Ποια είναι η ομάδα; Πώς δημιουργήθηκε; Ποια προσόντα πρέπει να διαθέτει ένας καλός διαπραγματευτής; Ποιος ο ρόλος της σε επεισόδια κρίσεων; Και πώς διαχειρίζονται δύσκολες καταστάσεις; Στα ερωτήματα του philenews απάντησαν o Kώστας Κωνσταντίνου υπεύθυνος της Ομάδας Διαπραγματευτών, η Αντωνία Αντωνίου και ο Xάρης Χ’’Ματθαίου, μέλη της Ομάδας, τοποθετώντας μας για λίγο στον δικό τους κόσμο. Έναν κόσμο όπου η υπομονή, η ψυχραιμία και τα γρήγορα αντανακλαστικά μπορούν να κάνουν τη διαφορά σε μια κατάσταση κρίσης.
10 χρόνια ζωής- Δεκάδες τα επεισόδια
Παρόλο που οι διαπραγματευτές της Αστυνομίας δεν βρίσκονται ποτέ στην πρώτη γραμμή του αστυνομικού δελτίου ειδήσεων, εντούτοις έχουν στο ενεργητικό τους εκατοντάδες επεισόδια από απαγωγές, διεθνείς απαγωγές, ομηρείες, αεροπειρατεία και εκβιασμούς, δύσκολες και επικίνδυνες καταστάσεις στις οποίες κλήθηκαν να παρέμβουν για να αποτρέψουν τραγωδίες.
Το έναυσμα για την δημιουργία της Ομάδας Διαπραγματευτών, δόθηκε το 2008 όταν ο σημερινός επικεφαλής της ομάδας Κώστας Κωνσταντίνου και ακόμη ένα πρώην μέλος της Αστυνομίας, ο Γιάννος Χρυστοστόμου, συμμετείχαν στο Εθνικό Σχολείου Διαπραγματευτών του Ηνωμένου Βασιλείου. Με την επιστροφή τους στην Κύπρο διαπίστωσαν το κενό που υπήρχε στην Αστυνομία Κύπρου και αποφάσισαν να δράσουν. Αφού έλαβαν το πράσινο φως από την τότε Ηγεσία της Αστυνομίας, προχώρησαν στην σύσταση της Ομάδας και εκπαίδευσαν τους πρώτους διαπραγματευτές το 2009. Μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί τέσσερα σχολεία διαπραγματευτών.
Σήμερα η ομάδα αποτελείται από 36 μέλη, 10 στη Λευκωσία με έδρα την ΜΜΑΔ και ανά επαρχία 6-7 μέλη της ομάδας, τα οποία πράλληλα με τα αστυνομικά τους καθήκοντα φέρουν και την ιδιότητα του διαπραγματευτή. Οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, τους καλέσει το καθήκον, αφαιρούν τη στολή του αστυνομικού, γιατί δεν πρέπει να διαχειρίζονται επεισόδια με την παραλλαγή ή οποιαδήποτε αστυνομική στολή, φορώντας αυτή του διαπραγματευτή που φέρει το σήμα της ομάδας.
Η κλήση της Ομάδας σε ένα επεισόδιο δεν γίνεται από τους πολίτες. Οδηγίες για παρέμβαση της Ομάδας Διαπραγματευτών δίδονται από τον Διοικητή Μ.Μ.Α.Δ. κατόπιν αιτήματος από εκάστοτε Αξιωματικό Σκηνής.
