Ο διορισμός του Γιοχάνες Χαν ως ειδικού απεσταλμένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί εξέλιξη η οποία σηματοδοτεί ουσιαστική εμπλοκή της ΕΕ στο Κυπριακό. Εξέλιξη για την οποία ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης φρόντισε να υποδείξει πως «δεν είναι αποτέλεσμα στιγμιαίας συγκυρίας».

Η χρονική συγκυρία που ανακοινώθηκε ο διορισμός Χαν έχει σημασία καθώς έρχεται αμέσως μετά την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων της Ολγκίν ως προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ στο Κυπριακό. Και παράλληλα είναι λίγες ημέρες πριν η Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ επιστρέψει στο νησί για διαβουλεύσεις με τις δύο κοινότητες.

Το συζητούσαν από καιρό

Η Λευκωσία βρισκόταν σε ανοικτή γραμμή με τις Βρυξέλλες και ανέμενε το διορισμό του Γιοχάνες Χαν ως απεσταλμένου στο Κυπριακό. Καθόλου τυχαία η συνάντηση Χριστοδουλίδη-Χαν στο περιθώριο του συνεδρίου του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, που πραγματοποιήθηκε προ 15νθημέρου στη Βαλένθια της Ισπανίας.

Επίσης κατά τη σύνοδο των εννέα μεσογειακών κρατών μελών της ΕΕ που διοργανώθηκε τον Οκτώβριο του 2024 στην Πάφο ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης και η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν συζήτησαν κατ’ ιδίαν το όλο θέμα υπό το φως και των εξελίξεων στο Κυπριακό.

Τι σημαίνει ο διορισμός Χαν

Ο διορισμός Χαν θα λειτουργήσει υποστηρικτικά στις προσπάθειες του ΟΗΕ για επίλυση του Κυπριακού, και έρχεται σχεδόν ταυτόχρονα με τον διορισμό της Ολγκίν. Αυτό, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Λευκωσίας, αποδεικνύει ότι ΗΕ και ΕΕ επιθυμούν τη δημιουργία προϋποθέσεων επιτυχούς έκβασης της επερχόμενης δεύτερης διευρυμένης συνόδου στη Γενεύη.

Επιπρόσθετα για τη Λευκωσία σημειώνει και τα εξής ως προς το διορισμό Χαν:

  • Η υπαγωγή του απευθείας στην πρόεδρο της Κομισιόν αντανακλά το υψηλό επίπεδο πολιτικής βαρύτητας που αποδίδεται στον ρόλο του.
  • Συμπληρώνει και λειτουργεί υποστηρικτικά ως προς την αποστολή Ολγκίν. Ενισχύεται η συνολική δυναμική επανέναρξης, με δύο συντονισμένες παρουσίες υψηλού επιπέδου.
  • Αντικατοπτρίζει το αποτέλεσμα των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (Ιούνιος 2023 και 2024) και της κοινής επιστολής προς ΓΓ ΟΗΕ από προέδρους Συμβουλίου και Κομισιόν.

«Καρπός συντονισμένων προσπαθειών»

Ευθύς μετά την ανακοίνωση του διορισμού, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης εξέδωσε γραπτή δήλωση με την οποία χαιρέτισε το γεγονός καθώς «πρόκειται για μία κίνηση ουσιαστικής σημασίας που επιβεβαιώνει, με τον πιο σαφή τρόπο, την αποφασιστικότητα και προσήλωση της ΕΕ να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην επανέναρξη των συνομιλιών, στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου, των αρχών και αξιών της ΕΕ και του ευρωπαϊκού κεκτημένου».

“Η απόφαση αυτή δεν είναι αποτέλεσμα στιγμιαίας συγκυρίας. Aποτελεί καρπό συντονισμένων διπλωματικών προσπαθειών, επίμονης και συνεπούς στρατηγικής, την οποία από την πρώτη στιγμή θέσαμε μεθοδικά, με σοβαρότητα και αξιοπιστία, στο υψηλότερο ευρωπαϊκό επίπεδο”, ανέφερε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης .

Στη δήλωσή του εξέφρασε και την ετοιμότητά του «να συνεργαστώ στενά με τον νέο Ειδικό Απεσταλμένο της ΕΕ» ενώ σημειώνει πως «ο κ. Γιοχάνες Χαν είναι ένας έμπειρος Ευρωπαίος πολιτικός, με μακρά παρουσία σε σημαντικά αξιώματα και βαθιά γνώση των ευρωπαϊκών θεμάτων, αλλά και ιδιαίτερα της περιοχής μας».

Παράλληλη πρόοδος

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης σε δηλώσεις του ανέφερε πως δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή η παράμετρος του χρονοδιαγράμματος στη αποστολή Χαν. Υπέδειξε με νόημα πως η αποστολή Χαν μπορεί να ολοκληρωθεί πολύ σύντομα μέσα από την επίλυση του Κυπριακού.

Σήμερα, συνέχισε, έχει γίνει μια πολύ σημαντική εξέλιξη, είναι γνωστό το πόσο η “ίδια η Τουρκία επενδύει στην ενίσχυση των σχέσεων της με την ΕΕ και είναι επίσης γνωστή η δική μας προσέγγιση και το δικό μας μήνυμα προς την Τουρκία, του Προέδρου Χριστοδουλίδη από την πρώτη στιγμή ανάληψης των καθηκόντων του, ότι, ναι, μπορεί να υπάρξει πρόοδος σε αυτά τα σημαντικά σημεία, φτάνει να υπάρξει αντίστοιχη πρόοδος, αντίστοιχη βούληση από την Τουρκία“.

