Δύο χρόνια μετά την αιματηρή επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ, που στοίχισε τη ζωή σε 1.200 ανθρώπους και σηματοδότησε την έναρξη ενός από τους πιο καταστροφικούς πολέμους του 21ου αιώνα, οι δύο πλευρές επιχειρούν εκ νέου να καθίσουν στο τραπέζι των συνομιλιών. Νέες διαπραγματεύσεις, υπό την αιγίδα της Αιγύπτου, του Κατάρ και των ΗΠΑ, ξεκίνησαν τη Δευτέρα στο Σαρμ ελ Σέιχ, με στόχο τον τερματισμό της σύγκρουσης που έχει προκαλέσει δεκάδες χιλιάδες θανάτους και ανείπωτες καταστροφές.
Ήταν 7 Οκτωβρίου 2023, όταν τρομοκράτες της Χαμάς εισέβαλαν στο Ισραήλ από τη Λωρίδα της Γάζας, εξαπολύοντας επίθεση εναντίον συμμετεχόντων στο μουσικό φεστιβάλ «Supernova». Περίπου 1.200 άμαχοι σκοτώθηκαν και 251 άτομα απήχθησαν και μεταφέρθηκαν στη Γάζα. Την επόμενη ημέρα, το Ισραήλ εξαπέλυσε αντεπίθεση με συνεχή βομβαρδισμό και ολικό αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας, ενώ σημειώθηκαν συγκρούσεις και στη Δυτική Όχθη και στα σύνορα με τον Λίβανο. Οι παλαιστινιακές δυνάμεις ονόμασαν την επιχείρησή τους «Κατακλυσμός του Αλ-Άκσα», ενώ η ισραηλινή πλευρά απάντησε με την «Επιχείρηση Σιδερένια Ξίφη».
Σύμφωνα με στοιχεία της UNRWA, περισσότεροι από 66.000 Παλαιστίνιοι, ανάμεσά τους 18.000 παιδιά, έχουν σκοτωθεί στη Γάζα από το 2023. Το υπουργείο Υγείας της Γάζας ανεβάζει τον αριθμό σε πάνω από 67.000 νεκρούς και 170.000 τραυματίες, ενώ η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ΔΕΕΣ) αναφέρει ότι έχει διευκολύνει την απελευθέρωση 148 ομήρων και 1.931 κρατουμένων, καθώς και την επιστροφή λειψάνων. Πάνω από 190.000 κτίρια έχουν καταστραφεί, αφήνοντας πίσω μια πόλη-φάντασμα χωρίς βασικές υποδομές.
Τον Σεπτέμβριο, ανεξάρτητη έρευνα του ΟΗΕ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το Ισραήλ είχε διαπράξει γενοκτονία εναντίον των Παλαιστινίων στη Γάζα – εύρημα που η ισραηλινή κυβέρνηση απέρριψε κατηγορηματικά.
Σε μήνυμά της για τη δεύτερη επέτειο της επίθεσης, η Χαμάς χαρακτήρισε τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου «ένδοξη ημέρα διέλευσης». Το βίντεο που δημοσίευσε, βασισμένο σε πλάνα τεχνητής νοημοσύνης, εξυμνεί τους δράστες των επιθέσεων ως «ήρωες» και αναπαριστά σκηνές από τη δολοφονία του Γιαχάγια Σινουάρ στη Γάζα, χρησιμοποιώντας AI για την αναδημιουργία του υλικού.
Την ίδια στιγμή, οι εβραϊκές κοινότητες παγκοσμίως τίμησαν τα δύο χρόνια από τη σφαγή, με εκδηλώσεις μνήμης να πραγματοποιούνται σε πολλές πόλεις ανά τον κόσμο, καθώς η επέτειος συνέπεσε με την εορτή του Σουκότ.
Η πρώτη σειρά συνομιλιών Χαμάς-μεσολαβητών ολοκληρώθηκε σε θετική ατμόσφαιρα
Δύο χρόνια μετά Χαμάς και Ισραήλ θα καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να συμφωνήσουν πάνω στο ειρηνευτικό σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ και να λήξουν τη μεταξύ τους σύγκρουση.
