Η οικοδόμηση εμπιστοσύνης και η υποστήριξη της επανένωσης της Κύπρου είναι ο βασικός στόχος του προγράμματος βοήθειας της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής (DG REGIO) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα δύο κύρια μέσα που διαθέτει η DG REGIO προς στήριξη της διαδικασίας επίλυσης του Κυπριακού είναι η ενίσχυση της ΕΕ προς την τουρκοκυπριακή κοινότητα και ο κανονισμός για την Πράσινη Γραμμή. Ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής της DG REGIO, Hugo Sobral, απαντώντας σε γραπτά ερωτήματα που του έθεσε ο «Φ» με αφορμή την πρόσφατη επίσκεψή του στην Κύπρο αναλύει την εμπλοκή της γενικής διεύθυνσης στο Κυπριακό. Τονίζει πως η Κομισιόν εργάζεται προκειμένου να φέρει την τουρκοκυπριακή κοινότητα πιο κοντά στην ΕΕ. Αναφερόμενος στον κανονισμό για την Πράσινη Γραμμή σημειώνει πως «όταν υπάρχει ανάγκη να τροποποιηθούν ορισμένα στοιχεία του κανονισμού αυτό γίνεται». Για το φωτοβολταϊκο πάρκο στη νεκρή ζώνη, εκφράζει την ελπίδα ότι οι δύο ηγέτες θα συμφωνήσουν για την κατασκευή του.
– Κατ’ αρχάς, θα ήθελα να σας ρωτήσω για την τρέχουσα επίσκεψή σας στην Κύπρο. Ποιος είναι ο σκοπός της επίσκεψής σας και ποιες συναντήσεις είχατε;
– Αυτή ήταν η πρώτη μου επίσκεψη στην Κύπρο ως αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής (DG REGIO) της Επιτροπής. Μεταξύ των αρμοδιοτήτων μου είναι η υποστήριξη της διαδικασίας επίλυσης του κυπριακού ζητήματος. Σκοπός της επίσκεψής μου ήταν να συναντηθώ με βασικούς συνομιλητές στην Κύπρο, τόσο από την Κυπριακή Δημοκρατία όσο και από τις δύο κοινότητες. Συζήτησα επίσης την υλοποίηση των βασικών μας έργων που αποσκοπούν στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης, την προώθηση του διαλόγου και την ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Αυτά περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, το εμπόριο της Πράσινης Γραμμής, το σύστημα προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης (ΠΟΠ) Χαλούμι/Χελίμ για ολόκληρο το νησί και το διακοινοτικό φωτοβολταϊκό πάρκο στην ουδέτερη ζώνη.
– Ποια προγράμματα υλοποιούνται επί του παρόντος για την Κύπρο στο πλαίσιο της ΓΔ REGIO;
– Όσον αφορά τη στήριξη της διαδικασίας επίλυσης του κυπριακού ζητήματος, τα δύο κύρια μέσα που διαθέτουμε είναι το πρόγραμμα ενίσχυσης της ΕΕ για την τουρκοκυπριακή κοινότητα και ο κανονισμός της ΕΕ για την Πράσινη Γραμμή. Το πρόγραμμα βοήθειας είναι το κύριο χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ που υποστηρίζει τη διαδικασία επίλυσης του ζητήματος υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Πέραν του εμπορίου της Πράσινης Γραμμής, του συστήματος ΠΟΠ Χαλούμι/Χελίμ και του φωτοβολταϊκού πάρκου, υποστηρίζουμε πολλές άλλες πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Για παράδειγμα, χρηματοδοτούμε διακοινοτικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που συνεργάζονται στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος και της προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο κανονισμός για την Πράσινη Γραμμή, εν τω μεταξύ, καθορίζει τους όρους υπό τους οποίους τα άτομα και τα εμπορεύματα μπορούν να διασχίζουν την Πράσινη Γραμμή και να εισέρχονται στις περιοχές που βρίσκονται υπό τον αποτελεσματικό έλεγχο της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπου ισχύει η νομοθεσία της ΕΕ. Η Επιτροπή παρακολουθεί την εφαρμογή του κανονισμού αυτού, προκειμένου να διασφαλίζει την ομαλή διέλευση και τη διευκόλυνση του εμπορίου σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ. Για παράδειγμα, τα τουρκοκυπριακά προϊόντα μπορούν να εισέρχονται στις περιοχές που ελέγχονται από την κυβέρνηση μόνο εάν συμμορφώνονται με τα πρότυπα της ΕΕ.
Οι διαπροσωπικές επαφές και το εμπόριο διαμέσου της Πράσινης Γραμμής είναι ουσιαστικής σημασίας για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την προσέγγιση των δύο κοινοτήτων. Πέρυσι, οι διαβάσεις έφτασαν το ρεκόρ των 7,2 εκατομμυρίων και στις δύο κατευθύνσεις. Το εμπόριο επίσης αυξήθηκε, με την υψηλότερη ετήσια αξία που έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα το 2023 να ανέρχεται σε 16 εκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, το ποσό αυτό παραμένει μέτριο σε σύγκριση με τις συνολικές εισαγωγές στη Δημοκρατία της Κύπρου, οι οποίες ανήλθαν σε 12,4 δισεκατομμύρια ευρώ, πράγμα που σημαίνει ότι μόνο το 0,13 % προήλθε από την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Ωστόσο, το ενδονησιωτικό εμπόριο δεν έχει μόνο οικονομικό νόημα, αλλά συμβάλλει επίσης στην προώθηση ενός πιο ειρηνικού και συνεργατικού περιβάλλοντος. Για την περαιτέρω υποστήριξη αυτού του στόχου, η ενιαία υπηρεσία εξυπηρέτησης της ΕΕ παρέχει συμβουλές και βοήθεια σε υφιστάμενους και δυνητικούς εμπόρους και από τις δύο κοινότητες. Συνεργαζόμαστε επίσης με τις δύο κοινότητες για την επέκταση της γκάμας των προϊόντων που είναι επιλέξιμα για το εμπόριο της Πράσινης Γραμμής.
