Είναι πολλαπλά λυσιτελής η αναδίφηση της ιστορίας. Τούτο έχει μια εσωτερική δυναμική που μπορεί να προδιαγράψει την πορεία μιας κοινωνίας σε όλα τα επίπεδα. Είναι ευτυχής, μας λέγει ο Ευριπίδης, εκείνος ο οποίος μελετώντας αποκτά τη γνώση. Γιατί η γνώση είναι δύναμη. Όχι βέβαια η πλησμονή του συνειδότος με γνωστικό υλικό αποσυνδεμένο από την ηθική και τη βούληση για το εθνικά πρέπον. Η πράξη αυτή προϋποθέτει αγώνα και ευσυνείδητη προσπάθεια.
Πρακτική ηθική σε όλες τις εκφάνσεις του ατομικού και κοινωνικού βίου. Εις τον αγώνα δεν συγχωρούνται δικαιολογίες και προφάσεις κατά τον λυρικό ποιητή Ίβυκo: «αγών πρόφασιν ουκ επιδέχεται», ιδιαίτερα, όταν η αναφορά αγγίζει το κοινωνικό και εθνικό επίπεδο.
Η διαλεκτική σχέση ατόμων και λαών είναι φύσει αναγκαία, αφού αυτάρκεια δεν υφίσταται. Όταν, όμως, βίαια, μονομερώς αντικαθίσταται με τον μονόλογο, τότε ο διάλογος δεν ευνοείται στη βάση της ελευθερίας, αντίθετα υπάρχει βιασμός της θέλησης και κατάφωρη παραβίαση της ηθικής και του δικαίου. Στη διαμήκη πορεία της ιστορίας, οι εκάστοτε ηγέτες, ανάλογα με το αρχέτυπο, πνευματικό και ηθικό υπόβαθρό τους, επηρέαζαν και τοπικά και ευρύτερα τις περιοχές.
Και επειδή επικαλούμαστε την ιστορία, υπάρχουν τρανά παραδείγματα πολιτικής εξουσίας και λαού που εντυπωσιάζουν με την αγαστή συνεργασία τους. Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Κείων Πολιτεία» αναφέρεται στην υποδειγματική κοινωνική οργάνωση της αρχαίας Κέας «Κείον το νόμιμο». Κάτι ανάλογο συνέβη στις διάφορες εθνικές περιστάσεις. Πάντες αυτοπροαιρέτως έδιναν τη ζωή τους στον βωμό της πατρίδας.
Σήμερα, προβάλλει αδήριτη η ανάγκη να ενεργοποιηθούν όλες οι πνευματικές δυνάμεις της χώρας, να λειτουργήσουν ως αμύντορες της ηθικής και του δικαίου για να βρούμε επιτέλους τον βηματισμό μας με το μέτωπο ψηλά, όπως μας αξίζει. Το πνεύμα κατευθύνει τα πάντα. Εάν υπάρχει συνεχής, επαρκής ενημέρωση των συνιστωσών της κάθε κοινωνίας, τότε η μήτρα της ίδιας κοινωνίας θα αποβάλλει το κακό σπέρμα που τυχόν θελήσει να δραστηριοποιηθεί. Αυτές είναι οι αξίες που πρέπει να πραγματοποιούνται προκειμένου να αναβαθμισθεί σε πρόσωπο το κάθε επιμέρους άτομο, αυτό είναι και το κομβικό σημείο κάθε εποχής. Στη φύση του ανθρώπου, χωρίς παιδεία, είναι να απολακτίζει την ευθύνη σε όλη την κλίμακα.
Στη μάχη των Πλαταιών (479π.Χ) οι κατάσκοποι του Μαρδόνιου στην αναφορά τους σ’ αυτόν είπαν: «Ούτοι ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούνται αλλά περί αρετής»! (Ηρόδοτος VIII-26). Οι αιτιάσεις για το σήμερα; Δεν είναι του παρόντος. Μια κατάσταση, καλή ή κακή, από κάποιους διαμορφώνεται, είτε στιγμιαία είτε σε βάθος χρόνου. Σε γεγονότα -δάκνουσα μνήμη- λαθεμένων πολιτικών επιλογών που μας οδήγησαν εθνικά σ’ αυτή την κακή έκβαση δεν θα κάνω μνεία. Όμως, γνωρίζουμε για τον «σκυταλισμό» στο Άργος τον 4ο αιώνα π.Χ., γνώση που μπορεί να απομακρύνει τον παροξυσμό των λαϊκών τάξεων και παρόμοια τέτοια φαινόμενα. Στον τίτλο μου μίλησα για πάρωρη έγνοια. Δυστυχώς, με πόνο το λέω, κάθε που αισθανόμαστε, ως έθνος, τον εχθρικό κίνδυνο να βρίσκεται επί θύραις, ψάχνουμε τη σφεντόνα προκειμένου να αντιμετωπίσουμε το λιοντάρι. Μήτε προμηθεϊκή, μήτε σύσσωμη έγνοια. Η αιτία της κακοδαιμονίας μας πιστοποιείται στο γεγονός ότι, οι σκέψεις των κυβερνώντων πέφτουν απ’ το δέντρο πριν ωριμάσουν. Όμως, ο στοχασμός έχει εποχή οργώματος και εποχή συγκομιδής. Πιστεύω, μετά από όσες αναφορές έχουν γίνει στον Θουκυδίδη, εκείνοι που διαχειρίζονται την τύχη της πατρίδας μας, αν δεν τον έχουν μελετήσει, να το πράξουν και εκεί θα βρουν τις λύσεις για την τελεολογία που είναι η εθνική αξιοπρέπεια, μα πάνω απ’ όλα η επιβίωσή μας. «Οι καιροί ου μενετοί» Θουκ. (Α΄ 142), «οι δε των πραγμάτων ου μένουσι καιροί την ημετέραν βραδύτητα και ειρωνείαν» Δημοσθ. (Α΄ Φιλιπ. 37). Τα διάσημα κερδίζονται στον ποικιλώνυμο στίβο. Παρά ταύτα θα αναφέρω λόγια του Θουκυδίδη πτερούντα το εθνικό φρόνημα: «παρὰ δύναμιν τολμηταί και παρά γνώμην κινδυνευταί και εν τοις δεινοίς ευέλπιδες» (Θουκυδ.1.70.3).
*Φιλόλογος-Συγγραφέας
Πρώην Ειδ. Γραμμ. του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός»
Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του «ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ»
