Την ανάγκη άμεσων αλλαγών και εκσυγχρονισμού του συστήματος δικαιοσύνης, ώστε να επανέλθει η εμπιστοσύνη της κοινωνίας αλλά και των επενδυτών, τονίσει ο Αντώνης Χαρ. Γλυκής Δικηγόρος, Συνεταίρος στο δικηγορικό γραφείο Elias Neocleous & Co LLC.
Σε ένα προηγούμενο άρθρό μου, έγραψα για την αναγκαιότητα της εφαρμογής της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης στην Κύπρο και της εν γένει αναδιάρθρωσης της, καταλήγοντάς στο συμπέρασμα πως οτιδήποτε άλλο θα αποτελούσε οπισθοδρόμηση και η κατάρρευσή της, θα ήταν δυστυχώς αναπόφευκτη, όπως αναπόφευκτο φαίνεται να είναι εξάλλου και το τέλος της Κύπρου, ως κέντρου διεθνών επιχειρήσεων και υπηρεσιών.
Η δικαιοσύνη ευρίσκεται, πολύ δε περισσότερο τον τελευταίο καιρό, λόγω και της Covid-19, στο επίκεντρο της επικαιρότητας, κάτι που προκαλεί συζητήσεις και τη δημοσίευση άρθρων, σχολίων και αναλύσεων, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από διάφορους συναδέλφους και όχι μόνο. Πρώτη φορά βλέπω μια τέτοια συνεχή, επίμονη και συστηματική, άνευ φόβου, διάθεση για κριτική, ανεξαρτήτως εάν κάποιος συμφωνεί με τα γραφόμενα ή όχι.
Μήπως, το τελευταίο οχυρό, όπως κάποιοι κάποτε αποκαλούσαν τον πυλώνα της Δικαιοσύνης, πράγματι απειλείται με κατάρρευση; Και εάν ναι, υπάρχουν μέτρα που μπορούν να ληφθούν ούτως ώστε ο μεγάλος ασθενής να ανακάμψει; Η δικαιοσύνη βάλλεται, αυτό είναι γεγονός αλλά δεν απειλείται από κανένα, παρά μόνο από τους ίδιους τους λειτουργούς της, συμπεριλαμβανομένων των δικηγόρων και από όσους, καθηκόντως, θα έπρεπε να είχαν ήδη λάβει διορθωτικά μέτρα και είτε δεν τα έλαβαν, είτε καθυστερούν να τα λάβουν.
Είναι εμπεδωμένο ότι οι μεγάλες καθυστερήσεις στην απονομή της Δικαιοσύνης, ο εν γένει τρόπος λειτουργίας της και η συμπεριφορά των ανθρώπων που την υπηρετούν, δημιουργούν συνθήκες απαξίωσης από την κοινωνία. Η αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος μιας χώρας είναι σημαντικότατη προϋπόθεση για κοινωνική σταθερότητα και οικονομική ανάπτυξη.
Χωρίς άλλη χρονοτριβή, θα πρέπει να επισπευσθεί και να ολοκληρωθεί επιτέλους η αναθεώρηση των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας, να προχωρήσει γρηγορότερα η διαδικασία αύξησης των δικαστών, να δημιουργηθούν οι συνθήκες που θα επιτρέπουν τη διενέργεια μιας σειράς από δικαστικές διαδικασίες, μέσω τηλεδιάσκεψης, να ξεκινήσει επιτέλους η ψηφιοποίηση των φακέλων και η δημιουργία κινήτρων για μια πιο ολοκληρωμένη μετάβαση στην ηλεκτρονική εποχή.
Επιπλέον θα πρέπει να επισπευσθεί η διαχείριση ή ο διαφορετικός χειρισμός του θέματος των υποδομών και της διοίκησης (management) των Δικαστηρίων και η επανεξέταση ή η αναθεώρηση του θεσμού της διαμεσολάβησης, καθώς και του θεσμού της διαιτησίας.
Όλοι θέλουμε να πιστεύουμε ότι, παρόλο που δεν υπήρξε δημόσια διαβούλευση, οι νέοι Θεσμοί Πολιτικής Δικονομίας θα επιφέρουν μια, εκ βάθρων, αλλαγή η οποία θα επιβάλλει μια νέα τάξη πραγμάτων στα Δικαστήρια μας, η οποία θα συμπεριλαμβάνει και την ηλεκτρονική δικαιοσύνη.
Μετά τη συγγραφή αρκετών άρθρων και την αντίδραση του κόσμου, έγινε γνωστό ότι υπάρχει σε εξέλιξη δικαστική διαδικασία που εκκρεμεί ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου για τις προσφορές που έγιναν για την εφαρμογή της πλατφόρμας για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη. Ως ένα σημείο αυτή η εξέλιξη είναι αναμενόμενη και κατανοητή, αλλά διερωτώμαι εάν, θα μείνουμε με σταυρωμένα χέρια μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης έως τον δεύτερο βαθμό, έχοντας κατά νου τα πιο πάνω στατιστικά; Απλά να αναφέρω ότι ο αναγκαίος χρόνος για τη δικαστική επίλυση διοικητικών υποθέσεων σε πρώτο βαθμό στην Κύπρο το 2017 ήταν περίπου 2,150 ημέρες(!), ενώ σήμερα, ανεπίσημα, ο αριθμός αυτός πιθανόν να περιορίζεται στο ήμισυ.
Επιπλέον, μετά την κατακύρωση της προσφοράς, θα πρέπει όλοι να γνωρίζουν ότι θα χρειαστεί ακόμη, τουλάχιστον, ένας χρόνος για εφαρμογή των δεδομένων και την εκπαίδευση των χρηστών, οπότε αντιλαμβάνεστε ότι η ηλεκτρονική δικαιοσύνη θα αργήσει πολύ περισσότερο.