– Η ΓΔ REGIO είναι αρμόδια για την παρακολούθηση του κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή. Συμφωνείτε με όσους υποστηρίζουν ότι ο κανονισμός πρέπει να τροποποιηθεί; Ποια είναι η θέση σας σχετικά με αυτό το θέμα; Υπάρχουν συζητήσεις αυτή την περίοδο σχετικά με αλλαγές στον κανονισμό για την Πράσινη Γραμμή;
– Μέχρι στιγμής, ο κανονισμός έχει παράσχει ένα λειτουργικό πλαίσιο που ρυθμίζει την κυκλοφορία προσώπων και εμπορευμάτων κατά μήκος της Πράσινης Γραμμής. Όταν υπάρχει ανάγκη να τροποποιηθούν ορισμένα στοιχεία – για παράδειγμα, όταν ανοίγουν νέα σημεία διέλευσης, τα οποία πρέπει να προστεθούν στο παράρτημα Ι του κανονισμού, ή όταν το φρέσκο ψάρι και το μέλι έγιναν αποδεκτά στο εμπόριο της Πράσινης Γραμμής – αυτό γίνεται μέσω τροποποιήσεων ή αποφάσεων της Επιτροπής. Αυτό θα συνεχιστεί.
– Μπορείτε να μας δώσετε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το πρόγραμμα βοήθειας για την τουρκοκυπριακή κοινότητα; Ποιος είναι ο σκοπός αυτού του προγράμματος και πόσο αποτελεσματικό είναι στην παροχή βοήθειας στην τουρκοκυπριακή κοινότητα;
– Όπως αναφέρθηκε, ο γενικός στόχος του προγράμματος βοήθειας είναι η οικοδόμηση εμπιστοσύνης και η υποστήριξη της επανένωσης της Κύπρου. Αυτό περιλαμβάνει την υποστήριξη της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης και της ανάπτυξης υποδομών με σκοπό τη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των δύο κοινοτήτων.
Εργαζόμαστε επίσης για να φέρνουμε την τουρκοκυπριακή κοινότητα πιο κοντά στην ΕΕ, μεταξύ άλλων μέσω της χρηματοδότησης υποτροφιών για Τουρκοκύπριους ώστε να σπουδάσουν σε πανεπιστήμια της ΕΕ και να αποκτήσουν άμεση εμπειρία της ΕΕ, καθώς και μέσω της προώθησης των αξιών και των προτύπων της ΕΕ εντός της κοινότητας.
Βασικό μέρος του προγράμματος βοήθειας είναι η οικοδόμηση γεφυρών μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων για την προώθηση της συνύπαρξης. Μία από τις πιο επιτυχημένες πρωτοβουλίες απευθύνεται στη νεότερη γενιά: ένα πρόγραμμα που επιτρέπει σε φοιτητές και από τις δύο κοινότητες να φοιτήσουν στο World United College (UWC), όπου δημιουργούν διαρκείς δεσμούς μεταξύ των κοινοτήτων.
Το πρόγραμμα βοήθειας είναι η μόνη χρηματοδότηση της ΕΕ που διατίθεται στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Για την ΕΕ, αυτή η παρουσία είναι επίσης ζωτικής σημασίας, ως τρόπος για να αναδειχθούν και να καταδειχθούν τα απτά οφέλη της ένταξης στην ΕΕ.
– Κατά τη διάρκεια των πρόσφατων συνομιλιών υψηλού επιπέδου που πραγματοποίησε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, μία από τις συμφωνίες που κατέληξαν οι δύο ηγέτες ήταν η κατασκευή ενός φωτοβολταϊκού πάρκου. Δεδομένου ότι δεν έχουμε δει ακόμη καμία κίνηση, πώς θεωρείτε ότι η ΕΕ μπορεί να συμβάλει στην προώθηση αυτού του έργου;
– Το έργο της κατασκευής ενός διακοινοτικού φωτοβολταϊκού πάρκου στην ουδέτερη ζώνη είναι πρωτοβουλία της Επιτροπής. Ξεκινήσαμε την ιδέα πριν από μερικά χρόνια, διότι ένα τέτοιο έργο θα είχε πολλά οφέλη:
>πρώτον, θα υποστήριζε την οικολογικοποίηση των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας.
> δεύτερον, θα παρείχε γνώσεις για άλλα έργα ηλιακής ενέργειας και,
> τρίτον, θα ενίσχυε τη διακοινοτική συνεργασία στον τομέα της ενέργειας.
Υπάρχουν διάφορες πτυχές που πρέπει να συμφωνηθούν από τις δύο κοινότητες, όπως η ακριβής τεχνική διαμόρφωση, η ιδιοκτησιακή δομή, η αναλογία κατανομής μεταξύ των δύο κοινοτήτων, η χρηματοδότηση κ.λπ. Οι διαπραγματεύσεις είναι μακροχρόνιες, αλλά με ενθαρρύνει το γεγονός ότι οι δύο ηγέτες της Κύπρου πρότειναν αυτό το έργο ως μία από τις πρωτοβουλίες οικοδόμησης εμπιστοσύνης που συμφωνήθηκαν με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται και ελπίζω ότι θα επιτευχθεί σύντομα συμφωνία.
