Παρακολουθώντας εκείνο το τεράστιο ανθρώπινο ποτάμι των Παλαιστινίων, που επιστρέφουν στη Γάζα, γίνονται διάφοροι συνειρμοί. Πρώτα από όλα, το γεγονός ότι μέχρι πρόσφατα τους εξανάγκαζαν να φύγουν για να αδειάσει το… φιλέτο και να μετατραπεί σε Ριβιέρα.
Τώρα, όμως, επιστρέφουν στη γη τους. Και το ζητούμενο, βέβαια, είναι να μην εξαναγκασθούν από τον κατοχικό στρατό, υπό την βροχή βομβών, σφαιρών, πυραύλων, να ξαναπάρουν το δρόμο της προσφυγιάς. Η μεγάλη εικόνα, τα τελευταία 24ωρα, είναι το «βουβό» ποτάμι της επιστροφής. Και οι συνειρμοί δεν μένουν στη Γάζα, αλλά φθάνουν μέχρι εδώ, σε εμάς, στην Κύπρο. Οι Ελληνοκύπριοι δεν έζησαν ακόμη αυτό, που παρακολουθούμε. Την πορεία επιστροφής προς τα σπίτια, τη γη τους. Πενήντα ένα χρόνια οι πρόσφυγες περιμένουν εκείνη την ημέρα. Και πολλοί θυμούνται τους πρόσφυγες να λένε και να ξαναλένε, «να επιστρέψουμε κι ας κτίσουμε ξανά τα σπίτια μας στα ερείπια. Θα τα κάνουμε όπως ήταν…». Δεν ευτύχησαν, μέχρι σήμερα, να γίνει η ευχή πράξη. Η ελπίδα παραμένει!
Και οι Παλαιστίνιοι που μαζικά, μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, ξεκίνησαν να επιστρέφουν βρήκαν, ερείπια και καταστροφή. Το γνώριζαν. Άλλωστε έφυγαν μέσα από την ισοπεδωμένη περιοχή τους, αφήνοντας ερείπια, για να αποφύγουν το θάνατο και την αιχμαλωσία. Επιστρέφουν. Δεν επέλεξαν τη μόνιμη προσφυγιά, γιατί η μοίρα και το μέλλον τους είναι η γη τους, η πατρίδα τους. Και θα βρουν ξανά, τον τρόπο- εάν τους αφήσουν βέβαια- να κτίσουν επί ερειπίων και να δώσουν ζωή στη Γάζα. Άλλωστε οι Παλαιστίνιοι έχουν συνηθίσει-φευ- σε αυτό. Τις εκδιώξεις, τις φυλακίσεις, την προσφυγιά. Συμφιλιώθηκαν και με το θάνατο!
Ακόμη κι όταν βρίσκονταν στην εξορία, στο Λίβανο κι άλλου, δεχόντουσαν τέτοιες επιθέσεις, που έχαναν ακόμη και το προσφυγικό σπίτι, το αντίσκηνο. Υπενθυμίζεται το μακρινό 1976, Αύγουστος μήνας, όταν οι Λιβανέζοι φαλαγγίτες με τη βοήθεια του συριακού στρατού αποφάσισαν να σβήσουν από τον χάρτη τον προσφυγικό οικισμό του Ταλ Ελ Ζάαταρ και μαζί 30.000 ανθρώπους. Κι αυτή είναι μια από τις πολλές περιπτώσεις σε αυτή την μακρινή πορεία του παλαιστινιακού.
Στην αντίπερα όχθη, παρακολουθήσαμε την επιστροφή ισραηλινών ομήρων, τους οποίους κρατούσε η Χαμάς εδώ και δυο χρόνια. Παράλληλα, απελευθερώθηκαν και Παλαιστίνιοι που βρισκόντουσαν στις φυλακές του Ισραήλ.
Το αίσθημα της επιστροφής, ομήρων, αιχμαλώτων, δεν είναι ξένο για την Κύπρο. Αν και μακρινό, για πολλούς είναι μια τραγική εμπειρία, για άλλους ένα γεγονός στην εξίσωση του πολέμου. Η ανταλλαγή αιχμαλώτων το 1974 ξεκίνησε το Σεπτέμβριο, εκείνου του χρόνου και ολοκληρώθηκε στις 28 Οκτωβρίου. Σε αυτή τη διαδικασία ανταλλαγής, ελευθερώθηκαν . 5.817 αιχμάλωτοι (2.488 Έλληνες και 3.319 Τούρκοι). Η πιο τραγική στιγμή ήταν η τελευταία ημέρα της ανταλλαγής, την 28η Οκτωβρίου. Τραγική για τους συγγενείς των οποίων οι δικοί τους άνθρωποι δεν επέστρεψαν. Εκεί στη Ξενοδοχειακή Σχολή ( μετέπειτα «Φιλοξένια» και Συνεδριακό Κέντρο), γινόταν η υποδοχή των Ελλήνων αιχμαλώτων. Για εκείνη την ημέρα, έγραψε την επομένη, 29 Οκτωβρίου, ο «Φιλελεύθερος»: «…Είδαμε σκηνές ξέφρενης χαράς χθες στην ξενοδοχειακή. Μα τελικά φύγαμε μ΄ ένα κόμπο στο λαιμό και την καρδιά γεμάτη πίκρα. Γιατί δίπλα μας προχωρούσαν προς την έξοδο με βήμα τρεμάμενο μάνες, αδελφοί, αρραβωνιαστικιές, σύζυγοι, πατέρες, Δεν είχε έλθει ούτε χθες ο αγαπημένος τους… Και το μόνο που ήθελαν ήταν να φθάσουν σπίτι, ν΄ απομονωθούν σε μια καμαρούλα και να θρηνήσουν μακριά από ξένα μάτια. Όλος αυτός ο πικραμένος κόσμος ήσαν οι συγγενείς των αγνοουμένων. Χιλιάδες άνθρωποι που σε κάθε ανταλλαγή αιχμαλώτων πήγαιναν στην ξενοδοχειακή Σχολή με μια φωτογραφία στο χέρι κι ένα μονάχα ερώτημα στα τρεμάμενα χείλι: Μήπως τον είδατε; Η τελευταία συνάντηση η τελευταία ελπίδα για επιστροφή».
Και στη γειτονιά μας, οι ίδιες εμπειρίες και δράματα. Δεν επέστρεψαν όλοι. Κάποιοι έχουν χαθεί…
