδυλίων έρευνας έχουν προκαλέσει σοκ στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Μόνο στο Χάρβαρντ, περισσότερα από τρία δισ. δολάρια σε επιχορηγήσεις ακυρώθηκαν ή πάγωσαν. Το Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς απέλυσε 2.000 εργαζόμενους μετά την απώλεια 800 εκατ. δολαρίων.
Η ανησυχία δεν περιορίζεται στην απώλεια κύρους. Επιστήμονες όπως ο Ντέιβιντ Χογκ, καθηγητής Φυσικής και Επιστημονικών Στοιχείων στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, τονίζουν πως η αμερικανική έρευνα στηρίζεται στη συνεργασία με διεθνείς ερευνητές. Χωρίς αυτούς, ολόκληροι τομείς απειλούνται με κατάρρευση. «Η έρευνά μου γίνεται αδύνατη χωρίς μη Αμερικανούς επιστήμονες» λέει χαρακτηριστικά.
Η Ευρώπη και η Ασία παίρνουν τη σκυτάλη
Χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Γαλλία επωφελούνται από το νέο κύμα επιστημονικής μετανάστευσης. Πανεπιστήμια στην Ευρώπη διευρύνουν τις θέσεις εργασίας για ερευνητές υψηλής κατάρτισης που εγκαταλείπουν τις ΗΠΑ. Στην Αυστρία, πολλοί απόφοιτοι της Μπανγκαλόρ βρίσκουν πια πρόσφορο έδαφος.
Η έξοδος των ταλέντων πλήττει καίρια την ίδια την «καρδιά» της αμερικανικής καινοτομίας. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Βιμ Λίμανς, το κενό που αφήνουν οι ΗΠΑ σε τομείς όπως η ιατρική και η κλιματική έρευνα είναι δύσκολο να καλυφθεί από άλλες χώρες. «Η απουσία των ΗΠΑ από τη διεθνή συνεργασία φέρνει παγκόσμιες επιπτώσεις» προειδοποιεί.
Το 1945, το μανιφέστο «Η επιστήμη, το ατέρμονο σύνορο» διακήρυττε ότι οι ΗΠΑ θα κερδίσουν περισσότερα από την ανταλλαγή γνώσης και την υποδοχή ξένων επιστημόνων, παρά από την απομόνωση. Σήμερα, αυτή η παρακαταθήκη εγκαταλείπεται. Το «καλωσόρισμα» μετατράπηκε σε φραγμό. Και για πολλούς νέους επιστήμονες, το αμερικανικό όνειρο απλώς έσβησε.
Μια νεαρή ερευνήτρια από την Ινδία, που ολοκληρώνει τη διατριβή της στον καρκίνο, συνοψίζει το κλίμα: «Πάντα θαυμάζαμε την αμερικανική επιστήμη. Είναι λυπηρό να βλέπεις τον ήρωα να κατεβαίνει από το βάθρο».
Οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να χάσουν όχι μόνο τα λαμπρότερα μυαλά, αλλά και τον σεβασμό που έχτισαν επί δεκαετίες.
