Τις πρώτες της φωτογραφίες τις έβγαλε σε αθλητικούς αγώνες στην Αμμόχωστο. Η απώλεια των φωτογραφιών της με την εισβολή το 1974 την έσπρωξε να ασχοληθεί πιο συστηματικά με τη φωτογραφία ως πρόσφυγας στη Λεμεσό. Η Ερατώ Καντούνα έζησε από κοντά όλες τις τεχνολογικές εξελίξεις και τη μετάβαση από την αναλογική μηχανή στη ψηφιακή. Ωστόσο εξακολουθεί να μπαίνει στον σκοτεινό θάλαμο για να τυπώσει μαυρόασπρες φωτογραφίες. Με αφορμή την έκθεσή της «One Click Away» στην γκαλερί Lumier, αφηγείται στιγμές από μια δημιουργική πορεία 50 χρόνων.
-Θυμάστε τις πρώτες σας φωτογραφίες στην Αμμόχωστο; Φωτογράφιζα από πολύ μικρή στην Αμμόχωστο, στις οικογενειακές και μαθητικές συναντήσεις και εκδρομές, και πολύ περισσότερο στους αθλητικούς αγώνες, όπου λάμβανα μέρος. Ήμουνα για αρκετά χρόνια αθλήτρια του Γυμναστικού Συλλόγου Ευαγόρας (ΓΣΕ) Αμμοχώστου σε αγωνίσματα στίβου. Είχα πάντα μαζί μου τη φωτογραφική μηχανή και κατέγραφα σημαντικές στιγμές.
-Τι φωτογραφική χρησιμοποιούσατε αρχικά; Στην αρχή φωτογράφιζα με μια απλή φωτογραφική μηχανή, αργότερα με μια γερμανική Voigtlander με φυσερό, δώρο ενός θείου. Ήταν πάρα πολλές οι φωτογραφίες που έμειναν πίσω στην Αμμόχωστο, όπως και όλα τ’ άλλα, όταν φύγαμε από την πόλη μας τον Αύγουστο του 1974 και καταλήξαμε στη Λεμεσό. Το θετικό είναι ότι βρήκαμε κάποιες φωτογραφίες που είχαμε στείλει σε συγγενείς που έμεναν στο εξωτερικό, ειδικά μαζί με χριστουγεννιάτικες κάρτες, φωτογραφίες studio που βγάζαμε στα φωτογραφεία του Κώστα Βασιλείου και Νίκου Στυλιανού.
-Έχουν διασωθεί κάποιες άλλες φωτογραφίες από το σπίτι σας στην Αμμόχωστο;
Όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα, πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να αποφασίσω να πάω στην Αμμόχωστο. Στην περιοχή που μέναμε, σε αρκετά μεγάλη έκταση, γκρέμισαν ό,τι υπήρχε και δημιούργησαν στρατόπεδο με ψηλή περίφραξη. Όταν ένας ξάδελφός μου επισκέφτηκε την περιοχή, το 2003, μια γειτόνισσά μας Τουρκοκύπρια που βρήκε του είπε ότι είχε κάποιες φωτογραφίες δικές μου. Της είπε να του τις δώσει να μου τις φέρει, αυτή όμως ήθελε να πάω εγώ και να μου τις δώσει η ίδια. Τελικά, σε επόμενη επίσκεψη του ξαδέλφου μου στην Αμμόχωστο, την έπεισε και του τις έδωσε. Μέσα σε ένα τσίγκινο κουτί μπισκότων υπήρχαν αρνητικά και φωτογραφίες οικογενειακές, επίσης από την σχολική εκδρομή μας στην Ελλάδα, όπως και κάποιες αθλητικές. Από το τίποτα…
-Η απώλεια των φωτογραφιών σας έπαιξε κάποιο ρόλο στο γεγονός ότι αφοσιωθήκατε στη φωτογραφία; Η απώλειά τους με έσπρωξε να ασχοληθώ ακόμη περισσότερο με την τέχνη της φωτογραφίας, σε ερασιτεχνικό όμως επίπεδο. Στη Λεμεσό αγόρασα αρχικά μια, φθηνή σχετικά, φωτογραφική μηχανή και άρχισα με περισσότερο ζήλο να καταγράφω τα πάντα μέσα στην πόλη, ειδικά κάποια σημαντικά ιστορικά κτήρια με θαυμάσια αρχιτεκτονικά στοιχεία, που από τη μια στιγμή στην άλλη τα γκρέμιζαν για να κτίσουν στη θέση τους πολυκατοικίες.