Οπότε, είτε αναμένουμε μετά από κάποια χρόνια την επίλυση της δικαστικής αυτής διαφοράς της προσφυγής και βάζουμε ταφόπλακα στην απονομή της δικαιοσύνης, είτε ενεργούμε επιτέλους με υπευθυνότητα. Διερωτώμαι αν θα υπήρχε οποιοδήποτε κώλυμα ή πρόβλημα που εμποδίζει το Ανώτατο Δικαστήριο να δώσει οδηγίες για να δοθεί προτεραιότητα στην εκδίκαση της συγκεκριμένης υπόθεσης εντός Ιουλίου και το ίδιο να επιληφθεί τής, όποιας, έφεσης εντός του Αυγούστου; Θέλω να είμαι ειλικρινής, δεν γνωρίζω τις επιμέρους λεπτομέρειες της υπόθεσης, αλλά πραγματικά, μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι μια τέτοια εισήγηση, προοπτική δεν θα έπρεπε να εξεταστεί σοβαρά και άμεσα;
Πρόκειται για υψίστης σημασίας κομβικό σημείο στην αναδιάρθρωση και τον εκσυγχρονισμό της δικαιοσύνης και είναι εκ των ων ουκ άνευ η διαχείρισή του για την εφαρμογή της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, η οποία θα αλλάξει ριζικά τα πιο πάνω καταθλιπτικά στοιχεία.
Επιπρόσθετα, δεδομένου ότι η πλειοψηφία των δικαστών έχουν ή μπορούν να αποκτήσουν ένα φορητό υπολογιστή με κρατική ή άλλη βοήθεια, είναι η ταπεινή μου εισήγηση, η οποία μπορεί να φαντάζει σε κάποιους πρακτικά αδύνατη, ότι θα μπορούσε η διαδικασία των πρώτων εμφανίσεων να γίνεται με τηλεδιάσκεψη. Τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας εφαρμογής μπορεί να τα αναλογιστεί κάποιος εύκολα. Επίσπευση διαδικασιών, εξοικονόμηση δικαστικού χρόνου, λιγότερος κόσμος στα Δικαστήρια και διάθεση περισσότερου χρόνου για τις ακροάσεις. Απλά προς όλους τους δύσπιστους και αυτούς που πάντα υπερβάλλουν και μεγιστοποιούν τα προβλήματα σε κάθε νέα εξέλιξη και προοπτική, να τους υπενθυμίσω ότι πριν από ένα μήνα, ουδείς μπορούσε να διανοηθεί ότι θα γίνονται συνεδριάσεις, πολυμελών οργάνων και να λαμβάνονται σοβαρότατες αποφάσεις, μέσω ενός υπολογιστή.
Είμαι σίγουρος ότι οι παρούσες συνθήκες είναι μια εξαιρετικά απίστευτη συγκυρία για αλλαγές και πραγματικές τομές. Μέσα από τις πολύ δύσκολες συνθήκες της πανδημίας, προσφέρονται κάποιες λύσεις για μια πραγματική επανεκκίνηση της δικαιοσύνης που θα δώσει μια σοβαρότατη ώθηση και στην οικονομία, η οποία τώρα παρά ποτέ θα πρέπει να στηριχθεί. Μήπως έχουμε όλοι επαναπαυθεί και η πανδημία είναι ένα γερό χαστούκι για να αντιληφθούμε ότι θα πρέπει επιτέλους να ενεργήσουμε απλά και πρακτικά; Ιδιαιτέρως εάν η πανδημία επιστρέψει το φθινόπωρο!
Τέλος, σε ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, Online Courts and the future of Justice (Richard Susskind, Oxford University Press, 2019), υπάρχουν πολλές ιδέες και πολλά παραδείγματα χωρών, οι οποίες έχουν προχωρήσει, αργά μεν αλλά σταθερά, στην εξεύρεση έξυπνων λύσεων για να υποβοηθήσουν τον τομέα της δικαιοσύνης, συμπεριλαμβανομένης και της Ουγκάντα και άλλων που εμείς, οι παντογνώστες, τους θεωρούμε υπανάπτυκτους. Ας ενεργήσουμε επιτέλους!
neo.law
Αντικίνητρο για επενδύσεις
Ο Vĕra Jourová, μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε ομιλία του στη Βιέννη στη διάσκεψη για την αποτελεσματικότητα των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης, τον Νοέμβριο 2018, ανέφερε τα εξής: «Εργαζόμαστε για την αύξηση της εμπιστοσύνης στη δικαιοσύνη. Η παροχή επαρκών οικονομικών πόρων στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης δεν αποτελεί κόστος, αποτελεί επένδυση. Οι χώρες στις οποίες η δικαιοσύνη λειτουργεί καλά, πλεονεκτούν στην προσέλκυση επενδυτών».
Επίσης, άξιο αναφοράς είναι και το γεγονός ότι, δεν υπάρχει καμία διαθεσιμότητα πληροφοριών στο διαδίκτυο, σχετικά με το δικαστικό σύστημα για το ευρύ κοινό, ούτε διαθεσιμότητα ηλεκτρονικών μέσων, ούτε πρότυπα σχετικά με την ενημέρωση για την πρόοδο μιας υπόθεσης, αναφορικά δε, με την προώθηση μεθόδων εναλλακτικής επίλυσης διαφορών και παροχή κινήτρων για τη χρήση τους, η Κύπρος κατατάσσεται στην 23η θέση των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Elias Neocleous & Co LLC
neo.law
