Ο επίλογος της θητείας του ειδικού αντιπροσώπου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Κόλιν Στιούαρτ, στην Κύπρο, γράφτηκε στην τελευταία ενημέρωση που έκανε στο Συμβούλιο Ασφαλείας για το Κυπριακό και τη δράση της Ειρηνευτικής Δύναμης, ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Από αυτή την τελευταία του ενημέρωση, που έγινε όπως πάντα σε κλειστή συνεδρίαση, διέρρευσε ότι μοιράστηκε με τους Μόνιμους Αντιπροσώπους, «πολλές προσωπικές σκέψεις του».
Μετά την εδώ παρουσία του, τις εμπειρίες που απέκτησε, αποφάνθηκε πως «αποτελεί εμπόδιο για οποιαδήποτε συμφωνία η βαθιά δυσπιστία μεταξύ των δυο πλευρών και η έλλειψη εμπιστοσύνης». Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο κ. Στιούαρτ είπε μεταξύ άλλων, την περασμένη Δευτέρα στα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, πως θεωρεί ότι το πιο σημαντικό πρόβλημα είναι το διαφορετικό αφήγημα μεταξύ των δύο πλευρών, καθώς – όπως ανέφερε – αμφότερες μιλούν για αδικίες.
Ένας τουρίστας, που έρχεται για δυο-τρεις μέρες στο νησί και χωρίς να γνωρίζει την ιστορία και τα πολιτικά δεδομένα, μπορεί να κάνει- εάν έχει χρόνο και διάθεση- μια γενική επιδερμική διαπίστωση για το τι επικρατεί στο νησί. Μπορεί να σκεφθεί οτιδήποτε αν και προφανώς δεν θα σκοτίσει το μυαλό του με… λεπτομέρειες. Ούτε, κατά πάσα πιθανότητα και με το πρόβλημα της χώρας.
Ένας αξιωματούχος του ΟΗΕ, ωστόσο, είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει και την ιστορία και τις λεπτομέρειες. Να γνωρίζει πως στο Κυπριακό μια είναι η πραγματικότητα, ότι η Τουρκία κατέχει παρανόμως και διά της στρατιωτικής ισχύος έδαφος της Κύπρου. Και το ζητούμενο είναι η άρση της κατοχής και η αποκατάσταση της ενότητας της χώρας.
Ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ, Κόλιν Στιούαρτ, διαπίστωσε ολοκληρώνοντας την εδώ θητεία του πως δεν είναι η συνεχιζόμενη κατοχή, η άρνηση της Τουρκίας να αποχωρήσει, που εμποδίζει μια συμφωνία, αλλά «η βαθιά καχυποψία και η έλλειψη εμπιστοσύνης». Μπορεί, σε κάποιο βαθμό, να ισχύει κι αυτό που αναφέρει, αλλά προφανώς και δεν είναι το κυρίαρχο. Κι αυτό επιβεβαιώνεται και από την καθημερινότητα, τη διακίνηση ένθεν κακείθεν του κατοχικού συρματοπλέγματος, αλλά και το γεγονός ότι οι Τουρκοκύπριοι δεν έχουν κανένα πρόβλημα να είναι κάτοχοι κυπριακής ταυτότητας και διαβατηρίου. Μπορεί να το κάνουν συμφεροντολογικά, αλλά η ουσία είναι πως σχεδόν όλοι, ακόμη και αξιωματούχοι του κατοχικού καθεστώτος, ο σκληρός πυρήνας των ανθρώπων της Άγκυρας, είναι υπήκοοι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σημειώνεται δε πως σύμφωνα με στοιχεία του κατοχικού καθεστώτος για τις διακινήσεις από και προς τις ελεύθερες περιοχές, από τις 23 Απρίλιου 2003 που άρχισε η λειτουργία οδοφραγμάτων μέχρι και τις 31 Ιανουαρίου 2025, πραγματοποιήθηκαν 171.539.000 διελεύσεις μέσω των οδοφραγμάτων. Τα στοιχεία καταδεικνύουν επίσης πως το 40% των διελεύσεων πραγματοποιήθηκαν από Τουρκοκύπριους, το 30% από Ελληνοκύπριους και το υπόλοιπο 30% από υπηκόους τρίτων χωρών. Αυτά τα στοιχεία δεν επιβεβαιώνουν ότι το μεγάλο πρόβλημα είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης.
Είναι σαφές πως το Κυπριακό δεν μπορεί να λυθεί εάν δεν αγγίξουν οι συζητήσεις την ουσία. Όσο κρύβουν την πραγματική υφή του ζητήματος, της συνεχιζόμενης κατοχής και δεν θέτουν ως στόχο την άρση των κατοχικών δεδομένων, προτάσσοντας τη συζήτηση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, η λύση δεν θα είναι ορατή. Εγκλωβίζονται σε ΜΟΕ, που ενίοτε δεν επιτυγχάνεται η υλοποίησή τους, καθώς η κατοχική πλευρά επιδιώκει μέσω αυτών να αποκτήσει πλεονέκτημα, που αφορά τον στόχο της για αναβάθμιση του παράνομου μορφώματος.
Ο Κόλιν Στιούαρτ, ο οποίος αφυπηρετεί εντός Αυγούστου, ακολούθησε την προσέγγιση των προκατόχων του και κατά πάσα πιθανότητα θα την «κληρονομήσει» στον διάδοχό του. Και έτσι ο κύκλος μιας αδιέξοδης πορείας θα συνεχίζεται.
