Ο Κυριάκος Μιλτιάδου έχει διακριθεί με το Κρατικό Βραβείο Αρχιτεκτονικής το ’22 και τώρα με βραβείο Europe 40under40 2024-2025 ως ένας από τους 40 ταλαντούχους αρχιτέκτονες της Ευρώπης κάτω των 40. Είναι 35 και ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία και σεμνότητα.
Το πρώτο του έργο ήταν η διαμόρφωση μιας κατοικίας σε προσφυγικό οικισμό. Μόλις είχε επιστρέψει από τις σπουδές του και ανέλαβε να διαμορφώσει την κατοικία που ένας φίλος του κληρονόμησε από τον παππού του. Το αποτέλεσμα ήταν ένα μικρό θαύμα. Παρά τους περιορισμούς που εκ των πραγμάτων υπήρχαν, όπως το μικρό τεμάχιο (190 τ.μ), το ευτελές της υφιστάμενης κατασκευής, οι πολεοδομικοί κανονισμοί και το ότι η κατοικία ήταν «σφηνωμένη» δεξιά κι αριστερά ανάμεσα σε άλλες πανομοιότυπες κατοικίες, έγινε κατορθωτό να δημιουργηθεί ένας άνετος και φωτεινός χώρος, ικανός να προσφέρει ποιότητα ζωής σε μια σύγχρονη τετραμελή οικογένεια.
Δεν ήταν όμως μόνο η ποιότητα του χώρου και η επαναχρησιμοποίηση αντί της κατεδάφισης, αλλά και οι συμβολισμοί: Η μνήμη και η νοσταλγία, ζητήματα που απασχολούσαν πάντα τον Κυριάκο Μιλτιάδους. Έννοιες ωστόσο που στην αντίληψη του πρέπει να αναπαράγονται και να μεταφέρονται στο σήμερα με δημιουργικό τρόπο κι όχι να καθηλώνουν το σήμερα στο χθες.
Η μνήμη ήταν και το θέμα του πρώτου καλλιτεχνικού διαγωνισμού που κέρδισε για το μνημείο που στήθηκε λίγα μέτρα από το οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας ως αφιέρωμα στους ανθρώπους που συνελήφθησαν από τους Τούρκους το 1974. Το σημείο που έχει τοποθετηθεί είναι στην ουσία η ίδια η τοποθεσία όπου αφέθηκαν ελεύθεροι αφού μεταφέρθηκαν με λεωφορεία.
Πρόκειται για ένα κύβο στον οποίον συναντιούνται πρώην αιχμάλωτοι και συγγενείς οι οποίοι ανέμεναν χωρίς να γνωρίζουν αν ανάμεσα στους απελευθερωθέντες συμπεριλαμβάνονται οι δικοί τους, αν οι οικείοι τους ήταν νεκροί ή ζωντανοί. Τόσο οι μεν όσο και οι δε, φαντάζουν να είναι παγιδευμένοι σε μια νέα μορφή φυλακής, καθώς ολόκληρος ο πληθυσμός της Κύπρου εξακολουθεί να είναι όμηρος της ανεπίλυτης κατάστασης που δημιουργήθηκε από την τουρκική εισβολή του ΄74. Εν μέρει διαφανείς οι εικόνες που εμπεριέχονται γίνονται αντιληπτές με πολυεπίπεδο τρόπο, ανάλογα με τη θέση του παρατηρητή, την ώρα της επίσκεψης και τις κλιματικές συνθήκες.
Το εν λόγω μνημείο, που έγινε σε συνεργασία με τον καθηγητή του πανεπιστημίου Κύπρου Χρίστο Χατζηχρίστο, όπως και η κατοικία στον προσφυγικό οικισμό, συμπεριλαμβάνονται στα έργα για τα οποία επιλέγηκε ως ένας από τους 40 ταλαντούχους αρχιτέκτονες της Ευρώπης κάτω των 40. Το τρίτο έργο είναι μια κατοικία στα νοτιοανατολικά προάστια της Λευκωσίας, σε ένα τυπικό οικόπεδο μιας νεοσύστατης αστικής γειτονιάς. Μια κατάλευκη κατοικία που αποτελείται από δύο όγκους, σε δύο επίπεδα με ένα ενδιάμεσο κενό χώρο που σαν τρισδιάστατος καμβάς υποδέχεται στο εσωτερικό της κατοικίας το φως και τον αέρα ενώ ταυτόχρονα εμβολίζεται με φυσική βλάστηση και διαπραγματεύεται τα όρια του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των κατοίκων.