«Ψυχραιμία, ειλικρίνεια, αλήθεια, ενεργή ακρόαση…»
Ένας διαπραγματευτής, πρέπει να είναι ειλικρινής, αληθινός και πολύ καλός ακροατής. Πρέπει να ακούει όσο περισσότερο γίνεται και να παρεμβαίνει όσο λιγότερο μπορεί. Πρέπει να είναι ψύχραιμος, εύστροφος και να λειτουργεί ομαδικά. Να έχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένη την ενσυναίσθηση. Δηλαδή να έχει την ικανότητα, σε ένα επεισόδιο κρίσης να βλέπει με τα μάτια αυτού που έχει απέναντί του. Ασφαλώς, πρέπει πάντα να θυμάται ότι έχει να κάνει με ένα πρόσωπο το οποίο βρίσκεται σε κρίση. Πρέπει να έχει κατα νου ότι ο στόχος είναι να λήξει ένα επεισόδιο χωρίς την απώλεια ανθρώπινων ζωών, την ίδια ώρα όμως πρέπει να είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει το χειρότερο σενάριο.
Εκτός από τις απαραίτητες δεξιότητες, βασικό κριτήριο αποτελεί η ηλικία, οι άριστες γνώσεις αγγλικών και η μη ύπαρξη ψυχοοπαθολογίας στο άτομο το οποίο επιθυμεί να ενταχθεί στην ομάδα. Ερωτώμενοι αν στις τάξεις της ομάδας προτιμούνται απόφοιτοι στην ψυχολογία, την κοινωνική εργασία ή σε παρεμφερή επαγγέλματα, απαντούν ότι δεν αποτελεί απαραίτητη προυπόθεση, διότι για παράδειγμα ένας ψυχολόγος καλείται να ακούσει αυτόν που έχει απέναντί του σε ένα ήρεμο και προστατευμένο περιβάλλον, σε αντίθεση με τις σκηνές κρίσης όπου καλούνται οι διαπραγματευτές.
Σκληρή εκπαίδευση και… επανεκπαίδευση
«Όταν υπάρχει η κατάλληλη μαγιά σε επίπεδο προσόντων, το ζυμάρι πλάθεται», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Υπεύθυνος της Ομάδας, ξεκαθαρίζοντας ότι ένας διαπραγματευτής, εκτός από τις δεξιότητες και τα κριτήρια που τίθενται, θα πρέπει να διαθέτει και αστυνομική εμπειρια για να είναι σε θέση να αξιολογεί καταστάσεις και τον βαθμό επικινδυνότητας των επεισοδίων.
Οι υποψήφιοι ακολουθούν δεκαπενθήμερη επίπονη και ψυχοφθόρα εκπαίδευση, τόσο σε επίπεδο μαθημάτων και διαλέξεων με ψυχολόγους, ψυχιάτρους και ξένους ειδικούς, όσο και σε πρακτικό επίπεδο με σκληρά ωράρια. Κάθε χρόνο επιστρέφουν για επανεκπαίδευση και αν κάποιος δεν ανανεώσει την εκπαίδευσή του για δυο συνεχή έτη, τότε χάνει την ιδιότητά του. Αφού ολοκληρώσει την εκπαίδευση, θα ακολουθήσει πρώτα τους έμπειρους της ομάδας για να παρακολουθήσει τη διαδικασία και όταν κριθεί έτοιμος, τότε θα μπορεί να αναλάβει δράση.
Παράλληλα, η Ομάδα Διαπραγματευτών, συμμετέχει σε αντίστοιχες Ομάδες Εργασίας του εξωτερικού τόσο σε σεμινάρια όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Η Ομάδα Διαπραγματευτών είναι μέλος του Συντονιστικού Ευρωπαϊκού Γραφείου Διαπραγματευτών, του Δικτύου «ΑΤΛΑΣ».
Ο χρόνος για έναν διαπραγματευτή είναι σύμμαχος
Για έναν διαπραγματευτή ο χρόνος δεν αποτελεί εμπόδιο και γνωρίζει καλά ότι δεν είναι μια τυπική εργασία με συγκεκριμένο ωράριο. Ένα επεισόδιο μπορεί να λήξει στις δυο ώρες μπορεί να διαρκέσει και περισσότερο από 48 ώρες. Ο χρόνος δεν κρίνει την επιτυχή έκβαση ενός επεισοδίου ωστόσο μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για τον διαπραγματευτή για να ζυγίσει τους δείκτες επικινδυνότητας και να φροντίσει με τις ενέργειες του να μην κινδυνεύσει να τραυματιστεί ή να πεθάνει κάποιος.
