Την ανάγκη για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, ώστε η χώρα μας να μπορέσει να προσελκύσει Κύπριους της διασποράς, αλλά και διεθνείς επαγγελματίες επισήμανε η επιχειρηματίας και πολιτιστική ακτιβίστρια Τασούλα Χατζητοφή. Την ίδια ώρα, η κ. Χατζητοφή άσκησε έντονη κριτική στο δημόσιο τομέα, για την κατάσταση η οποία επικρατεί για πάρα πολλά χρόνια, με αποτέλεσμα να μην αποτελεί ελκυστική επιλογή για κάποιον, ώστε να επιστρέψει στην Κύπρο και να εργαστεί εκεί.
Μιλώντας προ ημερών στην εκδήλωση TechIsland Summit, στο πλαίσιο του Reflect Festival, η Τασούλα Χατζητοφή κάλεσε τους ηγέτες της Κύπρου να υιοθετήσουν ανταγωνιστικές στρατηγικές σε παγκόσμιο επίπεδο για την αντιστροφή του φαινομένου brain drain, δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι «ο πατριωτισμός δεν θα πληρώσει ενοίκιο». Ειδικότερα, η κ. Χατζητοφή μίλησε στο πάνελ με θέμα «Reclaiming Talent: Cyprus’ Strategic Brain Gain» μαζί με την Υφυπουργό παρά τω Προέδρω, Ειρήνη Πική, και τον CEO της EXNESS, Πέτρ Βάλωφ. Η κ. Χατζητοφή υπογράμμισε την ανάγκη για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, επισημαίνοντας ενδεικτικά ότι «σήμερα, οι επαγγελματίες είναι αυτοί που επιλέγουν τις εταιρείες και τις χώρες όπου θα εργαστούν — όχι το αντίστροφο. Η Κύπρος πρέπει να ανταγωνιστεί σε παγκόσμιο επίπεδο για να προσελκύσει ταλέντα», σημείωσε.
Ως ιδρύτρια της Octagon Professionals — διεθνούς εταιρείας παροχής υπηρεσιών ανθρώπινου δυναμικού με έδρα την Ολλανδία — η κ. Χατζητοφή έθεσε ένα κρίσιμο δίλημμα: Να συνεχίσει να τοποθετεί Κύπριους στο εξωτερικό σε ρόλους βασισμένους στην αξία τους ή να τους ενθαρρύνει να επιστρέψουν σε ένα σύστημα που εξακολουθεί να καθοδηγείται από πολιτικές διασυνδέσεις;
Η κ. Χατζητοφή δεν παρέλειψε να ασκήσει έντονη κριτική στον δημόσιο τομέα της Κύπρου για τον διορισμό συμβουλίων χωρίς αξιοκρατικά κριτήρια, την εργασιακή μονιμότητα, τις προαγωγές βάσει αρχαιότητας αντί απόδοσης, καθώς και την έλλειψη καινοτομίας – τονίζοντας ότι η Οδηγία Διαφάνειας της Ε.Ε. του 2013 παραμένει ακόμη ανεφάρμοστη από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. «Εμείς, οι Κύπριοι της διασποράς, έχουμε εσωτερικό κίνητρο και φιλοδοξίες. Φύγαμε λόγω των περιορισμένων ευκαιριών και των μηδαμινών διασυνδέσεων στην αρχή της καριέρας μας. Θα επιστρέψουμε μόνο εάν μπορούμε να έχουμε ουσιαστικό αντίκτυπο στη χώρα μας — κάτι που αυτή τη στιγμή δεν είναι εφικτό λόγω της έλλειψης διαφάνειας».
Η κ. Χατζητοφή σημείωσε ότι οι νέοι επαγγελματίες θα επέστρεφαν εάν τους προσφέρονταν ίσες ευκαιρίες με εκείνες που υπάρχουν σε άλλες χώρες, και αναφέρθηκε στα πρόσφατα μέτρα που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Κιρ Στάρμερ, για την προσέλκυση διεθνούς ταλέντου. Τα συνέκρινε με την Ολλανδία και με την Κύπρο, αναδεικνύοντας τις διαφορές:
- Visa διεθνούς Τεχνολογικού Ταλέντου: Απλοποιημένη διαδικασία για εξαιρετικά ταλαντούχους επαγγελματίες, χωρίς προαπαιτούμενη πρόταση εργασίας.
- Κατώτατο όριο μισθού για εξειδικευμένους εργαζόμενους: Αυξήθηκε στις £38,700 (περίπου 45.980,44€) – επηρεάζει σημαντικά τις θέσεις εισαγωγικού επιπέδου
- Visa Αποφοίτων: Μειώθηκε στους 18 μήνες – μειώνει τη διατήρηση ταλέντων μετά τις σπουδές.