Ένα κατακόρυφο τείχος ύψους 3,5 μέτρα, χωροθετείται σε απόσταση 3 μέτρα από το δρόμο και καταλαμβάνει όλο το πλάτος του οικοπέδου. Προσφέρει με την παρουσία του ένα αυστηρό όριο που περιβάλλει την κατοικία αφήνοντας έξω το άτακτο αστικό τοπίο. Τρία ανοίγματα στο τείχος επιτρέπουν επιλεκτικές θεάσεις από και προς το εσωτερικό της κατοικίας, ενώ πίσω από αυτό κρύβεται μια περίκλειστη αυλή που προϋπαντά τον επισκέπτη και ανοίγεται στην κοινωνική ζωή. Στο κέντρο δεσπόζει ένα ελαιόδεντρο που μεταφέρθηκε από το χωριό των ιδιοκτητών φέροντας μνήμες.
Μικροί ημι-υπαίθριοι χώροι που συμπληρώνονται με ανοξείδωτα μεταλλικά συρματόσχοινα, φιλοξενούν θυμαριές, γιασεμιά, λεβάντες και βουκαμβίλιες με στόχο η φύση, σε βάθος χρόνου, να διαβρώσει τις μονολιθικές επιφάνειες της κατοικίας διεκδικώντας την παρουσία της στην καθημερινή διαβίωση.
ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ EUROPE 40 UNDER 40
Με τα τρία αυτά έργα ο Κυριάκος Μιλτιάδους διεκδίκησε και πέτυχε να κριθεί ως ένας από τους 40 ταλαντούχους αρχιτέκτονες της Ευρώπης κάτω των 40 χρόνων. Ο Μιλτιάδους είναι ο δεύτερος Κύπριος που διακρίνεται στον εν λόγω θεσμό. Το 2020 είχε διακριθεί η Ελίνα Κρητικού (EKKY Studio). Στον φετινό διαγωνισμό συμμετείχαν 400 αρχιτέκτονες από διάφορες χώρες. Οι 40 που επελέγησαν προέρχονται από Γαλλία, Ισπανία, Τουρκία, Πορτογαλία, Ελλάδα, Ελβετία, Σουηδία, Πολωνία, Νορβηγία και Ιταλία.
Το “Europe 40under40®” είναι ένα ετήσιο πρόγραμμα που ξεκίνησε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αρχιτεκτονικής, με έδρα το Δουβλίνο, για να διακρίνει και να αναδείξει την επόμενη γενιά αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών που θα επηρεάσουν τα μελλοντικά περιβάλλοντα διαβίωσης και εργασίας, τις πόλεις και τις αγροτικές περιοχές. Χαρακτηρίζεται ως ένας ετήσιος εορτασμός καινοτομίας και δημιουργικότητας και είναι ανοικτό σε όλους τους νέους αρχιτέκτονες, αρχιτέκτονες τοπίου, πολεοδόμους και βιομηχανικούς σχεδιαστές κάτω των 40 ετών.
«Σε αυτές τις δύσκολες εποχές, είναι ζωτικής σημασίας να διατηρήσουμε ζωντανή τη δημιουργικότητα. Μπορούμε να ατενίζουμε το μέλλον με ελπίδα όταν βλέπουμε τόσα πολλά υποσχόμενα νέα ταλέντα στην αρχιτεκτονική και το design από όλη την Ευρώπη» αναφέρουν οι διοργανωτές.
Η επιλογή έγινε από αρχιτέκτονες, σχεδιαστές και ακαδημαϊκούς, οι οποίοι έχουν διακριθεί για το έργο τους. Η τελετή απονομής των βραβείων θα γίνει στην Αθήνα, όπου θα υπάρχει και έκθεση των έργων των 40, στις αρχές Δεκεμβρίου ενώ έχει ήδη προκηρυχθεί ο διαγωνισμός για την επόμενη χρονιά. Παράλληλα θα εκδοθεί τόμος με τα έργα των νικητών ο οποίος θα είναι διαθέσιμος για ηλεκτρονικές παραγγελίες διεθνώς από τον εκδοτικό οίκο Metropolitan Arts Press το φθινόπωρο.