Ο πρώτος γύρος συνομιλιών για τη Γάζα μεταξύ της Χαμάς και των μεσολαβητών ολοκληρώθηκε στην Αίγυπτο «εν μέσω θετικής ατμόσφαιρας», σύμφωνα με δημοσιεύματα αιγυπτιακών κρατικών μέσων ενημέρωσης νωρίς την Τρίτη.
Το Al-Qahera News, το οποίο συνδέεται με τις κρατικές υπηρεσίες πληροφοριών, αναφέρει ότι οι συνομιλίες θα συνεχιστούν σήμερα Τρίτη, επίσης μεταξύ της Χαμάς και μεσολαβητών στην πόλη Σαρμ Ελ-Σέιχ, όπου έφτασε τη Δευτέρα μια ισραηλινή αντιπροσωπεία.
Ένα ρεπορτάζ που μεταδόθηκε από το Al Jazeera του Κατάρ περιγράφει ομοίως τη συνάντηση ως θετική.
Το Ισραήλ και η Χαμάς αναμένεται να ξεκινήσουν έμμεσες συνομιλίες σχετικά με τις λεπτομέρειες της πρότασης του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για ανταλλαγή ομήρων-κρατουμένων και μακροπρόθεσμη κατάπαυση του πυρός.
Ένας Άραβας διπλωμάτης δήλωσε στους Times of Israel τη Δευτέρα ότι θα χρειαστούν αρκετές ημέρες, πιθανώς και περισσότερο, πριν επιτευχθεί συμφωνία. Ο Αμερικανός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ και ο γαμπρός του Τραμπ Τζάρεντ Κούσνερ βρίσκονται στην Αίγυπτο, θα συμμετάσχουν προσωπικά στις διαπραγματεύσεις μόνο όταν αυτές είναι έτοιμες να οριστικοποιηθούν, εξήγησε.
Η πρώτη ημέρα των συνομιλιών είχε ως στόχο να επιτρέψει στις πλευρές να παρουσιάσουν τις θέσεις τους και στους διαμεσολαβητές να εντοπίσουν ποια είναι τα εναπομείναντα κενά και πώς να τα κλείσουν, λέει ο διπλωμάτης.
Σύμφωνα με πηγές του AFP ενήμερες για τις συνομιλίες, αναμένεται η ισραηλινή αντιπροσωπεία και αυτή της Χαμάς να συμμετάσχουν σε έμμεσες διαπραγματεύσεις στο ίδιο κτίριο, αλλά σε χωριστές αίθουσες, με τους μεσολαβητές να μεταφέρουν τα μηνύματα της μιας πλευράς στην άλλη.
Κι αυτό προτού κλείσει μήνας μετά την απόπειρα δολοφονίας των διαπραγματευτών της Χαμάς με άνευ προηγουμένου αεροπορικό βομβαρδισμό του Ισραήλ στην πρωτεύουσα του Κατάρ.
Επικεφαλής της ομάδας του παλαιστινιακού ισλαμιστικού κινήματος που πήγε στην Αίγυπτο είναι ο Χαλίλ αλ Χάγια, που γλίτωσε από εκείνη την επίθεση — στην οποία, ωστόσο, σκοτώθηκε ο γιος του.
Τραμπ: Σχεδόν βέβαιος ότι θα υπάρξει συμφωνία
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε χθες ότι είναι «σχεδόν βέβαιος» ότι θα υπάρξει συμφωνία μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς σχετικά με το σχέδιό του για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, προσθέτοντας ότι η τρομοκρατική οργάνωση είναι «καλή» τελευταία.
«Νομίζω ότι θα έχουμε μια συμφωνία… Προσπαθούν να έχουν μια συμφωνία με τη Γάζα κυριολεκτικά εδώ και αιώνες», είπε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο.
Ο Αμερικανός πρόεδρος απέφυγε να δώσει χρονοδιάγραμμα για το πότε θα ανακοινωθεί μια συμφωνία, αφού ένας δημοσιογράφος τον ρώτησε αν οι όμηροι θα απελευθερωθούν την Τρίτη, ώστε να συμπέσει με την διετή επέτειο της επίθεσης της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου.
