Γιάννης Χρηστίδης: Μην πυροβολείτε τις ταμπέλες

Ο «Ακόλαστος» μουσικός και ακαδημαϊκός Γιάννης Χρηστίδης διερωτάται τι θα ήμασταν αν δεν είχαμε ταμπέλες.

Φιλοδοξία και ευχή του είναι η μουσική να κατακλύσει τον κόσμο. Ο Γιάννης Χρηστίδης είναι Επίκουρος Καθηγητής και Συντονιστής του Τμήματος Καλών Τεχνών του ΤΕΠΑΚ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την κοινωνική ανθρωπολογία του ήχου και τις πολιτισμικές του πτυχές και επιδράσεις. Πέρα από συνθέσεις ηλεκτροακουστικής ή, γενικότερα, «θορυβώδους» μουσικής, η δισκογραφική του δραστηριότητα περιλαμβάνει την «Απόχη» (2013), μια συλλογή ηχητικών και μουσικών πειραματισμών πάνω σε ποιήματα του Κωνσταντίνου Παπαγεωργίου και τη «Φόλα» (2020) με την μπάντα Γαβ, τους επονομαζόμενους και πρέσβεις του «ψυχοσκυλάδικου». Το νέο του προσωπικό άλμπουμ «Ο Ακόλαστος» κυκλοφορεί από τη Fouet Records στις ψηφιακές πλατφόρμες. Περιλαμβάνει δέκα κομμάτια που ακροβατούν ανάμεσα στο έντεχνο, το λαϊκότροπο και το fusion. Ο ίδιος περιγράφει τον «Ακόλαστο» ως έναν γκρινιάρη- και, ενίοτε, χυδαίο- συντάκτη μιας μικροκαμωμένης μουσικής κατάθεσης, που αδιαφορεί για τις συμβάσεις και προτείνει ένα πλάνο καταγγελίας και αγνόησης.

–Ποιος είναι ο «Ακόλαστος»; Είναι κάποιος που αποστρέφεται μια καθημερινότητα που κατακλύζεται από θρησκολαγνεία, πατριδοκρατία, πολέμους και αδικίες στους κατατρεγμένους του κόσμου, και επειδή κι αυτός «θέλει να τα πει», το επιχειρεί μέσα από τη μουσική. Στην εποχή του κοινωνικού κανιβαλισμού, της ψυχαναγκαστικής πολιτικής ορθότητας, των αορίστων αρίστων, των χιονονιφάδων που δε λιώνουν ούτε με την κλιματική αλλαγή και των κανονικοποιημένων γυναικοκτονιών, ο «Ακόλαστος» αδιαφορεί για τις (περισσότερες) συμβάσεις και προτείνει ένα πλάνο καταγγελίας και αγνόησης. Είναι ένας γκρινιάρης- και, ενίοτε, χυδαίος- συντάκτης μιας μικροκαμωμένης μουσικής κατάθεσης.

–Ποια ανάγκη σε οδήγησε σ’ αυτή τη δουλειά; Δεν είναι ακριβώς ανάγκη, ίσως θα το έλεγε κανείς δίψα για μουσική δημιουργία. Η τελευταία, ως τρόπος έκφρασης εμπεριέχει μια μαγεία, μια μέθεξη, που έρχεται σταδιακά και βιώνεται εσωτερικά, θα έλεγα. Από τις σκέψεις των ανθρώπων, μουσικών ή μη, μόνο ένα πολύ μικρό μέρος εξωτερικεύεται. Τέτοιες ανάγκες (ή πάθη) έχουμε όλοι και ο καθείς, με τον τρόπο που εκφράζεται, τούς δίνει την αντίστοιχη πνοή. Αλλά και πάλι, ο «Ακόλαστος» είναι λίγα απλά κομμάτια από τα πολλά που βρίσκονται στα συρτάρια όσων γράφουν στιχάκια. Τίποτα σημαντικό, τίποτα ασήμαντο.

