Πρέπει επιτέλους να ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση για την παλιά Λευκωσία και κατ’ επέκταση για όλη την Κύπρο και το ύφος της. Ίσως η επιδρομή του Αρχιεπισκόπου στα διατηρητέα γύρω από τον μεγαλόπνοο Καθεδρικό να μην είναι η αφορμή, καθώς επικρατεί ένα χάος τόσο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσο και στον πραγματικό κόσμο, αλλά είναι αναγκαίο να γίνει αυτός ο διάλογος προκειμένου να ξεκαθαριστεί μέσα και έξω μας, τι ύφος θέλουμε να κρατήσουμε από την παλιά Λευκωσία, ποια αρχιτεκτονική, ποια ταυτότητα, ποιον πολιτισμό. Και δεν είναι μόνο ο Αρχιεπίσκοπος, ο οποίος σαν άλλος Μουσελίμ Αγάς αποκεφάλισε τα διατηρητέα της περιοχής –«τζι αν ημπορώ που τους Ρωμιούς την Τζιύπρουν να παστρέψω»– που πρέπει να ξεκαθαρίσει μα και εκείνοι που αντιδρούν.
Ο Δήμος Λευκωσίας, το υπουργείο Εσωτερικών, το ΑΚΕΛ, ο ΔΗΣΥ, το ΔΗΚΟ και τα άλλα κόμματα, ακόμα και το Προεδρικό και όσοι έσπευσαν να δώσουν άλλο χαρακτήρα στη μεγαλομανία του Αρχιεπισκόπου, πως τάχα φταίει η Εκκλησία, η θρησκεία και… τα τρία κακά της μοίρας τους. Το θέμα ήταν συγκεκριμένο τις πρώτες ώρες, αλλά δεν είναι τα πρώτα διατηρητέα που κατεδαφίζονται στην παλιά Λευκωσία, με πρόσχημα την ασφάλεια, μα με πραγματικό σκοπό να μην «εμποδίζουν» τον οικοδομικό οργασμό ή την αυταρέσκεια του όποιου ευεργέτη.
Θα βρει κανείς αρκετά αν περπατήσει στην Πενταδακτύλου, στην Ερμού –εκεί θα βρει και το «Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας» του Ιδρύματος Ρίτας και Κώστα Σεβέρη, που επιβιώνει με τα χρήματα του δήμου, κτίστηκε πάνω σε διατηρητέα και φιλοξενεί άσχετα με την ταυτότητα της περιοχής στοιχεία όπως το «Balthazar café» που σε εποχές χωρίς πανδημία βασανίζει τον Άγιο Κασσιανό με τα ηχεία στη διαπασών– στην Τεμπών, στην Επτανήσου – εκεί θα συναντήσει και το νέο δημαρχείο που κτίστηκε πάνω σε αρχαία και (ένας Θεός ξέρει πόσα) αρκετά διατηρητέα και «προσθέτει» στην περιοχή έναν όγκο άσχετο με τα υπόλοιπα κτήρια. Λίγο πριν, θα συναντήσει και τη Δημοτική Αγορά, που βρίσκεται στο έλεος του Θεού και στα χέρια μεγάλης εταιρείας ντιβέλοπερ, με δυσοίωνο το μέλλον του ιστορικού αυτού κτηρίου.
Αξίζει να θυμηθούμε, επίσης, πως πριν κάποια χρόνια, υπήρχε πλάνο παρέμβασης στη Σεβέρειο Βιβλιοθήκη και αν δεν υπήρχε αντίδραση, μπορεί σήμερα να μην υπήρχε –ανάλογες παρεμβάσεις έγιναν στο ιστορικό Παγκύπριο Γυμνάσιο. Η ημικατεχόμενη παλιά Λευκωσία μαραζώνει από τους εκσκαφείς, από την ανεξέλεγκτη οικοδομική ανάπτυξη που ξεκίνησε πριν το 2013 και συνεχίζεται αυτές τις μέρες και δεν υπάρχει οργανωμένη σκέψη για το ποια πρωτεύουσα θέλουμε να έχουμε κι οι αντιδράσεις είναι ανυπόφορα επιλεκτικές. Ενδεικτικό είναι πως λίγα μέτρα από τα διατηρητέα που κατεδάφισαν οι μπουλντόζες του Αρχιεπισκόπου, υπάρχουν δύο κενά οικόπεδα, απόρροια κατεδαφίσεων άλλων διατηρητέων – τότε δεν είχε ανοίξει ρουθούνι. Εν ολίγοις, ανάμεσα στον Αρχιεπίσκοπο και στα κόμματα (ή κομμάτια) που αντιδρούν αναλόγως της πολιτικής συγκυρίας, υπάρχει μια σταθερή φιλοσοφία που θέλει ακόμα την παλιά Λευκωσία να είναι μια πρωτεύουσα ελεύθερη, με ιστορικό κέντρο, ιστορικούς ναούς, μουσεία, σχολεία, πλατείες, δρομάκια, φροντισμένα διατηρητέα, δημοτικές αγορές. Να μην είναι κακέκτυπο ανατολικών χαλιφάτων με νεοϋρκέζικες τάτσες, μια πόλη δίχως ταυτότητα και πολιτισμό, που θα επιβεβαιώνει και όσους διατρανώνουν πως η Λευκωσία είναι «πολυπολιτισμική», δίνοντας το άλλοθι στον Αρχιεπίσκοπο να κατεδαφίζει ό,τι του καπνίσει. Δίνοντας το άλλοθι στους τοπικούς και μη άρχοντες, να εγκαινιάζουν τσιμεντόλιθους λανσάροντάς τους για «πλατείες» και στους τσιφλικάδες να πουλούν τη γη σε πολυεθνικές και δισεκατομμυριούχους χωρίς να αισθάνονται υπόλογοι στην ιστορία αυτής της πόλης. «Η πόλις θα σε ακολουθεί». Λευτεριά στη Λευκωσία.
alekos@phileleftheros.com
