Ακόμη και οι ζητιάνοι γύριζαν την πλάτη τους στο γερμανικό μάρκο τη δεκαετία του 1920. Είναι αλήθεια. Ενώ κυκλοφορούσαν καροτσάκια γεμάτα με μάρκα προσπαθώντας να ζωντανέψουν την οικονομία, η πραγματικότητα είναι ότι τα μάρκα αντιμετωπίζοντας ως “σκουπίδια” από τους εμπόρους και… τους πλάνητες.
Η αλήθεια για το λεγόμενο “τυπωμένο” χρήμα μάς έρχεται στο μυαλό εξαιτίας της πρόσφατης ακρόασης του Kevin Warsh για την προεδρία της Fed. Ο Warsh θα έπρεπε να αποσύρει την υποψηφιότητά του, αν έθετε ως προτεραιότητα την υστεροφημία του. Προς το παρόν, όμως, παραμένει υποψήφιος.
Κι αυτό είναι το πρόβλημα. Για να υποστηρίξουν την υποψηφιότητά τους για την προεδρία της Fed υπό τη διακυβέρνηση Τραμπ, οι υποψήφιοι πρέπει να γράψουν πράγματα που διαφορετικά δεν θα έγραφαν. Ο Warsh γράφει ότι “ο πληθωρισμός προκαλείται όταν η κυβέρνηση ξοδεύει πάρα πολλά και τυπώνει πάρα πολλά”. Αυτό δεν είναι αλήθεια.
Οι κυβερνήσεις μπορούν να ξοδεύουν μεγάλα ποσά μόνο στον βαθμό που έχουν φορολογητέα πρόσβαση σε παραγωγική ιδιωτική οικονομική δραστηριότητα. Εν ολίγοις όσο περισσότερο αναπτύσσεται ο ιδιωτικός τομέας, τόσο περισσότερα πρέπει να ξοδεύουν οι κυβερνήσεις. Και δεδομένου ότι ο φόρος επί των επενδύσεων που είναι ο πληθωρισμός αποτελεί εμπόδιο στην οικονομική ανάπτυξη, ο πληθωρισμός, αν μη τι άλλο, περιορίζει τη σπατάλη της κυβέρνησης.
Ο Warsh τα γνωρίζει όλα αυτά, εφόσον γνωρίζει ότι οι δημόσιες δαπάνες των ΗΠΑ έχουν εκτοξευθεί τα τελευταία 45 χρόνια, αλλά ο πληθωρισμός δεν ακολουθεί πάντα τον ρυθμό αύξησης των δημόσιων δαπανών. Αυτό συμβαίνει επειδή οι δημόσιες δαπάνες δεν έχουν καμία σχέση με τον πληθωρισμό, ο οποίος είναι μια συρρίκνωση της μονάδας μέτρησης (στην περίπτωση μας: του δολαρίου).
Ο Warsh σημειώνει ότι ο πληθωρισμός αυξάνεται όταν η κυβέρνηση “τυπώνει πάρα πολλά χρήματα”. Φαίνεται πως γίνεται προσπάθεια να πειστεί πως κρατικές δαπάνες και τύπωμα χρήματος είναι έννοιες αντιφατικές.
Ας πούμε την αλήθεια: δεν υπάρχει κατανάλωση χωρίς παραγωγή. Αν ποτέ καταλάβαιναν οι αγορές ότι το Υπουργείο Οικονομικών σκέφτεται να τυπώσει δολάρια για να πληρώσει υποχρεώσεις που υπερβαίνουν τα φορολογικά έσοδα, η τιμή του δολαρίου θα κατρακυλούσε πολύ πριν πάρει μπρος η μηχανή του νομισματοκοπείου. Οι αγορές προβλέπουν κι αυτό εξηγεί γιατί το χρήμα “τυπώνεται” μετά τον πληθωρισμό.
Φανταστείτε όμως τον αντίκτυπο στις δημόσιες δαπάνες αν η κυβέρνηση τύπωνε χρήματα για να πληρώσει τις υποχρεώσεις της. Σε αυτή την περίπτωση, οι δημόσιες δαπάνες θα μειώνονταν πολύ σύντομα, όπως και το δημόσιο χρέος. Όχι μόνο η παραγωγή προηγείται πάντα και παντού της κατανάλωσης, αλλά κανείς δεν ξοδεύει τα δολάρια του για να αγοράσει, αλλά αγοράζει με χρήματα που αποκτήθηκαν μέσω της παραγωγικής εργασίας. Μόνο τα προϊόντα αγοράζουν προϊόντα.
Αυτό σημαίνει ότι οι κυβερνήσεις μπορούν να τυπώσουν χρήματα ή να δαπανήσουν, αλλά δεν μπορούν να κάνουν και τα δύο, αφού η παραγωγή αγοράζει αγαθά, υπηρεσίες και εργασία, όχι χρήματα. Οι αγορές είναι σοφές.
Γι’ αυτό και η άποψη του Warsh σχετικά με τις δαπάνες και το τύπωμα χρήματος δεν πείθει. Ο Warsh γράφει ότι ο πληθωρισμός εμφανίζεται επίσης όταν “τα χρήματα στη Wall Street είναι πολύ εύκολα και η πίστωση στο λιανικό εμπόριο πολύ περιορισμένη”. Όχι. Η υποτιθέμενη “ευκολία” με την οποία κυκλοφορεί το χρήμα στη Wall Street είναι αποτέλεσμα της καλής πορείας των επιχειρήσεων λιανικής. Η υγεία της “Wall Street” είναι αποτέλεσμα της υγιούς λιανεμπορικής. Χωρίς αυτήν η Wall Street δεν έχει τίποτα να χρηματοδοτήσει.
Ο Warsh τα γνωρίζει όλα αυτά. Αυτό σημαίνει ότι γράφει για να ευχαριστήσει τους εν δυνάμει ανωτέρους του – όχι για να πει την αλήθεια σε επίπεδο πολιτικής. Πάντως δεν καταλαβαίνουμε γιατί θέλει να γίνει πρόεδρος της Fed, αν η κατάκτηση αυτής της κορυφής απαιτεί τη συρρίκνωση του δολαρίου και της προσωπικότητας του Warsh.
