Νέα δεδομένα, που ενδέχεται να «αγγίξουν» και την Κύπρο, δημιουργούνται στην περιοχή μετά και την παρέμβαση του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, για τερματισμό του πολέμου στη Γάζα. Μια παρέμβαση, που έτυχε θετικής υποδοχής από όλους ενώ το κρίσιμο είναι η υλοποίησης της.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, λίγο-πολύ, με δική του… συνταγή, επέβαλε τη συμφωνία, διαμορφώνοντας συνθήκες για νέες πρακτικές στη επίλυση διεθνών προβλημάτων και σε μια νέα τάξη πραγμάτων. Πρακτικές που παραπέμπουν σε παρεμβάσεις, οι οποίες έχουν χαρακτηριστικό την επιβολή όρων συμφωνίας. Όπως έγινε στην περίπτωση της Γάζας και το προσπάθησε και στην Ουκρανία.
Σε αυτό το πάζλ των εξελίξεων, είναι σαφές πως εκτός παιχνιδιού παραμένει ο ΟΗΕ και τον πρώτο λόγο και ρόλο έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο Πρόεδρος τους, Ντόναλντ Τραμπ. Στην μεγάλη εικόνα εντάσσονται κι άλλες δυνάμεις, με ρόλο, ωστόσο, «δεύτερου βιολιού». Εκείνο, που αφορά την Κύπρο είναι οι πρακτικές που θέτουν εκτός τα Ηνωμένα Έθνη αλλά και την τάση επιβολής.
Η παρούσα Άγκυρα
Παράλληλα, σε ό,τι αφορά την ανακατανομή ισχύος στην περιοχή, η Τουρκία, που «τρύπωσε» στις εξελίξεις την υστάτη, διεκδικεί πιο αναβαθμισμένο ρόλο. Ήδη η κατοχική πλευρά δηλώνει παρούσα στην επόμενη ημέρα της συμφωνίας για τη Γάζα. Η εμπλοκή της, στην τελευταία φάση, στις συζητήσεις στην Αίγυπτο, της εξασφάλισε εισιτήριο για τη συνέχεια. Επιστρατεύθηκε για να… πείσει την Χαμάς, την οποία ενίοτε την εκπροσωπεί (και την φιλοξενεί) και ως αποτέλεσμα αυτών θα είναι στην task force, στην οποία συμμετέχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Αίγυπτος, η Τουρκία και το Κατάρ.
Η Τουρκία, είπε ο Τούρκος Πρόεδρος, θα συμμετάσχει στη δύναμη επιτήρησης της κατάπαυσης πυρός στη Γάζα. Η ομάδα- task force – «θα διαδραματίσει διευκολυντικό ρόλο στην παρακολούθηση των συμφωνηθέντων, που αφορούν τις δυο πλευρές, την ισραηλινή και την παλαιστινιακή», σύμφωνα με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν. Ο τελευταίος σημείωσε τον μεσολαβητικό ρόλο της ομάδας στην αντιμετώπιση ζητημάτων κατά την εφαρμογή της συμφωνίας. Η κατοχική δύναμη έχει κι άλλες δυνατότητες, μηχανισμούς, που θα βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση της Γάζας. Από εκκαθαρίσεις χαλασμάτων μέχρι και κατασκευαστικές εταιρείες.
Είναι προφανές, λοιπόν, ότι η Άγκυρα μπαίνοντας στην εξίσωση, αξιοποιεί την παρουσία της στις εξελίξεις και επιχειρεί να λειτουργήσει τούτο υπέρ των σχεδιασμών στην ευρύτερη περιοχή. Η συμμετοχή της στην ομάδα υλοποίησης της συμφωνίας, θεωρείται στην Άγκυρα ως διαβατήριο για νέο αναβαθμισμένο ρόλο και για την εκπλήρωση των επιδιώξεων της. Καθόλου εύκολο εγχείρημα, γιατί δεν «παίζει» μόνη η Άγκυρα, πλην όμως είναι σαφές πως ο Ερντογάν θέλει να αξιοποιήσει τη συγκυρία και να κερδίσει πόντους στην προσπάθεια ελέγχου της περιοχής.