-Το γεγονός ότι μεγαλώσατε δίπλα στη θάλασσα επηρέασε τη θεματολογία σας; Είχα την τύχη να γεννηθώ και να μεγαλώσω κοντά στη θάλασσα της Αμμοχώστου, από μια οικογένεια που είχε άμεση σχέση με αυτή. Ο πατέρας μου ήταν καπετάνιος στα ρυμουλκά της Αμμοχώστου, ο θείος μου καπετάνιος σε πλοία και ο παππούς μου ήταν ψαράς. Η θάλασσα είναι ένα θέμα που πάντα με ενδιέφερε και συνεχίζει να με ενδιαφέρει. Με εμπνέουν τα πλοία στο ανοικτό πέλαγος, οι ψαρόβαρκες, τα κύματα, το πέταγμα των γλάρων, οι παλιές αποβάθρες. Τα θέματά μου είναι παρμένα επίσης από την καθημερινή ζωή, τον άνθρωπο, τη φύση της Κύπρου και τα ταξίδια μου στο εξωτερικό.
-Ποιες συμμετοχές σε διεθνείς διαγωνισμούς ξεχωρίζετε; Είμαι μέλος της Φωτογραφικής Εταιρείας Κύπρου από την ίδρυση του τμήματος Λεμεσού το 1984, και για πολλά χρόνια τώρα μέλος του Συμβουλίου. Άρχισα να λαμβάνω μέρος σε τοπικούς, πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς και εκθέσεις, κερδίζοντας βραβεία, επαίνους και διακρίσεις. Το 1997 έλαβα από τη Διεθνή Ομοσπονδία Καλλιτεχνικής Φωτογραφίας (FIAP) τον διεθνή τίτλο AFIAP (Art FIAP – καλλιτέχνης φωτογράφος) και το 1999 ήμουν η πρώτη γυναίκα φωτογράφος στην Κύπρο (και την Ελλάδα) που της απονεμήθηκε από τη FIAP ο διεθνής τίτλος EFIAP (Excellence FIAP – εξαίρετου φωτογράφου) και αργότερα, το 2009, ο τίτλος EFIAP/b.
-Η τεχνολογία έχει εξελιχθεί, ωστόσο εξακολουθείτε να τυπώνετε φωτογραφίες στον σκοτεινό θάλαμο; Στις φωτογραφίσεις με αναλογική μηχανή χρησιμοποιούσα για αρκετά χρόνια διαφάνειες, έγχρωμα και μαυρόασπρα films, τα οποία εμφάνιζα και τύπωνα στον σκοτεινό θάλαμο. Συνεχίζω ακόμα να εμφανίζω και να τυπώνω μαυρόασπρες φωτογραφίες, σε μικρότερο όμως βαθμό. Το συναίσθημα μέσα στον θάλαμο είναι μοναδικό. Μου αρέσει να τυπώσω εγώ η ίδια τις φωτογραφίες μου. Η τεχνολογία κάνει παντού πολύ μεγάλα άλματα, το ίδιο και στις φωτογραφικές μηχανές. Όσο κι αν αντιστάθηκα και προσπάθησα να μείνω πιστή στις αναλογικές μηχανές και το film, το 2010 απόκτησα την πρώτη μου ψηφιακή μηχανή. Η φωτογράφισή μου προσπαθώ να είναι σωστή την ώρα που πατώ το κουμπί, γιατί δεν μου αρέσει να επεμβαίνω μετά στο photoshop. Εργάστηκα για αρκετά χρόνια στο γνωστό σε όλους τους Λεμεσιανούς (και όχι μόνο) φωτογραφείο Edward’s.
-Ποιοι φωτογράφοι σας έχουν εμπνεύσει; Αρκετοί είναι οι φωτογράφοι που θαυμάζω το έργο τους. Μεταξύ αυτών ο Γάλλος Henri Cartier -Bresson, o Βραζιλιάνος Sebastiao Salgado και η διάσημη Ελληνίδα Nellys (Έλλη Σουγιουλτζόγλου – Σεραιδάρη) που τη δεκαετία του 1920 κατηγορήθηκε ότι τόλμησε να φωτογραφίσει γυμνή χορεύτρια στην Ακρόπολη, βεβηλώνοντας τον ιερό χώρο.
-Θυμάστε την πρώτη σας έκθεση στην Κύπρο; Το 1998 παρουσίασα σε Λεμεσό και Λευκωσία την πρώτη μου ατομική έκθεση με τίτλο «ΕΠΙΛΟΓΕΣ», με 70 μαυρόασπρες φωτογραφίες τυπωμένες από μένα στον σκοτεινό θάλαμο. Αυτή την έκθεση την έκανα μετά που πήρα τον πρώτο διεθνή τίτλο Art FIAP και ήθελα απλώς να δείξω τη δουλειά μου. Ήταν μια επιλογή φωτογραφιών από διάφορα θέματα.