Η ομηρία ενός 16μηνου βρέφους στιγματίζει την ομάδα
Ένα περιστατικό το οποίο έχει στιγματίσει την Ομάδα Διαπραγματευτών μέχρι και είναι ίσως το δυσκολότερο που κλήθηκε να αντιμετωπίσει, ήταν η ομηρία ενός 16μηνου βρέφους από τον πατέρα του το 2016 όταν η μητέρα του παιδιού είχε ζητήσει από τον σύζυγό της να χωρίσουν.
Ο πατέρας του βρέφους, κατά τη διάρκεια των ολονύχτιων διαπραγματεύσεων, ενημέρωσε τις Αρχές ότι προτίθεται να βάλει τέλος στη ζωή του παιδιού του. Οι διαπραγματευτές εξάντλησαν όλα τα περιθώρια διαβούλευσης, αλλά εν τέλει κρίθηκε αναγκαίο να επέμβει ο Ειδικόας Αντιτρομοκρατικός Ουλαμός με αποτέλεσμα το θανάσιμο τραυματισμό του πατέρα προκειμένου να σωθεί το 16μηνο βρέφος.
Ωστόσο, τα όσα τραγικά εκτυλίχθηκαν στο επεισόδιο ομηρείας, έγιναν μπροστά στα μάτια της Ομάδας Διαπραγματευτών, όταν o δράστης πρόλαβε να προκαλέσει σοβαρά τραύματα στο 16μηνο βρέφος.
Δυσχεράνουν τα ΜΜΕ το ρόλο του διαπραγματευτή;
Δεκάδες περιστατικά στα οποία χρειάστηκε η επέμβαση της Ομάδας των Διαπραγματευτών δεν γνωστοποιήθηκαν ποτέ στην κοινή γνώμη γιατί οι συνθήκες δεν το επέτρεπαν, είτε λόγω των προσωπικών δεδομένων. Οι ίδιοι οι διαπραγματευτές δεν παραγνωρίζουν το γεγονός ότι πλέον η ενημέρωση της κοινής γνώμης τρέχει με ταχύτητες φωτός και τα γεγονότα μεταδίδονται την ώρα που συμβαίνουν, πολλές φορές, όμως, χωρίς να φιλτράρονται.
Ωστόσο, συχνά η μετάδοση πληροφοριών από τα ΜΜΕ δεν αποτελεί το ιδανικό σενάριο και πολλές φορές ίσως αποβεί μοιραίο για τη διαπραγμάτευση και την έκβαση του αποτελέσματος ενός επεισοδίου. Όταν για παράδειγμα, ένας άνθρωπος είναι ταμπουρωμένος στο σπίτι του κρατώντας ομήρους, έχει άμεση πρόσβαση στην τηλεόραση, στο ραδιόφωνο και στις έξυπνες συσκευές προκειμένου να δει, ν’ ακούσει και να διαβάσει τι μεταδίδεται, με ολέθριες συνέπειες. Τραντακτό παράδειγμα αποτελεί η ενημέρωση που έδιναν στη δημοσιότητα τα ΜΜΕ κατά την αεροπειρατεία όταν οι επιβάτες του αεροσκάφους και ο ίδιος ο αεροπειρατής ενημερώνονταν live ακόμη και για τις θέσεις και τις ενέργειες των Αρχών.
Καθοριστική, λοιπόν, η συμβολή των αθέατων ηρώων της Διαπραγματευτικής Ομάδας σε δεκάδες περιστατικά, πλείστα εκ των οποίων έχουν θετική έκβαση. Η αποστολή της Ομάδας καθίσταται ολοένα και πιο σημαντική, εξαιτίας της σκληρής δουλειάς και των αποτελεσμάτων σε καταστάσεις όπου έχουν κληθεί.