–Τι σημαίνει για σένα η μουσική δημιουργία; Είναι κάτι που χρειαζόμαστε ως άνθρωποι στην καθημερινότητά μας: να δημιουργούμε. Όλοι μας, εξάλλου, κινούμενοι στην πόλη, δημιουργούμε μουσική. Μιλώντας στο τηλέφωνο, μασώντας το φαγητό, ακόμα και τρώγοντας σούπα. Η μουσική δημιουργία είναι μια συμβατική και νομοτελειακή συνέχεια των ρυθμικών και ηχητικών μοτίβων που μας περιτριγυρίζουν και μας γαργαλάνε, την ύπαρξη των οποίων ήδη γνωρίζουμε σιωπηρά. Όταν η μουσική «κυκλοφορήσει», παρουσιάζεται μέρος αυτής της γνώσης πιο οργανωμένα και κατανοητά. Και μάλιστα ο στίχος, συχνά, σε μια γλώσσα που καταλαβαίνεις, αποτελεί το απαιτούμενο γράσο στη μηχανή που κατασκευάζει τη μουσική εμπειρία.

–Πιστεύεις ότι έχουν θολώσει γενικότερα τα όρια ανάμεσα στα μουσικά είδη; Ήταν ανέκαθεν θολά. Σήμερα όμως είναι διαφορετική η «θολούρα», ακριβώς λόγω της σχεδόν απεριόριστης πρόσβασης και της κουλτούρας του διαμοιρασμού. Μου αρέσουν οι ταμπέλες. Αν δεν είχαμε ταμπέλες, τι θα ήμασταν; Γιατί ο κόσμος φωνάζει ότι δε θέλει ταμπέλες; Θέλουμε επιστροφή στις ταμπέλες. Ας είναι και πολλές. Η κουλτούρα των hashtags το αποδεικνύει. Και τώρα η ΑΙ ήρθε για να μας ξεγυμνώσει εμάς, τους αρνητές ταμπελών. Είναι πολύ θετικό που διάφορα μουσικά είδη αναμειγνύονται, συχνά υπέρμετρα, ζυμώνονται σε μικρά ή μεγάλα στούντιο και προκύπτουν νέοι μικρόκοσμοι και καινούργια ηχοχρώματα. Έτσι προχωράει μπροστά η μουσική. Ακόμα και μουσικά είδη που είναι ιδιαίτερα δημοφιλή σε ομάδες ανηλίκων και που σε πολλών τα αυτιά είναι ενοχλητικά, είναι αποτέλεσμα των ζυμώσεων αυτών και δημιουργούν το έδαφος για να γεννηθεί κάτι άλλο, εκ νέου. Οπότε σε κάποια φάση θα ήταν ωραία να σταματήσουμε να πυροβολούμε τις ταμπέλες, είτε αυτές αφορούν πόλεις και χωριά, είτε μουσικά είδη.

–Ο τραγουδοποιός είναι και παραμυθάς; Όχι, απαραίτητα. Φτιάχνοντας τραγούδια ακολουθεί κανείς συμβάσεις διαφορετικές από αυτές των παραμυθιών. Στα παραμύθια στο τέλος νικάνε οι καλοί, παντρεύονται τα καλλίγραμμα ετερόφυλα ζευγάρια, ζούνε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Τα τραγούδια κρατάνε το παραμυθένιο στοιχείο της φαντασίας ίσως ακέραιο, όμως έχουν την ελευθερία να πραγματευτούν έννοιες δυσάρεστες, χημικές. Ξέρουμε τραγουδοποιούς που αυτοανακηρύσσονται παραμυθάδες- και καλά κάνουν. Όμως, για μένα η τραγουδοποιία είναι ένα εντελώς διαφορετικό είδος, που αδιαφορεί για το ευτυχισμένο τέλος, όπως και για το αν η Συννεφούλα κάποτε θα γυρίσει. Ίσως ο τραγουδοποιός είναι κομίστας!