Η αποστολή του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αρχιτεκτονικής, Τέχνης και Σχεδιασμού και Αστικών Σπουδών είναι να βελτιώσει τις πτυχές της ανθρώπινης και αστικής εμπειρίας, προωθώντας την ευαισθητοποίηση του κοινού ως προς τη σημασία της αρχιτεκτονικής, του σχεδιασμού, της τέχνης και του πολεοδομικού σχεδιασμού.
Ποιος είναι ο Κυριάκος Μιλτιάδου
Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου το 2015 αποφοίτησε με την καλύτερη βαθμολογία της χρονιάς. Συνέχισε τις σπουδές του στο University College London. Το 2018, ίδρυσε το δικό του στούντιο στη Λευκωσία ενώ παράλληλα διδάσκει στο πανεπιστήμιο Κύπρου. Το 2022, βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Αρχιτεκτονικής στην κατηγορία “Έργο ενός Νέου Αρχιτέκτονα”. Το 2023, το έργο “Domus Laetitiae” (η κατοικία στον προσφυγικό οικισμό) επιλέχθηκε να εκπροσωπήσει την Κύπρο στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Αρχιτεκτονικής Mies Van der Rohe.
Ερωτηθείς σε παλαιότερη συνέντευξη για τις μέχρι τότε επιτυχίες τους μας είχε πει: «Είναι αλήθεια πως κοιτάζοντας από τη στάθμη του σήμερα, όλες αυτές τις κομβικές στιγμές δημιουργείται η εντύπωση μιας ιδιαίτερα πετυχημένης πορείας. Τα πράγματα όμως δεν είναι έτσι. Οι ενδιάμεσοι χώροι που μεσολαβούν ανάμεσα σε αυτές τις στιγμές ορόσημα σκιαγραφούν μια ιδιαίτερα δύσκολη διαδρομή.
Μια διαδρομή που δεν ήταν – και εξακολουθεί να μην είναι – ούτε ευθύγραμμη ούτε ομαλή ούτε ενιαία. Βασικό μέλημα μου είναι να κάνω αρχιτεκτονική μέσα από τους δικούς μου όρους, χωρίς να συμβιβάζομαι και χωρίς να με καθηλώνει το οικονομικό κίνητρο. Μια αρχιτεκτονική που θα εμπλουτίζει και θα βελτιώνει τη ποιότητα ζωής των ανθρώπων μέσα από τη βιωματική εμπειρία που θα τους προσφέρει».
Όσον αφορά το αρχιτεκτονικό τοπίο στην Κύπρο τότε μας είχε απαντήσει σε σχετική ερώτηση: «Θα το χαρακτήριζα ως ένα κολάζ που συμπεριλαμβάνει ένα πλήρες φάσμα από διαφορετικά και συχνά αντίθετα μεταξύ τους αρχιτεκτονικά στυλ, τάσεις και προσεγγίσεις. Το κυπριακό αρχιτεκτονικό τοπίο είναι ανομοιογενές, ‘άτακτο’ και με πολλή δόση αυθαιρεσίας… Ας πάρουμε για παράδειγμα την πόλη της Λευκωσίας και συγκεκριμένα την περιοχή που βρίσκεται η Πλατεία Ελευθερίας. O παραμετρικός σχεδιασμός της πλατείας συνυπάρχει με το ιστορικό ενετικό τείχος, το νεοκλασικό δημαρχείο, και τα χαρακτηριστικά κτίρια του μοντερνισμού επί της λεωφόρου Ομήρου. Αυτή η αλλοπρόσαλλη συνύπαρξη σίγουρα σου προκαλεί μια τρέλα, ταυτόχρονα όμως αντικατοπτρίζει με ενδεικτικό τρόπο την πολυπολιτισμική ταυτότητα της πόλης μας. Ίσως και την δική μας ψυχοσύνθεση… Σίγουρα αυτό που χρειάζονται οι κυπριακές πόλεις, μεταξύ άλλων είναι η δημιουργία υψηλής ποιότητας δημόσιων χώρων αλλά και η ενίσχυση των υφιστάμενων δημόσιων χώρων. Θα πρέπει όμως πρώτα να αντιληφθούμε τη σημασία του δημόσιου χώρου ως αναπόσπαστο συστατικό της δημοκρατίας αλλά και του πολιτισμού μας. Έννοιες όπως η δημόσια σφαίρα, η συλλογικότητα, η δημοκρατία του χώρου θα πρέπει επίσης να συζητηθούν σε αυτό το πλαίσιο».
Ελεύθερα, 3.8.2025
