Συμπληρώνονται φέτος 80 χρόνια από τον μεγάλο απεργιακό αγώνα της 1ης του Μάρτη του 1944 . Είναι γεγονός ότι οι απεργίες και οι διαδηλώσεις χιλιάδων διαδηλωτών ενάντια στην αποικιακή κυβέρνηση προηγήθηκαν σε όλο το νησί από το 1941 μέχρι το 1942. Στα μέσα περίπου του β’ παγκοσμίου πολέμου, λόγω της φτώχειας, της οικονομικής εξαθλίωσης, του υψηλού πληθωρισμού, της ακρίβειας σε βασικά αγαθά, όπως το ψωμί και το γάλα, μειώθηκε η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων.
Η μαγιά είχε φτιαχτεί για τη μεγάλη απεργία του 1944, που ακολούθησε και διήρκησε 23 μέρες και περισσότεροι από 1,500 εργαζόμενοι στα δημόσια έργα, με καθοδηγητή την Παγκύπρια Συντεχνιακή Επιτροπή, διεκδίκησαν τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών και μια σειρά από άλλα αιτήματα, τα οποία ικανοποιήθηκαν ώστε να λήξει η απεργία.
Το τιμαριθμικό επίδομα είναι πλέον μια από τις πρώτες κατακτήσεις του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος, εφαρμόστηκε για αρχή στους δημόσιους υπαλλήλους και εργάτες και ακολούθησαν οι οικοδόμοι το 1947, με τη συμβολή και τη μετεξέλιξη της Παγκύπριας Συντεχνιακής Επιτροπής σε Παγκύπρια Εργατική Ομοσπονδία (ΠΕΟ), το 1946.
Οι εργατικοί και αντιαποικιακοί αγώνες συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια και φθάνουμε στο 1960 και στην ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας ως ανεξάρτητου κράτους, όπου με τους εργατικούς αγώνες του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος όλες οι συλλογικές συμβάσεις περιέχουν τιμαριθμικές αναπροσαρμογές και ΑΤΑ. Η ΑΤΑ παρέχετο κανονικά σε όλους τους εργαζόμενους που καλύπτονταν από συλλογικές συμβάσεις ανά τρίμηνο μέχρι το 1974.
Μετά το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή του 1974, το συνδικαλιστικό κίνημα, ως σοβαρό και υπεύθυνο, έθεσε ως προτεραιότητα την επιβίωση του κυπριακού λαού και τη διασφάλιση της οικονομίας της χώρας και δέχθηκε την αναστολή του θεσμού της ΑΤΑ.
Η ΑΤΑ επανήλθε την 1/1/1978 με ένα κλιμακωτό σύστημα, όπου ανάλογα της μετακίνησης της κλίμακας του τιμαριθμικού δείκτη καθοριζόταν και η αύξηση. Σύστημα το οποίο εφαρμόστηκε μέχρι το 1982. Μετά το 1982 και μέχρι και το 2013 η ΑΤΑ αναπροσαρμοζόταν με βάση την ποσοστιαία αύξηση ή μείωση της εξάμηνης περιόδου, σε σύγκριση με τον αριθμητικό μέσο του δείκτη κατά τη διάρκεια της αμέσως προηγούμενης εξάμηνης περιόδου.
Το 2013, με την οικονομική κρίση να επηρεάζει τη δική μας χώρα και με την υπογραφή μνημονίου, η ΑΤΑ έγινε στόχος της τρόικας, των κυρίαρχων οικονομικών κύκλων και εργοδοτών, ώστε να καταργηθεί. Συνυπολογίζοντας την ύφεση της οικονομίας, την υψηλή ανεργία και τον χαμηλό πληθωρισμό και για να διαφυλαχθεί ο θεσμός της ΑΤΑ συντεταγμένα το συνδικαλιστικό κίνημα αποδέχθηκε να παγιοποιηθεί η ΑΤΑ.
Τον Ιούλιο του 2017 και με την οικονομία της χώρας να ανακάμπτει επιτεύχθηκε νέα 3ετης συμφωνία, όπου η ΑΤΑ να καταβάλλεται μια φορά τον χρόνο και στο 50% του Δείκτη τιμών καταναλωτή. Συμφωνία η οποία συνέχισε να εφαρμόζεται μέχρι τέλους του 2022.
Σημαδιακή ημέρα η 26η Ιανουαρίου 2023, όταν για πρώτη φορά μετά την ανεξαρτησία της χώρας, το 1960, το συνδικαλιστικό κίνημα ενωμένο πραγματοποιεί ΠΑΝΑΠΕΡΓΙΑ, με στόχο και σκοπό την επίτευξη νέας συμφωνίας για την ΑΤΑ και επέκτασής της για όλους τους εργαζόμενους. ΑΤΑ δηλαδή για όλους. Λίγους μήνες αργότερα, επιτυγχάνεται νέα συμφωνία, με ισχύ από Ιούνιο 2023 μέχρι Ιούλιο 2025 και με την ΑΤΑ να καταβάλλεται, ναι μεν μια φορά τον χρόνο αλλά στα 2/3 του δείκτη τιμών καταναλωτή στο 66,7%.
Διαχρονικά, η ΑΤΑ συνέβαλε στην οικονομική σταθερότητα της χώρας, τη διατήρηση της εργατικής ειρήνης και τη διατήρηση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων. Η αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή αποκαθιστά την αγοραστική δύναμη των μισθών, λόγω του πληθωρισμού.
Είναι ένας θεσμός πρότυπο για τα εργασιακά ζητήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που η Κύπρος με άλλα τρία κράτη διατηρούν και θα πρέπει να επεκταθεί σε όλη την Ευρώπη, όπως και οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, ώστε να συμβάλλουν να μην έχουμε εργαζόμενους φτωχούς εν έτει 2024.
ΑΤΑ στη φιλοσοφία της.
ΑΤΑ και Συλλογικές Συμβάσεις για όλους τους Εργαζόμενους.
80 Χρόνια ΑΤΑ ήταν μόνο η αρχή…
- ΓΓ ΠΑΣΕΥ ΠΕΟ