–Ποια είναι η μεγαλύτερή σου φιλοδοξία, από μουσικής απόψεως; Η «Ειρήνη στον Kόσμο» εδώ ίσως να μεταφράζονταν σε «Μουσική στον Kόσμο». Μια έκφραση των εγωισμών μας μεταφράζεται σε δίσκους, ταινίες, έργα τέχνης. Προσωπικά, θα ήθελα να κυκλοφορώ συνέχεια καινούργια μουσική και ν’ ακούω συνέχεια καινούργια μουσική. Να μιλάμε μεταξύ μας με μουσική. Αλλά τούτο έχει να κάνει με μια ευρύτερη στάση ζωής: θεωρώ πως όταν οι άνθρωποι γνωρίζονται υπό τις σωστές συνθήκες με τον κόσμο της μουσικής, ακόμα και αν δεν γίνουν ποτέ δεξιοτέχνες ή τραγουδιστές (πράγμα που ισχύει με εμένα), έχουν προοπτικές να επικοινωνήσουν με τον κόσμο σε ένα διαφορετικό επίπεδο, σχεδόν μυστικιστικό, αλλά και λίγο μεγαλύτερες πιθανότητες να πεθάνουν ευτυχισμένοι. Και οι δύο αυτές συνθήκες είναι κέρδος ενάντια στη σαπίλα που συχνά αγκαλιάζει τη ζωή μας.

–Τι είναι αυτό που σε κεντρίζει στον ήχο από ανθρωπολογικής σκοπιάς; Η υποκειμενικότητα της πρόσληψής του. Η απλότητά του σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητά του. Η προσβασιμότητα και η δημοκρατικότητά του. Η δυναμική που έχει να καταδυναστεύει ή να φροντίζει τον άνθρωπο επιδρώντας στη φυσιολογία του αυτιού του, στο νευρικό του σύστημα, στην ψυχική του υγεία. Ο ήχος απουσιάζει μόνο όπου απουσιάζει ο αέρας.

–Ένιωσες κατά τη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας να συγκρούονται μέσα σου οι ιδιότητες του ακαδημαϊκού και του μουσικού; Οι ιδιότητές μας, δηλαδή οι ρόλοι που αναπαριστούμε στην καθημερινότητά μας δημιουργούν την ολοκληρωμένη ταυτότητα και την ουσία μας- αν λοιπόν «στύψουμε» αυτό που είμαστε με τρόπο σχετικά τίμιο, ανατέλλει ένα φως αγνής δημιουργικότητας. Συχνά είναι τεχνητό, αλλά τι πειράζει; Η δημιουργικότητα, λοιπόν, είναι κάτι που χρειάζεται όχι μόνο στην ακαδημία ή στη μουσική, αλλά και στο ζύμωμα του ψωμιού ή στο ψάρεμα- απλές διαδικασίες που υπό κανονικές συνθήκες ομορφαίνουν τον κόσμο, ακριβώς επειδή είναι δημιουργικές. Εξάλλου, η ακαδημαϊκή μουσική είναι εξ ορισμού φίλη της τονικής και ρυθμικής ελευθερίας και του πειραματισμού.

–Νοείται για σένα προϊόν καλλιτεχνικής έκφρασης που να μην εμπεριέχει στοιχεία κοινωνικοπολιτικής κριτικής; Γιατί όχι; Βέβαια, με το που ξεκινάς να υπάρχεις ως κοινωνικό ον, συνεχώς διαμορφώνεις και εκφράζεις την κοινωνικοπολιτική σου ταυτότητα, είτε εκφράζεσαι καλλιτεχνικά είτε όχι. Όμως, η κριτική είναι κάτι άλλο, που προϋποθέτει και την ικανότητα της ανάγνωσης. Δεν λέω πως έχω μάθει να διαβάζω, αλλά η συνειδητοποίηση και η γνώση της σειράς αυτής έχει σημασία. Καλλιτεχνικά μπορεί- και θα έπρεπε- να εκφράζεται ο κόσμος όλος.