Εντυπωσιακή ήταν η αύξηση των κρατικών εσόδων τα τελευταία χρόνια, απόρροια κυρίως της ακρίβειας, της επιτάχυνσης των φορολογικών εισπράξεων, καθώς και μέτρων που εφαρμόστηκαν για την ενίσχυση της εισπρακτικής ικανότητας του κράτους. Ωστόσο, η αυξητική τάση των εσόδων από φόρους δεν αναμένεται να έχει συνέχεια σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, κάτι που πρέπει να ηχήσει ως καμπανάκι στην Κυβέρνηση, δεδομένης και της αύξησης των κρατικών δαπανών.
Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, στην ενδιάμεση έκθεσή του, η οποία δημοσιεύτηκε προχθές με χρόνο αναφοράς τον Ιούλιο του 2025, αναφέρεται εκτεταμένα στο θέμα των κρατικών εσόδων, προειδοποιώντας ότι το κράτος ενδεχομένως να βρεθεί εγκλωβισμένο σε μια κατάσταση όπου τα έσοδα αυτά θα μειωθούν, όπως άλλωστε και προβλέπεται, ενώ την ίδια ώρα θα αυξάνονται οι κρατικές δαπάνες και ειδικότερα οι ανελαστικές. Οι οποίες, υπογραμμίζεται, θα είναι δυσκολότερο να μειωθούν.
Πάταξη φοροδιαφυγής και ΓεΣΥ
Αναλυτικότερα, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο σημειώνει στην έκθεση του ότι στον μεγάλο ρυθμό αύξησης των εσόδων συνέβαλαν μια σειρά από παράγοντες, με κυριότερο τον συνδυασμό πληθωρισμού και ανάπτυξης.
Η αύξηση της απασχόλησης και των ονομαστικών μισθών έχουν επίσης συμβάλει σημαντικά. Η εκκαθάριση φορολογικών εκκρεμοτήτων από πλευράς του Τμήματος Φορολογίας έχει επίσης επιταχύνει τον ρυθμό αύξησης των κρατικών εσόδων. Συναφώς, τα φορολογικά έσοδα κατέγραψαν σημαντική επιτάχυνση λόγω των εισπράξεων φόρων από παλαιότερα έτη, τόσο το 2023 όσο και 2024.
Τα φορολογικά έσοδα, προστίθεται, αναμένεται πως θα παραμείνουν σε επίπεδα ελαφρώς υψηλότερα των ιστορικών, καθώς πέρα από την αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ, συγκεκριμένα μέτρα έχουν μειώσει τη φοροδιαφυγή. Ανάμεσά τους περιλαμβάνεται η γενικότερη βελτίωση του ίδιου του Τμήματος Φορολογίας, η σταδιακή ωρίμανση του ΓεΣΥ και η επέκταση της χρήσης πιστωτικών και χρεωστικών καρτών στα σημεία πώλησης. Ωστόσο, παρά την αναμενόμενη σταθεροποίηση σε υψηλότερα επίπεδα, οι ρυθμοί αύξησης των εσόδων αναμένεται πως μεσοπρόθεσμα θα ομαλοποιηθούν.
Μείωση ρυθμού αύξησης
Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο προειδοποιεί για την ομαλοποίηση του ρυθμού αύξησης των φορολογικών – κυρίως – εσόδων της Δημοκρατίας, η οποία αντικατοπτρίζεται, τόσο στον Προϋπολογισμό 2025 και ΜΔΠ 2025-2027, όσο και στα άλλα επίσημα έγγραφα του Υπουργείου Οικονομικών.
Χαρακτηριστικά, στο Στρατηγικό Πλαίσιο Δημοσιονομικής Πολιτικής (ΣΠΔΠ) του 2025, αναμένεται πως, από 8.7% που ήταν το 2024, ο ρυθμός αύξησης των κρατικών εσόδων θα περιοριστεί στο 2.6% το 2027, με μικρή επιτάχυνση στο 4% το 2028.