Ξέπλυμα κατοχικής δύναμης
Είναι σαφές πως οι παρεμβάσεις της Άγκυρας, χρησιμοποιούνται και για ξέπλυμα της. Είχε αυτοπροβληθεί- και το αποδέχθηκε ο Ουκρανός Πρόεδρος Β. Ζελένσκι– να είναι μέρος του συστήματος εγγυήσεων την επόμενη ημέρα μιας συμφωνίας στην Ουκρανία. Ενόψει τούτου είχε αναλάβει και πρωτοβουλίες μεσολάβησης και φιλοξένησε συναντήσεις Ρώσων και Ουκρανών αξιωματούχων. Ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναφέρθηκε και στη συμμετοχή της Τουρκίας στους εγγυητές στη Γάζα και μετά την τελευταία εξέλιξη κατάφερε να αποτελεί μέρος της task force.
Κι όλα αυτά η Τουρκία, μια κατοχική δύναμη!
Στρατηγικοί στόχοι
Η κατοχική πλευρά επιδιώκει στρατηγικό έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου, πιέζει διά της ισχύος Λευκωσία και Αθήνα και επιχειρεί να αποτρέψει σχεδιασμούς τους. Εξακολουθεί να πιέζει το καθεστώς της Δαμασκού για καθορισμό μεταξύ τους ΑΟΖ. Μια κίνηση, που εάν γίνει, θα δημιουργήσει πρόβλημα και στην Κυπριακή Δημοκρατία. Επί του παρόντος και παρά τις αρχικές ενδείξεις, η Συρία δεν φαίνεται να αποδέχεται το τουρκικό αίτημα. Τίποτε, όμως, δεν είναι οριστικό.
Η Άγκυρα επενδύει και σε άλλες περιοχές του κόσμου, ενισχύοντας την επιρροή της, όπως στον Καύκασο, στην Αφρική και αλλού. Η πρόσφατη παράδοση χιλιάδων τουρκικής κατασκευής καμικάζι drones τύπου Skydagger στο Κόσοβο προκάλεσε έκρηξη αντιδράσεων στο Βελιγράδι. Η Σερβία, παρά τις πολλές εμπορικές και αμυντικές συμφωνίες με την Τουρκία, διαπιστώνει πως αυτές δεν επηρεάζουν τη στρατηγική επέλαση της Άγκυρας στα Βαλκάνια. «Είναι πλέον απολύτως σαφές ότι η Τουρκία δεν θέλει σταθερότητα στα Δυτικά Βαλκάνια και ονειρεύεται ξανά την αποκατάσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας», ανέφερε ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς.
Κινήσεις από Λευκωσία
Η Λευκωσία, μέσα στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της, του μεγέθους της, κινείται σε διάφορα επίπεδα για να είναι παρούσα στις εξελίξεις. Έχοντας καλές σχέσεις με όλους τους εμπλεκόμενους, η Λευκωσία διατηρεί ανοικτά κανάλια επικοινωνίας. Όπως ανέφερε αρμόδια πηγή, δεν παρακολουθεί παθητικά τα όσα διαδραματίζονται, γίνονται πολιτικές και διπλωματικές κινήσεις στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο. Σημειώνονται οι πρόσφατες επισκέψεις του υπουργού Εξωτερικών, Κωνσταντίνου Κόμπου, σε Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και στη Σαουδική Αραβία. Αλλά και επαφές, που γίνονται σε άλλα επίπεδα με κράτη της περιοχής, που έχουν ρόλο.