Όταν ρωτήθηκε αν έχει έρθει σε επαφή με οικογένειες ομήρων σχετικά με την πρότασή του για τη Γάζα, ο Τραμπ απάντησε ότι έχει επικοινωνήσει και ότι οι συγγενείς των αιχμαλώτων είναι ενθουσιασμένοι. «Είναι τόσο χαρούμενοι γι’ αυτό. Ένας είπε: “Δεν μπορώ να αναπνεύσω”».
«Ο λαός του Ισραήλ θέλει να συμβεί αυτό», τόνισε ο Τραμπ, αναφερόμενος στις εβδομαδιαίες διαμαρτυρίες στο Ισραήλ στις οποίες συμμετέχουν δεκάδες χιλιάδες άτομα που ζητούν μια συμφωνία για τους ομήρους και τον τερματισμό του πολέμου.
Όσο για τη Χαμάς, ο Τραμπ, χαρακτήρισε την τρομοκρατική ομάδα «καλή».
«Ελπίζω να συνεχιστεί έτσι. Νομίζω ότι θα συνεχιστεί», ανέφερε σε μια σπάνια στιγμή όπου απέφυγε να επικρίνει την παλαιστινιακή ομάδα. Ο Τραμπ ασπάστηκε την δήλωση της Χαμάς την περασμένη εβδομάδα ότι αποδέχτηκε μέρη της πρότασής του για τη Γάζα, ενώ υποστήριξε ότι χρειάζονταν πρόσθετες συνομιλίες σχετικά με τα άλλα μέρη της που αφορούν τη μεταπολεμική διαχείριση της Γάζας.
Ο Αμερικανός πρόεδρος επανέλαβε ότι η συμφωνία του υπερβαίνει τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, επεκτείνοντας την ευρύτερη περιφερειακή ειρήνη, επισημαίνοντας για ακόμα μια φορά την υποστήριξη που έχει λάβει η πρότασή του από τον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο.
«Μίλησα με τον Πρόεδρο Ερντογάν της Τουρκίας. Είναι φανταστικός. Πιέζει πολύ σκληρά [για μια συμφωνία με τη Γάζα]… και η Χαμάς τον σέβεται πολύ. Σέβονται πολύ το Κατάρ, τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία», σημείωσε ο Τραμπ, προσθέτοντας ότι μίλησε επίσης με τον βασιλιά της Ιορδανίας.
Παράλληλα ο Τραμπ αρνήθηκε ότι είπε πρόσφατα στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να σταματήσει να είναι τόσο «γα@@@να αρνητικός» και να «πάρει τη νίκη» αφότου η Χαμάς αποδέχτηκε μέρη της πρότασης της Ουάσινγκτον για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα.
«Όχι, δεν είναι αλήθεια. Ήταν πολύ θετικός απέναντι στη συμφωνία», είπε ο Τραμπ για τον Νετανιάχου.
«Μηχανισμοί»
Σύμφωνα με ανώτερο στέλεχος του κινήματος, η αντιπροσωπεία της Χαμάς επρόκειτο να έχει συνομιλίες χθες το πρωί στο Κάιρο με αξιωματούχους της Αιγύπτου και του Κατάρ, πριν από την επίσημη έναρξη των διαπραγματεύσεων στο Σαρμ ελ Σέιχ.
Επρόκειτο να είναι επικεντρωμένες στους «μηχανισμούς κατάπαυσης του πυρός, αποχώρησης των δυνάμεων κατοχής και ανταλλαγής αιχμαλώτων», εξήγησε.
Προχθές Κυριακή, η Χαμάς εξέφρασε τη βούλησή της να «αρχίσει αμέσως τη διαδικασία ανταλλαγής αιχμαλώτων».
Το κίνημα απαιτεί «το Ισραήλ να τερματίσει όλες τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στο σύνολο της Λωρίδας της Γάζας» και λέει πως παράλληλα «οι παρατάξεις της αντίστασης θα βάλουν τέλος στις στρατιωτικές επιχειρήσεις τους».