-Έχετε ταξιδέψει σε πολλές χώρες του κόσμου. Πού βγάλατε τις καλύτερες φωτογραφίες; Ταξίδεψα σε πολλές χώρες με φωτογραφικό ενδιαφέρον, όπως στην Ινδία, στο μακρινό Νεπάλ, στο εξωτικό Μαρόκο, στο Βιετνάμ, την Κίνα, την Κούβα και αλλού. Αν με ρωτούσε κάποιος σε ποια απ’ αυτές θα ήθελα να ξαναπάω, θα έλεγα στην Ινδία. Σ’ αυτή τη χώρα θα δεις εικόνες παράξενες, ασυνήθιστες. Τα χρώματα, οι φιγούρες, το ντύσιμο των ανθρώπων, όλα είναι διαφορετικά από άλλες κουλτούρες. Βλέπεις μια αγελάδα να κάθεται στη μέση του δρόμου και τους οδηγούς να σταματούν και να περιμένουν μέχρι να φύγει μόνη της, γιατί είναι το ιερό τους ζώο. Δεν θα ξεχάσω επίσης ένα ταξίδι που θα πηγαίναμε από το Νεπάλ στην Ινδία, και το αεροπλάνο γέμισε και έφυγε. Έτσι μας έβαλαν σε ένα μικρό αεροπλάνο που πέταξε πάνω από τα Ιμαλάια και φτάσαμε μέχρι τα σύνορα με την Ινδία. Οι εικόνες ήταν μαγευτικές. Έπειτα φτάσαμε στο Βαρανάσι, όπου βλέπαμε χιλιάδες κόσμου να περπατούν προς το προσκύνημά τους στα ιερά νερά του Γάγγη. Μια άλλη αξέχαστη στιγμή στο πρώτο μου ταξίδι στην Ινδία ήταν όταν ανεβήκαμε ένα λόφο πάνω σε ελέφαντες. Μας είπαν ότι το κάθισμα πάνω στους ελέφαντες ήταν σχέδιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στον ίδιο χώρο κάποιος μου έδωσε ένα σακουλάκι με κράκερ. Πριν προλάβω να το ανοίξω, μου το άρπαξε από το χέρι μια πιθηκίνα. Κάθισε, το άνοιξε και έδωσε το κράκερ στο μωρό της. Τα ταξίδια στον κόσμο είναι εμπειρίες ζωής. Η γνωριμία με άλλους λαούς, η διαφορετικότητα, ο τρόπος ζωής, οι συνήθειες κάθε χώρας, αυτά είναι που τραβούν το ενδιαφέρον ενός ταξιδιώτη και πολύ περισσότερο ενός φωτογράφου.
-Τι σας συναρπάζει σ’ αυτή την τέχνη; Πρώτα το κάνω για δική μου ευχαρίστηση. Με ενδιαφέρει να αποτυπώνω εικόνες που με συγκινούν ιδιαίτερα. Κάθε σκηνή που καταγράφω έχει μια μοναδική ιστορία πίσω της. Εικόνες που προσπερνούμε καθημερινά μπορεί να πάρουν άλλη διάσταση σε μια φωτογραφία. Κάποιες φορές είναι και θέμα τύχης να εξελιχθεί μπροστά σου κάτι απρόβλεπτο. Θυμάμαι, στην Αγία Νάπα είχα δει κάποιον τουρίστα σε ένα κρεβατάκι της θάλασσας στο νερό και ένας πελεκάνος καθόταν στην κοιλιά του. Κάποια στιγμή ο πελεκάνος τον τσίμπησε στη μύτη και δίπλα ήταν ένα παιδάκι που γελούσε. Εκείνη τη στιγμή πρόλαβα και πάτησα το κουμπί. Πολλές φορές μια φωτογραφία, όταν την τυπώσω, μπορεί να είναι έκπληξη ακόμη και για μένα.
-Τι περιλαμβάνει η έκθεσή σας στην γκαλερί Lumier; Η έκθεση με τίτλο «One click away» που παρουσιάζω στη LUMIERE στη Λεμεσό, περιλαμβάνει μαυρόασπρες και έγχρωμες φωτογραφίες των τελευταίων χρόνων, και κάποιες παλαιότερες. Τα θέματά μου είναι απλά, καθημερινά, που μερικές φορές προσπερνούμε χωρίς να δίνουμε σημασία, φωτογραφημένα σύμφωνα με τη δική μου οπτική.
Λεμεσός, γκαλερί Lumiere (25344141). Έκθεση φωτογραφίας «One Click Away» της Ερατώς Καντούνα. Μέχρι 17/2.
Ελεύθερα 28.1.2024