Η… καρδιά του Κυπριακού θα κτυπήσει σε Αμμάν και Όσλο
Στροφή- ξανά- προς την «κοινωνία των πολιτών» κάνουν τα Ηνωμένα Έθνη, σε μια προσπάθεια περισσότερο να συντηρήσουν μια κινητικότητα στο Κυπριακό. Αλλά και να δημιουργήσει γέφυρες προς τη νέα άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη, που υπολογίζεται να συγκαλέσει ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, το Νοέμβριο ή Δεκέμβριο.
Είναι σαφές πως ο Διεθνής Οργανισμός σχεδιάζει, αμέσως μετά την παράνομη ψηφοφορία στα κατεχόμενα, που χρονικά τοποθετείται την ερχόμενη Κυριακή, να δρομολογηθούν κινήσεις, θέλοντας να στείλει το μήνυμα ότι το Κυπριακό δεν παραμένει «κολλημένο» σε ένα παρατεταμένο αδιέξοδο και στην απόλυτη ακινησία.
Ενόψει τούτου, φαίνεται να οργανώνονται δυο συναντήσεις εκτός Κύπρου.
Η πρώτη αφορά συνάντηση της Τεχνικής Επιτροπής για τους Νέους, που έχει συσταθεί την τελευταία περίοδο. Η Επιτροπή θα πραγματοποιήσει ταξίδι στη γειτονική Ιορδανία, όπου στο Αμμάν θα οργανωθεί μια πολυήμερη συνάντηση συζητήσεων, από την 31η Οκτωβρίου μέχρι την 3η Νοεμβρίου. Παρούσα στο σεμινάριο αυτό θα είναι η Προσωπική Απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Μαρία Άνχελ Ολγκίν. Εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται πως θα έχουν στη συνάντηση ατζέντα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν θα καθοριστούν θεματικές. Σημειώνεται συναφώς, ότι η κ. Ολγκίν, αμέσως μετά το Αμμάν, θα επισκεφθεί την Κύπρο για επαφές με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη και τον κατοχικό ηγέτη, Ερσίν Τατάρ. Θα είναι το τελευταίο της ταξίδι πριν την άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη.
Η δεύτερη κίνηση, που προγραμματίζεται θα γίνει αρχές Δεκεμβρίου. Θα πραγματοποιηθεί στο Όσλο, από Νορβηγικό Οργανισμό που εξειδικεύεται στην επίλυση συγκρούσεων, μια συνάντηση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, που προέρχονται από την πολιτική αλλά και ευρύτερα από ανθρώπους που ασχολούνται με το Κυπριακό.
Τα Ηνωμένα Έθνη, διαχρονικά επενδύουν σε τέτοια σεμινάρια, με τη συμμετοχή ανθρώπων που προέρχονται από αυτό που ονομάζουν «κοινωνία των πολιτών»( το πώς καθορίζεται και τι εκπροσωπούν είναι άλλη μεγάλη ιστορία). Είναι η λογική της εμπλοκής στις προσπάθειες και πρωτοβουλίες ανθρώπων πέραν από εκείνους που έχουν την ευθύνη της διαπραγμάτευσης.
Σημασία, βέβαια, έχει να συζητούνται στη βάση διαφορετικών απόψεων και προσεγγίσεων, ώστε μια συζήτηση (brainstorming), να οδηγήσει σε αποτέλεσμα.
Υπενθυμίζεται ότι ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, σε μια προσπάθεια εμπλοκής της κοινωνίας στις συζητήσεις για την επίτευξη συμφωνίας των πολιτών, κατέθεσε στα Ηνωμένα Έθνη και στον Ερσίν Τατάρ, πρόταση για τη συγκρότηση μιας «Συμβουλευτικής Επιτροπής της Κοινωνίας των Πολιτών». Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη πρόταση για συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων, προσφέροντας δυνατότητας ενημέρωσης, διαφάνειας και αλληλοεπίδρασης.
Ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, απέρριψε την πρόταση αμφισβητώντας τη χρησιμότητα μιας τέτοιας Επιτροπής.