- Περίοδος παραμονής για μόνιμη εγκατάσταση: Αυξήθηκε στα 10 χρόνια — αποτρεπτικό για μακροπρόθεσμη μετεγκατάσταση.
Επιπλέον, παρουσίασε τέσσερις βασικούς αποτρεπτικούς παράγοντες για την επιστροφή ταλέντων στην Κύπρο:
(1) Μη ανταγωνιστικοί μισθοί
(2) Ανεπαρκείς υποδομές
(3) Υψηλό κόστος ζωής στις πόλεις χωρίς υποστήριξη
(4) Έλλειψη προγραμμάτων επανένταξης
«Μισθοί της τάξης των €2.000 δεν θα προσελκύσουν επαγγελματίες που κερδίζουν τα τριπλά στο εξωτερικό. Πρέπει να συγκρινόμαστε με τις παγκόσμιες αγορές». Αναφερόμενη στη Golden Talent Visa του Ηνωμένου Βασιλείου, προειδοποίησε: «Άλλες χώρες προσφέρουν πολύ περισσότερα από φορολογικά κίνητρα. Η Κύπρος δεν μπορεί να ανταγωνιστεί μόνο με ωραία λόγια και σλόγκαν».
Οι υψηλότεροι μισθοί για εξειδικευμένους μετανάστες, η τεράστια ζήτηση σε τομείς όπως η τεχνολογία, η οικονομία, η βιομηχανία και η βιωσιμότητα, η δυνατότητα μόνιμης διαμονής, η χρηματοδότηση νεοφυών επιχειρήσεων, οι ευκαιρίες καινοτομίας και ένα οικονομικό περιβάλλον με προοπτικές ανάπτυξης — αυτά είναι τα πραγματικά κίνητρα.
Ο τομέας της τεχνολογίας στην Κύπρο — περιορισμένος σε τεχνολογία, fintech, ναυτιλία και τουρισμό — πλήττεται περαιτέρω από χαμηλούς μισθούς, που δεν αντισταθμίζονται με φορολογικά κίνητρα τα οποία συμβάλλουν σε συντάξεις ή στην κοινωνική ασφάλιση. «Αρκεί ο φορολογικός συντελεστής του 12,5% για να προσελκύσει ευρωπαϊκές εταιρείες; Όταν χώρες όπως η Ολλανδία προσφέρουν τόσο φοροαπαλλαγές όσο και ισχυρά οικοσυστήματα καινοτομίας, η απάντηση είναι όχι. Αυτά τα μέτρα μόνο μη ευρωπαϊκές εταιρείες προσελκύουν, που βλέπουν την Κύπρο ως στρατηγική πύλη προς την ευρωπαϊκή αγορά».
Η κ. Χατζητοφή επαίνεσε την TechIsland για τον ηγετικό της ρόλο στην καινοτομία, όμως κάλεσε την πολιτεία να ακολουθήσει με ανάλογες πολιτικές. Πρότεινε στρατηγική επέκταση της χώρας σε τομείς υψηλής ζήτησης στην Ευρώπη, όπως: Διάστημα, Κβαντική πλοήγηση και εντοπισμός, Αισθητήρες, Έξυπνα υλικά, Συστήματα τεχνητής νοημοσύνης και Ναυτιλία. «Η Κύπρος για χρόνια επένδυε στον τομέα των ακινήτων και του τουρισμού. Τώρα πρέπει να στραφεί σε νέους τομείς και να γίνει πραγματικά η πύλη προς την Ευρώπη που επιδιώκει να είναι».
Ενόψει της επίσκεψης του Προέδρου στο Ηνωμένο Βασίλειο για την εκδήλωση «Brain Gain», έκλεισε με προειδοποίηση: «Δεν χρειαζόμαστε άλλες φωτογραφίες. Χρειαζόμαστε δράση. Η διασπορά είναι ένα στρατηγικό δίκτυο, όχι λύση ανάγκης. Χρησιμοποιήστε μας ως συνεργάτες».
Όταν ρωτήθηκε τι θα χρειαζόταν για να επιστρέψει η ίδια, απάντησε: «Η καρδιά μου είναι εδώ κάθε μέρα… Θα επιστρέψω αύριο, αν προστατεύσουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά και διεκδικήσουμε τα δικαιώματά μας ή αν μπορώ να έχω πραγματικό αντίκτυπο στη χώρα μου».
Καθώς η Κύπρος εντείνει τις προσπάθειές της για προσέλκυση ταλέντων, η παρέμβαση της κ. Χατζητοφή θέτει ένα νέο, πιο φιλόδοξο πήχη για την αναγκαία αλλαγή.
