Κριμαία, Ντονέτσκ, Λουχάνσκ αναγνωρίζονται de facto ως ρωσικά εδάφη. Χερσώνα και Ζαπορίζια παραμένουν σε παγωμένο καθεστώς. Δημιουργούνται αποστρατικοποιημένες ζώνες υπό ρωσικό έλεγχο. Οι δύο πλευρές δεσμεύονται να μην αλλάξουν τα σύνορα με τη χρήση βίας. Αυτά προβλέπει, εν ολίγοις, το σχέδιο του Τραμπ για συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Κάποιοι μπορεί να αντικρίσουν την εξέλιξη με αισιοδοξία. Αφού έτσι θα τελειώσει ο πόλεμος. Αυτή, όμως, είναι μόνο η επιφάνεια. Υπάρχει και μεγάλο βάθος. Και είναι τρομακτικό…
Έντεκα χρόνια μετά που η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και σχεδόν τέσσερα χρόνια από τότε που ξεκίνησε μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία. Σε αυτή την περίοδο, το Uppsala Conflict Data Program (UCDP), μία ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου της Ουψάλα της Σουηδίας, εκτιμά πως έχουν σκοτωθεί έως και 420.000 άνθρωποι και από τις δύο πλευρές.
Δεν θα επιδιώξουμε να προβούμε σε ιστορική ανάλυση ώστε να καταδειχθεί ποια πλευρά έχει περισσότερο ή λιγότερο δίκαιο. Ούτε πώς και πότε άρχισε η διένεξη ώστε να διαφανεί ποια πλευρά έχει μεγαλύτερο έρεισμα. Κάτι τέτοιο θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο. Ενδεχομένως και υποκειμενικό. Κυρίως, δεν θα εξυπηρετούσε το βασικό θέμα στο οποίο θα εστιάσει η στήλη.
Η ουσία του θέματος είναι ότι, όπως και στη Γάζα και σε άλλες περιπτώσεις, έρχονται οι ΗΠΑ και αποφασίζουν ποια θα είναι η λύση. Παραχωρώντας εδάφη -δικαίως ή αδίκως- από τη μια χώρα σε άλλη. Με τελεσίγραφο μάλιστα. Έχεις διορία μέχρι την ερχόμενη Πέμπτη είπε στον Ζελένσκι!
Φαντάζει κωμικό, όμως, είναι τραγικό. Ο Ζελένσκι (δεν έχει σημασία πόσο κύρος και πόση σοβαρότητα διαθέτει) καλείται μέσα σε έξι μέρες να αποφασίσει να παραχωρήσει εδάφη, που ανήκουν στη χώρα του. Πώς θα αποφασίσει; Θα κλειδωθεί σε ένα δωμάτιο και θα μαδάει μαργαρίτες μέχρι να καταλήξει κάπου; Θα συσκέπτεται για μέρες με στελέχη της κυβέρνησής του; Και ο λαός; Πού βρίσκεται σε όλο αυτό; Τι ρόλο έχει; Θα ερωτηθεί ή θα αποφασίσουν άλλοι για εκείνον; Ακόμη και εάν ερωτηθεί, πόσο εύκολο είναι σε μερικές μέρες να ξεπουλήσει εδάφη τα οποία θεωρεί ότι του ανήκουν;
Αυτό είναι το τρομακτικό σενάριο της σύγχρονης εποχής. Σε διεθνή προβλήματα, όπου ούτε και ο πόλεμος δεν δίδει τελεσίδικη λύση, παρεμβαίνει πλέον ο πλανητάρχης και αποφασίζει. Και αφήνεται ο -κάθε- Ζελένσκι να μονολογεί -ουσιαστικά να παραμιλά- λέγοντας: «Είναι από τις πιο δύσκολες στιγμές στην ιστορία μας. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια πολύ σκληρή επιλογή, είτε την απώλεια της αξιοπρέπειας, είτε τον κίνδυνο απώλειας ενός βασικού εταίρου».