Ανέφερε ακόμα ότι αποδεικνύεται «έμπρακτα ότι η παράμετρος των ευρωτουρκικών, της δική μας προσέγγισης, πως προς τη διασύνδεση των ευρωτουρκικών σε σχέση με το Κυπριακό, μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο».

Η ανακοίνωση της Κομισιόν

Σύμφωνα με ανακοίνωση της Κομισιόν, ο κ. Χαν θα δίνει αναφορά απ’ ευθείας στην Πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και «θα συμβάλει στη διαδικασία διευθέτησης εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών σε στενή συνεργασία με την προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την Κύπρο, Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ».

Ο ειδικός απεσταλμένος «θα συνεργαστεί με όλους τους σχετικούς φορείς και συνομιλητές για να προετοιμάσει το έδαφος για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για μια συνολική και βιώσιμη λύση, μεταξύ άλλων μέσω της οικοδόμησης εμπιστοσύνης», αναφέρεται.

Ενημέρωσε αμέσως τον Μητσοτάκη

Με το που έκλεισε το θέμα του διορισμού ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης επικοινώνησε με τον πρωθυπουργό της Ελλάδας, Κυριάκο Μητσοτάκη τον οποίο και ενημέρωσε σχετικά.

  • Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του, μεταξύ άλλων σημειώνει: «Αυτό επιβεβαιώνει την αμέριστη υποστήριξη της ΕΕ στις προσπάθειες, υπό την αιγίδα ΟΗΕ, για μια δίκαιη, βιώσιμη και λειτουργική λύση, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και το κεκτημένο της ΕΕ, προς όφελος όλων των Κυπρίων».

Δυσφορία από Ερσίν Τατάρ

Στα κατεχόμενα ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων αντέδρασε αρνητικά στο διορισμό του Γιοχάνες Χαν, κατηγορώντας την ΕΕ ότι αγνοεί τις πολιτικές πραγματικότητες και τις ευαίσθητες ισορροπίες στο νησί.

  • Εκείνο που φαίνεται να ενοχλεί τον Ερσίν Τατάρ είναι αυτή καθ’ αυτή η αποστολή Χαν γιατί, όπως υπογραμμίζει, στο λεκτικό της ανακοίνωσης του διορισμού αποκαλύπτεται ο στόχος της ελληνοκυπριακής πλευράς – κατά την άποψή του – που είναι «να προετοιμάσει ξανά το έδαφος για την εξαντλημένη θέση της ομοσπονδίας και να ενισχύσει αυτό τον διάλογο».

Ισχυρίστηκε ακόμα πως «αυτός ο μονομερής διορισμός που έγινε από την ΕΕ σε απάντηση στις πιέσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς, αντί να συμβάλλει στο έδαφος διαλόγου που διαμορφώνεται σε αυτή τη νέα ατμόσφαιρα, χρησιμεύει για να καλύψει τις αδιάλλακτες πολιτικές που επιβάλλονται από την ελληνοκυπριακή ηγεσία».

Χαιρετίζουν τα πολιτικά κόμματα

Τα κυπριακά πολιτικά κόμματα με ανακοινώσεις τους χαιρέτισαν τον διορισμό Γιοχάνες Χαν, ως ειδικού απεσταλμένου της ΕΕ για το Κυπριακό:

  • ΔΗΣΥ: Εκφράζουμε την ικανοποίησή μας για τον διορισμό του κ. Γιοχάνες Χαν ως απεσταλμένου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κυπριακό. Αναμένεται η σημαντική συμβολή του στο κυπριακό, σε συνεργασία και με την προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την Κύπρο κ. Άνχελα Ολγκίν.
  • ΑΚΕΛ: Ο διορισμός του Γιοχάνες Χαν ως ειδικού απεσταλμένου της Προέδρου της Κομισιόν για θέματα Κυπριακού είναι ευπρόσδεκτος. Ελπίδα μας είναι να συμβάλει στην προσπάθεια των Ηνωμένων Εθνών να σπάσει το σημερινό αδιέξοδο και να ξαναμπεί το Κυπριακό στις ράγες των διαπραγματεύσεων στη συμφωνημένη βάση και πλαίσιο.
  • ΔΗΚΟ: Ο διορισμός του κ. Χαν δικαιώνει τις στοχευμένες προσπάθειες του Προέδρου της Δημοκρατίας, τις οποίες από την πρώτη στιγμή στήριξε το ΔΗΚΟ, προς την κατεύθυνση της ανάληψης πιο ενεργού ρόλου από την ΕΕ στην όλη διαδικασία.
  • ΔΗΠΑ: Μαζί με τις ευχαριστίες μας προς την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κα Ursula von der Leyen, οφείλουμε να πιστώσουμε αυτή την εξέλιξη στον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη, που από την αρχή της θητείας του είχε ορθά επιδιώξει την ενεργότερη εμπλοκή της ΕΕ ως καθοριστικού παράγοντα επίτευξης προόδου, που ευελπιστούμε να έχουμε το συντομότερο δυνατό.