Το σχέδιο του Aμερικανού προέδρου, που ανακοινώθηκε την 29η Σεπτεμβρίου, προβλέπει κατάπαυση του πυρός, απελευθέρωση εντός 72 ωρών των ομήρων, την απόσυρση κατά στάδια του ισραηλινού στρατού από τη Λωρίδα της Γάζας και τον αφοπλισμό του παλαιστινιακού ισλαμιστικού κινήματος.
Στην απάντησή της στο σχέδιο Τραμπ, η Χαμάς ανέφερε την Παρασκευή πως είναι έτοιμη να απελευθερώσει όλους τους ομήρους για να εξασφαλιστεί «το τέλος του πολέμου» και η «πλήρης ισραηλινή απόσυρση» από τον μικρό παραθαλάσσιο θύλακο.
Όμως δεν έκανε καμιά αναφορά στον αφοπλισμό της, στοιχείο κλειδί της πρότασης, τονίζοντας εξάλλου ότι εννοεί να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε συζήτηση για το μέλλον της Γάζας, κάτι που δεν προβλέπει το αμερικανικό σχέδιο.
Μέγας σύμμαχος του Aμερικανού προέδρου, ο Iσραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου διαβεβαιώνει πως υποστηρίζει το σχέδιο Τραμπ, όμως ταυτόχρονα διαμηνύει πως ο στρατός του θα παραμείνει στο μεγαλύτερο μέρος της Λωρίδας της Γάζας, που κατά ισραηλινές πηγές ελέγχει σήμερα κατά περίπου το 75%. Επιμένει ακόμη πως θεωρεί απαραίτητη προϋπόθεση τον αφοπλισμό της Χαμάς.
Βομβαρδισμοί
Σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματεύσεων «θα ξαναρχίσουμε τη μάχη», απείλησε προχθές ο επικεφαλής του γενικού επιτελείου του Ισραήλ, ο Εγιάλ Ζαμίρ.
Οι προσπάθειες των μεσολαβητών έχουν ως τώρα αποτύχει να εξασφαλίσουν κατάπαυση του πυρός με διάρκεια. Οι δυο προηγούμενες συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός, τον Νοέμβριο του 2023 και στις αρχές του 2025, επέτρεψαν να επιστρέψουν ισραηλινοί όμηροι και σοροί με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση παλαιστινίων κρατουμένων σε ισραηλινές φυλακές.
Στη Λωρίδα της Γάζας, η πολιτική προστασία έκανε λόγο για νέους βομβαρδισμούς του Ισραήλ ιδίως στην πόλη της Γάζας (βόρεια) και στη Χαν Γιούνις (νότια), όπου σκοτώθηκαν τουλάχιστον δυο Παλαιστίνιοι.
Εκδηλώσεις
Στο Ισραήλ οργανώνονται σήμερα εκδηλώσεις για την επέτειο της πιο πολύνεκρης επίθεσης που υπέστη η χώρα στην ιστορία της. Το πρωί, προβλέπεται συγκέντρωση κοντά στο κιμπούτς Μπεερί, στον χώρο όπου έγινε το φεστιβάλ μουσικής Νόβα, που μετατράπηκε σε «τόπο σφαγής» 370 ανθρώπων το πρωί εκείνου του Σαββάτου.
Άλλη σημαντική στιγμή της ημέρας αναμένεται να καταγραφτεί όταν νυχτώσει στο Τελ Αβίβ, όπου οργανώνεται εκδήλωση με πρωτοβουλία των οικογενειών των θυμάτων της επίθεσης στην «πλατεία των ομήρων». Πάντως, οι επίσημες τελευτές δεν προβλέπεται να γίνουν παρά τη 16η Οκτωβρίου, αφού ολοκληρωθούν οι εορτές Σουκότ. Κατά σύμπτωση του εβραϊκού εορτολογίου, σήμερα είναι η πρώτη ημέρα αυτών των εορτών.