Κάποιος μπορεί να θέσει ακόμη πιο ωμά το δίλημμα του Ζελένσκι: Καλείται να επιλέξει μεταξύ της προδοσίας και της εθνικής αυτοκτονίας. Αν αποδεχθεί το σχέδιο, πιθανότατα θα τον εκτελέσουν κάποιοι συμπατριώτες του. Αν το απορρίψει, πιθανότατα θα επιφέρει καταστροφή στην Ουκρανία αφού ο Τραμπ θα τον αφήσει γυμνό στις ορέξεις του Πούτιν.
Χθες, ήταν η Γάζα. Σήμερα, είναι η Ουκρανία. Αύριο; Μπορεί να είναι η σειρά της Κύπρου. Αν κάποια στιγμή έρθει στο μυαλό του Τραμπ να κλείσει και αυτό το πρόβλημα, παρά το ότι εδώ δεν υπάρχει πόλεμος σε εξέλιξη, μάλλον με την ίδια μέθοδο του «αποφασίζουμε και διατάζουμε» θα κινηθεί.
Η σκέψη και μόνο προκαλεί κρίση πανικού. Κάποιοι, ενδεχομένως, να αντιτάξουν ότι από την στιγμή που μακροχρόνια προβλήματα δεν βρίσκουν λύση με τη συναίνεση των εμπλεκομένων, τότε παρεμβάσεις τύπου Τραμπ είναι αναγκαίες και ωφέλιμες. Ιδίως όταν οδηγούν σε λήξη πολέμων.
Επιτρέψτε μας να διαφωνήσουμε με μια τόσο ρηχή θεώρηση. Πρώτον, διότι πρόκειται για τη γέννηση μιας νέας διεθνούς τάξης όπου το δίκαιο αντικαθίσταται από τη βία και οι αρχές από την ισχύ.
Δεύτερον, διότι αυτός ο πλανητάρχης (και όποιος τον διαδεχθεί) που έχει και επισήμως πια πετάξει τον ΟΗΕ σαν άχρηστο εργαλείο σε κάποιο παλαιοπωλείο, δεν ανεμίζει τη δαμόκλειο σπάθη πάνω από τα κεφάλια κρατών στη βάση του δικαίου αλλά στη βάση των δικών του συμφερόντων.
Αντιπαρερχόμενοι την ενδεχόμενη αισιοδοξία όποιων γλυκοκοιτάζουν μια ανάλογη παρέμβαση και στο Κυπριακό (για να ξεμπερδεύουμε μετά από 51 χρόνια) εστιάζουμε στις πρόσφατες μαγικές λύσεις Τραμπ στη Γάζα και στο ουκρανικό. Εδάφη και οφέλη παραχωρούνται στον πιο ισχυρό. Ο αδύνατος εκβιάζεται.
Στην περίπτωσή μας, τρέμω με την ιδέα να προβεί σε ανάλογη λύση. Παραχωρώντας εδάφη μας στον κατακτητή. Και βάζοντας το περίστροφο στον κρόταφό μας. Το μόνο που μπορεί να ευχόμαστε είναι να του δώσουν το Νόμπελ Ειρήνης το 2026. Έτσι, ίσως σταματήσει να αναζητά τέτοια επίλυση διεθνών προβλημάτων. Θα μείνει το Κυπριακό άλυτο; Τουλάχιστον, θα αποφύγουμε το ρόλο της μαριονέτας στο έγκλημα!
Και επειδή λογικά προκύπτει το ερώτημα, πώς αλλιώς μπορεί να λυθούν τέτοια προβλήματα, υπάρχει απάντηση. Στα πλαίσια του ΟΗΕ να αποφασίζονται λύσεις στη βάση του διεθνούς δικαίου. Και αν κάποιοι αρνούνται μια τέτοια ακριβοδίκαιη λύση, τότε να ρίχνουν το βάρος τους οι πλανητάρχες ώστε να την επιβάλουν.
Βεβαίως, δεν ζούμε με τέτοιες ρομαντικές ψευδαισθήσεις. Αυτός είναι ένας ιδεατός κόσμος, προς το παρόν ανύπαρκτος. Γι’ αυτό κυριαρχεί ο Τραμπ. Και δικαιούται να ψευτοκλαίει γιατί δεν του δίδουν το Νόμπελ Ειρήνης… Κι εμείς να κλαίμε πραγματικά για τη νέα τάξη πραγμάτων!
