«Επιτρέπω στον εαυτό μου να ελπίζει ότι ο κόσμος μας θα αναδυθεί από τις τρέχουσες φασαρίες, ότι μια μέρα θα μάθει να δίνει κατεύθυνση και σκοπό στα προβλήματά του, όχι σε σκληρούς εγκληματίες και απατεώνες, αλλά σε ανθρώπους προικισμένους με σοφία και θάρρος». – Μπέρτραντ Ράσελ, 1872–1970, Βρετανός φιλόσοφος, μαθηματικός και διανοούμενος. Βραβευμένος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1950.
Σε μια εποχή σαν και αυτήν που διανύουμε τώρα, όπου στο όνομα της Δημοκρατίας, ο κάθε τυχάρπαστος μπορεί να γίνει βουλευτής, ευρωβουλευτής, υπουργός, ακόμα και Πρόεδρος, είναι πάντα επίκαιρη και η ρήση του Έλληνα συνθέτη και διανοούμενου, Μάνου Χατζιδάκι, που έλεγε ότι «μέχρι να γίνουμε κράτος με πραγματική Παιδεία, θα συνεχίσουμε να εκλέγουμε ανθρώπους με περιορισμένη Παιδεία και μηδενικό ήθος».
«Υπάρχει ένα είδος θλίψης που προέρχεται από το να γνωρίζεις πάρα πολλά, και που σε δυσκολεύει, ή σε εμποδίζει να βλέπεις τον κόσμο όπως πραγματικά είναι. Είναι η θλίψη που σε κάνει να καταλαβαίνεις ό,τι η ζωή δεν είναι μια μεγάλη περιπέτεια, αλλά μια σειρά από μικρές, ασήμαντες στιγμές. Ό,τι η αγάπη δεν είναι ένα παραμύθι, αλλά ένα εύθραυστο, φευγαλέο συναίσθημα. Ό,τι η ευτυχία δεν είναι μια μόνιμη κατάσταση, αλλά μια σπάνια, φευγαλέα ματιά σε κάτι που δεν μπορούμε ποτέ να συγκρατήσουμε. Γνωρίζοντας αυτό, υπάρχει μια βαθιά μοναξιά, ένα αίσθημα αποκοπής από τον κόσμο, από τους άλλους ανθρώπους, από τον εαυτό μας». – Βιρτζίνια Γουλφ, 1882–1941, Αγγλίδα συγγραφέας, μία από τις πιο επιδραστικές μοντερνιστικές συγγραφείς του 20ού αιώνα. Συνέβαλε στην πρωτοπορία της χρήσης της αφήγησης μέσω «της ροής της συνείδησης» ως λογοτεχνικού μέσου.
Το «Έγκλημα και Τιμωρία», μυθιστόρημα του Ρώσου συγγραφέα, Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, 1821–1881, δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο λογοτεχνικό περιοδικό «The Russian Messenger» σε δώδεκα μηνιαίες συνέχειες, κατά τη διάρκεια του 1866. Η ιστορία διαδραματίζεται στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας και ακολουθεί τη ζωή του Ροντίον Ρασκόλνικοφ, ενός άπορου και διανοητικά χαρισματικού φοιτητή που διατυπώνει μια θεωρία ότι ορισμένα άτομα είναι ηθικά δικαιολογημένα να διαπράττουν εγκλήματα για το ευρύτερο καλό της κοινωνίας.
Το μυθιστόρημα εμβαθύνει στις πολυπλοκότητες της ηθικής, της ενοχής και της λύτρωσης, και με φόντο τη ζωή στην πόλη της Ρωσίας του 19ου αιώνα. Ο συγγραφέας εξερευνά τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες και τα ηθικά διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι σε μια ταχέως μεταβαλλόμενη κοινωνία. Οι αλληλεπιδράσεις των χαρακτήρων, προσθέτουν επίπεδα πολυπλοκότητας στην αφήγηση. Το μυθιστόρημα εξερευνά, μπαίνοντας πολύ βαθιά στην ψυχοπαθολογία της ενοχής και των συνεπειών των πράξεων κάποιου.
> Ο ρωσικός λαός, εκείνος που δεν έχει γλιστρήσει στη διαφθορά και στον γρήγορο (και όχι πάντα καθαρό) πλούτο που έχει αποκομίσει, έχει βαθιά παιδεία. Αγαπούν το βιβλίο όσο λίγοι λαοί στον κόσμο. Χαριτολογώντας, μάλιστα, λένε ότι κάθε παιδί γεννιέται με ένα βιβλίο στο χέρι.
Αυτά τα δίσεκτα και άγρια χρόνια που διανύουμε, όλος αυτός ο κόσμος μένει σιωπηλός. Καρτερώντας ευλαβικά να τελειώσει και για αυτόν το μαρτύριο στο οποίο τον έσυρε ο αδίστακτος ηγεμόνας του.
Μια καλή φίλη, που γνώριζα από παλιά στην Παγκόσμια Υπηρεσία του BBC, στο Ρωσικό Τμήμα, μου δίνει κατά καιρούς μια εικόνα και περιγραφή της ζωής των καθημερινών ανθρώπων στη Ρωσία σήμερα, εν καιρώ πολέμου.
Δεν τον νοιώθουν όσο οι Ουκρανοί ασφαλώς, μου λέει. Αλλά τον κουβαλούν μέσα τους, με μια θλίψη που είναι ορατή. Ενώ φαίνεται ότι συνεχίζουν κανονικά τη ζωής τους, πολλοί άνθρωποι που ξέρει η φίλη, «ζουν εν σιωπή»!