Για φέτος, η εκτίμηση κάνει λόγο για αύξηση κατά 7%. Παρά το γεγονός ότι για το α’ πεντάμηνο η αύξηση κινήθηκε στο 8.8%, το Δημοσιονομικό εκτιμά πως μέχρι το τέλος του έτους το αποτέλεσμα θα είναι κοντά στις εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών, σημειώνει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο.
Αφενός η αποκλιμάκωση των ρυθμών αύξησης στα έσοδα και αφετέρου η αύξηση των συνολικών εξόδων του κράτους αντικατοπτρίζουν δύο φαινόμενα που θα πρέπει να τύχουν μεσοπρόθεσμου χειρισμού:
Πρώτο, τα φορολογικά έσοδα ομαλοποιούνται και «επιστρέφουν» πιο κοντά στους μέσους όρους αυξήσεων, καθώς οι ιδιάζουσες συνθήκες που οδηγούσαν σε μέχρι και διψήφιους ρυθμούς αύξησης, ολοκληρώνονται, ενώ λειτουργούν και οι επιδράσεις βάσης. Δεύτερο, το κράτος καθίσταται σταδιακά πιο επεκτατικό επί της οικονομίας, απορροφώντας μεγαλύτερο κομμάτι της προστιθέμενης αξίας που δημιουργεί η οικονομία, επιβαρύνοντας την ιδιωτική επένδυση και δημιουργώντας στρεβλώσεις στην οικονομία και το ιδιωτικό διαθέσιμο εισόδημα.
Δημοσιονομικό: Πάνε σε ανελαστικές κρατικές δαπάνες
Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτών των αυξήσεων στα έσοδα, αφιερώνεται σε ανελαστικές δαπάνες της Δημοκρατίας. Αυτό, επισημαίνει θα πρέπει να προβληματίσει διότι, ενώ οι αναμενόμενοι ρυθμοί αύξησης στα κρατικά έσοδα ομαλοποιούνται, δεν θα είναι αντίστοιχα εύκολη και η προσαρμογή των δαπανών. Μπορεί, δηλαδή, να εγκλωβιστεί η εκτελεστική εξουσία σε προκυκλικές δημοσιονομικές πρακτικές, οι οποίες είναι αντίθετες με τη συνετή διαχείριση, αλλά και προβληματικές για την οικονομία.
Ειδικότερα, σε σχέση με τις κρατικές δαπάνες, επισημαίνεται ότι αυτές συνεχίζουν να αυξάνονται ταχύτερα από το ονομαστικό ΑΕΠ , γεγονός που μεταφράζεται σε κρατικό επεκτατισμό ο οποίος θα απαιτήσει αυξήσεις φόρων ή και ταχύτερη επέκταση των παθητικών της Κεντρικής Κυβέρνησης έναντι του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, τα οποία σήμερα φτάνουν τα 12.5 δισ. ευρώ και προσεγγίζουν το 40% του ΑΕΠ.
Το δεδομένο ότι οι δαπάνες αυξάνονται ταχύτερα, τόσο από το ονομαστικό ΑΕΠ, όσο και από τα μεσοπρόθεσμα έσοδα, οδηγεί στην ανάπτυξη σημαντικής ανισοσκέλειας στον προϋπολογισμό, η οποία παραμένει κεκρυμμένη πίσω από παροδικές αυξήσεις εσόδων, και της οποίας η διόρθωση θα πρέπει να θεωρηθεί ως ύψιστη δημοσιονομική προτεραιότητα.
Ταυτόχρονα, η εντοπιζόμενη ανισοσκέλεια θέτει σε κίνδυνο μεσοπρόθεσμα τους στόχους του χρέους, οι οποίοι αναμένεται μεν πως θα επιτευχθούν εντός του 2025, αλλά η επίτευξή τους ενδέχεται να είναι παροδική. Λαμβάνοντας υπόψη, δε, το υψηλό ρίσκο υλοποίησης στις μειώσεις δαπανών, το θέμα χρήζει ιδιαίτερης προσοχής.
