Η Τέχνη ή το Δηλητήριο;

Η τέχνη έχει ανέκαθεν την ικανότητα να προάγει το πνεύμα, τη σκέψη και το ήθος. Από τις αρχαίες τραγωδίες έως τη σύγχρονη μουσική, η τέχνη δεν ήταν ποτέ απλώς ένα μέσο διασκέδασης. Η τέχνη υπήρξε πάντοτε το εργαλείο που μας καλεί να σκεφτούμε βαθύτερα, να αμφισβητήσουμε, να εξελιχθούμε. Όμως, η τέχνη μπορεί και να στραφεί σε κάτι πολύ σκοτεινότερο. Η τελευταία τάση, να χρησιμοποιείται η μουσική και άλλες μορφές τέχνης ως όχημα για τη διάδοση μισανθρωπικών και επικίνδυνων ιδεών, είναι μια ανησυχητική πραγματικότητα που παρατηρούμε γύρω μας και αφορά κυρίως τη νέα γενιά.

Το πρόβλημα δεν περιορίζεται απλώς σε κάποια τραγούδια που περιέχουν αμφισβητήσιμους στίχους. Το πραγματικό πρόβλημα είναι η απάθεια που δείχνει η κοινωνία απέναντι σε αυτά τα φαινόμενα. Η χρήση της τέχνης για να γελοιοποιήσει τα άτομα με αναπηρία, για να διαδώσει ρατσιστικά στερεότυπα, για να εξυμνήσει τη βία και το μίσος δεν είναι απλώς λάθος. Είναι επικίνδυνη. Και όταν εμείς ως κοινωνία δεν αντιδρούμε, όταν επιτρέπουμε αυτές τις καταστάσεις να εδραιώνονται, τότε γινόμαστε συνένοχοι.

Η μουσική, ειδικά, έχει τεράστια επιρροή στις συνειδήσεις των νέων. Οι καλλιτέχνες, ιδιαίτερα εκείνοι που απολαμβάνουν μαζική αναγνώριση, έχουν μια τεράστια ευθύνη απέναντι στην κοινωνία. Όταν το τραγούδι γίνεται όχημα για να υποβιβάσει τους πιο ευάλωτους ανθρώπους, όταν προάγεται η μισαναπηρία και η ρητορική μίσους, το καλλιτεχνικό μήνυμα χάνει τη θετική του διάσταση και γίνεται δηλητήριο. Η τέχνη, που είχε προορισμό να ενώνει, μετατρέπεται σε εργαλείο διχόνοιας.

Αυτή η κατάσταση δεν είναι απλώς μια ατυχής συνέπεια της ελευθερίας της έκφρασης. Όταν η ελευθερία αυτή γίνεται όχημα για να διαδώσει επικίνδυνες ιδέες, τότε πρέπει να αντιδράσουμε. Δεν μπορούμε να δικαιολογούμε την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή την αναπαραγωγή ρητορικής μίσους με το πρόσχημα της “καλλιτεχνικής ελευθερίας”. Η τέχνη, σε κάθε της μορφή, έχει τη δύναμη να επηρεάσει και να διαμορφώσει τις κοινωνικές και ηθικές αξίες των ανθρώπων. Όταν αυτή η δύναμη χρησιμοποιείται λανθασμένα, τότε οδηγεί σε επικίνδυνες κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις.

Για να αλλάξουμε αυτή την κατάσταση, πρέπει να αναλάβουμε δράση σε πολλαπλά επίπεδα. Η ευθύνη δεν πέφτει μόνο στους καλλιτέχνες, αλλά και σε εμάς, τους πολίτες, και στην κοινωνία γενικότερα. Η πιο σημαντική δράση είναι η παιδεία. Οι γονείς και οι δάσκαλοι πρέπει να μάθουν στα παιδιά και στους νέους να αναγνωρίζουν τα επικίνδυνα μηνύματα στην τέχνη και να κρίνουν τα έργα που καταναλώνουν. Μαζί με την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, πρέπει να διδάξουμε τα παιδιά μας τις αξίες της αλληλεγγύης, της ενσυναίσθησης και του σεβασμού προς τον άλλον.

Όταν οι καλλιτέχνες που προάγουν θετικά μηνύματα βρουν την αναγνώριση και τη στήριξη από το κοινό, οι άλλοι θα ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Πρέπει να ενθαρρύνουμε έργα που προάγουν την ενότητα και την αλληλεγγύη, και να στηρίζουμε δημιουργούς που εργάζονται για την κοινωνική αλλαγή. Η κοινωνία πρέπει να είναι αυστηρή όταν αντιμετωπίζει τέτοιες περιπτώσεις. Η δημοσίευση και η δημόσια καταδίκη τραγουδιών που προάγουν ρατσισμό, βία ή μίσος είναι μια απαραίτητη πρώτη αντίδραση. Ειδικά οι οργανισμοί που σχετίζονται με τη μουσική βιομηχανία και τα μέσα ενημέρωσης, όπως οι ραδιοφωνικοί σταθμοί και οι δισκογραφικές εταιρείες, πρέπει να έχουν αυστηρούς κανόνες και να αρνούνται να προωθούν έργα που διαδίδουν τέτοια μηνύματα.

Η ενεργοποίηση κοινωνικών οργανώσεων και η διοργάνωση εκστρατειών κατά του μίσους και της μισαναπηρίας μέσω της τέχνης είναι ουσιαστική. Οι καμπάνιες μπορούν να περιλαμβάνουν ενημερωτικά προγράμματα, καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς και εκδηλώσεις που προάγουν τις αξίες της αποδοχής και της σεβασμού. Η κοινωνία χρειάζεται να είναι σε συνεχή εγρήγορση. Να μην επιτρέπει την κανονικοποίηση των επικίνδυνων ιδεών και να απαιτεί από τα μέσα ενημέρωσης, τις μουσικές σκηνές και τους καλλιτέχνες να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους. Ειδικά οι νέοι πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να μιλούν ανοιχτά και να εκφράζουν τις απόψεις τους, προκειμένου να αποτρέψουν την εξάπλωση αυτών των επικίνδυνων στάσεων.

Η αλλαγή ξεκινά από τον καθένα μας. Αν πραγματικά θέλουμε να προστατεύσουμε τα παιδιά μας και να τους δώσουμε τη δυνατότητα να μεγαλώσουν σε έναν κόσμο χωρίς ρατσισμό, βία και μισαλλοδοξία, πρέπει να σταθούμε ενάντια σε κάθε είδους καλλιτεχνική έκφραση που διαδίδει αυτά τα μηνύματα. Μην το κανονικοποιούμε. Μιλήστε, αντιδράστε και αναλάβετε δράση. Μόνο έτσι θα προστατέψουμε τη νέα γενιά από το δηλητήριο που προσπαθεί να περάσει ως τέχνη.