Ιστορικές θερμοκρασίες καταγράφονται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες καθώς ο πρώτος μεγάλος καύσωνας του καλοκαιριού πλήττει τη νότια και κεντρική Ευρώπη, με τις αρχές να προειδοποιούν για κινδύνους στην υγεία και αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιών. Οι επιστήμονες αποδίδουν την ακραία ζέστη στο φαινόμενο heat dome, έναν θερμικό θόλο που εγκλωβίζει θερμότητα στην ατμόσφαιρα για μέρες ή και εβδομάδες.
Στην Ισπανία και την Πορτογαλία, ο υδράργυρος άγγιξε τους 46°C, με τη θερμοκρασία στη Μόρα της Πορτογαλίας να φτάνει τους 46,6°C – τιμή που ενδέχεται να συνιστά νέο εθνικό ρεκόρ για τον Ιούνιο. Στη Γαλλία, η Météo-France εξέδωσε για πρώτη φορά πορτοκαλί συναγερμό για σχεδόν το σύνολο της ηπειρωτικής χώρας, οδηγώντας στο προσωρινό κλείσιμο 200 σχολείων και στη σύσταση για προσαρμογή των ωραρίων εργασίας.
Στην Ιταλία, περιοχές όπως η Τοσκάνη καταγράφουν αύξηση 20% στις εισαγωγές σε νοσοκομεία, ενώ στη Γερμανία επιβλήθηκαν περιορισμοί στην άντληση νερού λόγω κινδύνου πυρκαγιών, καθώς οι θερμοκρασίες πλησιάζουν τους 40°C.
Τι είναι το heat dome
Το φαινόμενο heat dome προκαλείται από μια περιοχή υψηλής ατμοσφαιρικής πίεσης που παγιδεύει θερμό αέρα σαν θόλος, αποτρέποντας τη ροή ψυχρότερων μαζών και εμποδίζοντας τον σχηματισμό νεφών. Το αποτέλεσμα είναι παρατεταμένες περιόδους καύσωνα, ξηρότητας και αυξημένων θερμοκρασιών εδάφους. Το έδαφος ξεραίνεται και απορροφά περισσότερη θερμότητα, επιτείνοντας τον φαύλο κύκλο ζέστης.
«Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι οι θερμικοί θόλοι θα γίνουν πιο συχνοί λόγω της κλιματικής αλλαγής, ωστόσο δεν υπάρχει ακόμη επιστημονική συναίνεση», δηλώνει ο κλιματολόγος Μάικλ Μπάιρν στο Sky News. Το βέβαιο είναι πως η υπερθέρμανση του πλανήτη αυξάνει την ένταση και τη διάρκεια τέτοιων φαινομένων. Η Ευρώπη είναι ήδη 2°C θερμότερη από την προβιομηχανική εποχή – ο ταχύτερα θερμαινόμενος ήπειρος στον πλανήτη.
Ο σιωπηλός δολοφόνος
Οι επιστήμονες αποκαλούν τους καύσωνες «σιωπηλό δολοφόνο», καθώς οι επιπτώσεις τους συχνά δεν γίνονται άμεσα αντιληπτές. Οι θάνατοι αυξάνονται αισθητά, κυρίως σε ηλικιωμένους, μικρά παιδιά και εγκύους, ενώ αυξάνονται και οι κίνδυνοι πρόωρου τοκετού. Η υπερβολική ζέστη βλάπτει επίσης τις καλλιέργειες, καταστρέφει υποδομές όπως σιδηροδρομικές γραμμές και ηλεκτροφόρα καλώδια και επιτείνει τον κίνδυνο πυρκαγιών.
Η Μαντλίν Τόμσον του Wellcome Trust προειδοποιεί ότι η πολιτική αντίδραση είναι ανεπαρκής: «Η επιστήμη δείχνει ξεκάθαρα ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί. Τα εργαλεία υπάρχουν. Τα στοιχεία είναι σαφή. Αυτό που λείπει είναι η αίσθηση του επείγοντος. Πρέπει να δράσουμε και πρέπει να δράσουμε τώρα».
