Το πρώτο μεγάλο αναπτυξιακό έργο στο κυπριακό κράτος μετά την τουρκική εισβολή ήταν ο υπεραστικός δρόμος Λευκωσίας – Λεμεσού. Και ήταν το πρώτο μεταπολεμικό σκάνδαλο που τάραξε την κυπριακή κοινωνία. Την κοινωνία μόνο, γιατί την πολιτική δεν την τάραξε ούτε αυτό, ούτε όσα ακολούθησαν.

Ήταν η κυβέρνηση Σπύρου Κυπριανού που στα τέλη της δεκαετίας του 70 αποφάσισε την κατασκευή του δρόμου. Κατατέθηκαν δύο προσφορές. Η μία από την κυπριακή εταιρεία «Ιωάννου και Παρασκευαϊδης» και η δεύτερη από την ελλαδική εταιρεία ΞΕΚΤΕ. Ο Πρόεδρος Κυπριανού αποφάσισε να δώσει τη δουλειά στη ΞΕΚΤΕ χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν, και παρότι οι συνεργάτες του εντόπιζαν αδυναμίες και κενά στην προσφορά της.

Το έργο θα τελείωνε σε δύο χρόνια και θα κόστιζε δέκα εκατομμύρια λίρες. Τελικά, τελείωσε σε δέκα χρόνια και κόστισε είκοσι εκατομμύρια. Λίρες! Ούτε ευθύνες αποδόθηκαν, ούτε επηρεάστηκε η πολιτική καριέρα του Σπύρου Κυπριανού, που μέσα στο σάλο του σκανδάλου, επανεκλέγηκε πανηγυρικά για δεύτερη προεδρική θητεία το 1983.

Το «σκάνδαλο ΞΕΚΤΕ», όπως έμεινε στην ιστορία, ήταν το πρώτο και μετά από αυτό ακολούθησαν τόσα πολλά, που πλέον θεωρείται αναμενόμενο ότι πίσω από κάθε μεγάλο κρατικό έργο θα υπάρχει διασπάθιση, ανικανότητα, καθυστερήσεις, διάτρητες προσφορές, μίζες…

Μάλλον, πρέπει να το πάρουμε απόφαση. Σε αυτό το κράτος, αυτοί που εκλέγουμε (ναι, εκλέγουμε, δεν αναλαμβάνουν μόνοι τους!), να μας κυβερνούν, δεν μπορούν να κάνουν τίποτε πιο μεγάλο από ένα κοινό πεζοδρόμιο. Κι αυτό, συνήθως με απίστευτες κακοτεχνίες, που εμφανίζονται λίγους μήνες μετά την παράδοση του… έργου.

Σήμερα, τι βρίσκεται σε εξέλιξη; Η μεγαλύτερη επένδυση που έγινε ποτέ σε αναπτυξιακό έργο. €1,2 δισεκατομμύρια στο λιμάνι και στη μαρίνα Λάρνακας. Είναι γνωστό, λόγω επικαιρότητας, τι συμβαίνει. Η εταιρεία που ανέλαβε το έργο δεν έκανε ακόμα καμία επένδυση, πήρε παράταση στην έναρξη των εργασιών, αλλά εδώ και δύο χρόνια διαχειρίζεται το λιμάνι και τη μαρίνα και εισπράττει εκατομμύρια. Εισπράττει αντί να ξοδεύει. Δύο ολόκληρα χρόνια. Τώρα που λήγει και η παράταση, βρίσκεται σε σύγκρουση με την κυβέρνηση, πιθανό να φτάσουν στα δικαστήρια, αλλά επένδυση είναι φανερό πως δεν θα δούμε.

Άλλο μεγάλο έργο, των €500 εκατομμυρίων αυτό, είναι η κατασκευή του τερματικού σταθμού στο Βασιλικό για την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή. Τα συμβόλαια υπογράφτηκαν το 2019, το έργο έπρεπε να παραδοθεί το Σεπτέμβρη του 2022 αλλά ακόμα δεν βρίσκεται ούτε στα μισά. Απανωτές καθυστερήσεις και απανωτές αυξήσεις στο κόστος, κόντρες και διαιτητικές διαδικασίες, που είναι πιθανό να μας κοστίσουν πολλά εκατομμύρια ακόμα.

Η πρώτη φάση του αυτοκινητόδρομου Λεμεσού – Σαϊτά, μήκους 3,6 χιλιομέτρων και κόστους €31,1 εκατομμύρια. Τα συμβόλαια υπογράφηκαν Ιούνιο του 2020 και θα τελείωνε τον Μάρτιο του 2023. Είμαστε στον Απρίλιο του 2024, τον Μάιο τελειώνει και η νέα παράταση που δόθηκε στην εταιρεία, αλλά ούτε κατά διάνοια να τελειώσει ο δρόμος.

Ο δρόμος Πάφου – Πόλης Χρυσοχούς. Κόστος €73 εκατομμύρια και χρόνος αποπεράτωσης ο Δεκέμβριος του 2024. Αλλά, φευ. Μέχρι τώρα εκτελέστηκε μόλις το 30% του έργου και ο εργολάβος αξιώνει €22 εκατομμύρια επιπλέον και 33 μήνες παράταση. Αποδίδει τις διεκδικήσεις του σε απρόβλεπτες και δυσμενείς συνθήκες του εδάφους και σε καθυστέρηση από πλευράς των υπηρεσιών του κράτους, το κράτος απορρίπτει και ήδη υπάρχουν δικαστικές διαμάχες σχετικά με όρους του συμβολαίου. Σήραγγες, κοιλαδογέφυρες, υπόγειες και υπέργειες διαβάσεις, ε, να μην είχαμε δυσμενείς συνθήκες;

Όχι ότι στα μικρότερα έργα πάμε καλύτερα. Για παράδειγμα, η διαμόρφωση του ποταμού Λιοπετρίου, ένα έργο έντεκα εκατομμυρίων, έπρεπε να παραδοθεί τον Μάρτιο του 23 και μέχρι στιγμής έγιναν τα μισά έργα και πάει από παράταση σε παράταση.

Να θυμηθούμε τις κάμερες της τροχαίας; Από το 2007 που καταγγέλθηκε το πρώτο σύστημα που εφαρμόστηκε και ακυρώθηκε, χρειάστηκαν 15 χρόνια με εξαγγελίες και αναβολές για να αρχίσουν να εγκαθιστούν το σύστημα. Και τώρα, αφού μπήκαν οι κάμερες ανακαλύπτουν τα προβλήματα που δεν μπορούσαν να προβλέψουν και τρέχουν εκ των υστέρων.

Μην πάμε στις Μονάδες Διαχείρισης Οικιακών Απορριμμάτων. Μην πάμε στα αποχετευτικά (να θυμηθούμε την Πάφο;). Ή στα προχτεσινά με τα πτητικά μέσα πυρόσβεσης τα οποία δεν κατάφεραν να φέρουν έγκαιρα και θα καούμε.

Γι΄ αυτό λέω. Ας το πάρουμε απόφαση. Η διαφθορά και η ανικανότητα κυριαρχούν. Αυτοί είμαστε. Ένα χωρκό γέριμο. Που μου θέλει και 3.232 περιφερειάρχες, δημάρχους, αντιδημάρχους, δημοτικούς συμβούλους…