Μπροστά στις αυξανόμενες προκλήσεις που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή, οι κυβερνήσεις παγκοσμίως αντιλαμβάνονται την ανάγκη για ανανέωση των στρατηγικών τους στον τομέα της Έρευνας και της Καινοτομίας (R&I).
Η Κύπρος και η Μάλτα, ως δύο νησιώτικα μεσογειακά κράτη, πρόσφατα προχώρησαν σε μια λεπτομερή ανάλυση του οικοσυστήματος τους στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας. Αυτή η ανάλυση, που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του ευρωπαϊκού έργου “Mediterranean Island Cleantech Innovation Ecosystem (MICIE)”, στο οποίο συμμετέχει και η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) ως εταίρος, παρείχε πολύτιμες εισηγήσεις για τη συνεισφορά της έρευνας και της καινοτομίας στην επίτευξη των κλιματικών και ενεργειακών στόχων της Κύπρου και της Μάλτας, όπως ορίζονται στα εθνικά τους σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προώθηση βιώσιμων πρακτικών, πραγματοποιήθηκε ανάλυση SWOT για τις δύο χώρες, όπου καταγράφηκαν τα δυνατά σημεία, οι αδυναμίες, οι ευκαιρίες και οι απειλές, έτσι ώστε να αναδειχθεί η ιδιαίτερη σημασία της ανάπτυξης της έρευνας και της καινοτομίας.
Συγκεκριμένα, στην Κύπρο, η ανάλυση SWOT ανέδειξε το κενό που υπάρχει σε δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας που επικεντρώνονται στις τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα. Επιπλέον, ο αστικός σχεδιασμός αναδείχθηκε ως ένας κρίσιμος τομέας, με έμφαση κυρίως στα ψηφιακά εργαλεία για την αντιμετώπιση των εμποδίων στη βιώσιμη κινητικότητα.
Ακόμα ένα σημείο που αναδείχθηκε μέσα από την ανάλυση είναι η σημαντική δέσμευση της Κύπρου για απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, που αντικατοπτρίζεται και στις προτεραιότητές της. Τα κτήρια μηδενικών εκπομπών άνθρακα, η ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και η βιώσιμη γεωργία και δασοκομία παραμένουν ψηλά στην ατζέντα.
Με την αξιοποίηση του υφιστάμενου οικοσυστήματος έρευνας και καινοτομίας, η Κύπρος αναζητά τρόπους για τη σημαντική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ευθυγραμμίζοντας τις δράσεις της με τους φιλόδοξους στόχους που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Παρόλα αυτά, προκλήσεις όπως η περιορισμένη έρευνα σχετικά με τα πράσινα καύσιμα και η σημασία της παραγωγής υδρογόνου σε μεγάλη κλίμακα παραμένουν ανοιχτές. Οι συνεργασίες μεταξύ κρατικών φορέων, ερευνητών και επιχειρήσεων αποτελούν κρίσιμο παράγοντα για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.
Ένας άλλος τομέας προσοχής είναι η βιώσιμη κινητικότητα. Παρότι αυτός ο τομέας είναι σχετικά ανεξερεύνητος, η αναγνώριση της σημασίας του αποτελεί το πρώτο βήμα. Οι τρέχουσες πρακτικές πολεοδομικού σχεδιασμού αποτελούν το κύριο εμπόδιο. Για να αντιμετωπιστεί αυτό, η εστίαση έχει μετατοπιστεί στη χρήση ψηφιακών εργαλείων και τεχνολογιών για την ενίσχυση του πολεοδομικού σχεδιασμού, όπου η Κύπρος διαθέτει ενεργή έρευνα και σημαντικό αριθμό ερευνητών.
Τι συμβαίνει στη Μάλτα
Αντίστοιχα, το τοπίο έρευνας και καινοτομίας της Μάλτας αντανακλά πολλές πτυχές της Κύπρου. Και οι δύο χώρες υπογραμμίζουν την ανάγκη για την πολιτική λήψη αποφάσεων βασισμένη σε σταθερές και μακροπρόθεσμες ροές χρηματοδότησης. Οι ενδιαφερόμενοι φορείς υπογράμμισαν την ανάγκη δημιουργίας βάσεων δεδομένων και προγραμμάτων παρακολούθησης προκειμένου να γίνεται καλύτερη αξιολόγηση των δράσεων.
Είναι ξεκάθαρο ότι η ανάλυση SWOT που πραγματοποιήθηκε για την Κύπρο και τη Μάλτα άνοιξε το δρόμο για πιο καινοτόμα Σχέδια Δράσης για την Ενέργεια και το Κλίμα. Με τον επαναπροσδιορισμό των προτεραιοτήτων, την προώθηση συνεργασιών και την έμφαση στον ρόλο των ανοιχτών δεδομένων, αυτές οι χώρες είναι έτοιμες να συνεισφέρουν σημαντικά στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής.
Καταλήγοντας, η Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων (ΟΕΒ), αντιλαμβανόμενη την ύψιστη σημασία των νέων πολιτικών, αλλά και των υποχρεώσεων και ευθυνών της βιομηχανίας και των επιχειρήσεων απέναντι στους ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δραστηριοποιείται ενεργά μέσω διάφορων πρωτοβουλιών και δράσεων για ανάπτυξη και προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας με στόχο αυτή να καταστεί προτεραιότητα της στρατηγικής της χώρας μας. Απτό παράδειγμα αποτελεί ο θεσμός του διαγωνισμού απονομής Βραβείων Καινοτομίας της ΟΕΒ, που διοργανώνεται από το 2006 και συμβάλλει στην ανάπτυξη καινοτομικής κουλτούρας και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των κυπριακών επιχειρήσεων και οργανισμών.
Λειτουργός, Τμήμα Ενέργειας και Περιβάλλοντος, ΟΕΒ
