Τον τελευταίο καιρό η κυπριακή κοινωνία τρόμαξε με την έξαρση της εγκληματικότητας. Έχουμε σοκαριστεί με τις πρόσφατες υποθέσεις ανθρωποκτονιών, νεανικής παραβατικότητας, ληστείες και άλλες απίστευτες συμπεριφορές συνανθρώπων. Η αύξηση των σοβαρών παραβάσεων έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Ακούσαμε για την πατροκτονία συναδέλφου στη Λεμεσό, ενός φιλήσυχου καθηγητή Φυσικής, και την επομένη μέρα έγινε απόπειρα πατροκτονίας στη Λευκωσία, προφανώς μιμητισμός. Ακολούθησε απόπειρα φόνου στην Πύλα. Στην Τίμη της Πάφου ένας 78χρονος πυροβόλησε στην πλάτη και σκότωσε συγχωριανό του. Είχε εκστομίσει απειλές προηγουμένως και είχε εμπλακεί η αστυνομία.
Πριν λίγο καιρό 4 «μάγκες» σκότωσαν το 60χρονο Δωρόθεο (4/1/2023) στα Λατσιά. Υπέστη άγριο ξυλοδαρμό όταν κτύπησε την πόρτα γειτονικού διαμερίσματος, στο οποίο διέμενε οικογένεια με 4 παιδιά, για να εξηγηθεί για την οχληρία που προκαλείτο. Δέχτηκε βάναυσα κτυπήματα και υβρισίες από το ζεύγος («καλό» παράδειγμα για τα παιδιά που παρακολουθούσαν)˙ όταν έπεσε τον κλωτσούσαν στο κεφάλι. Δεν έφταναν αυτά κλήθηκαν ενισχύσεις με άλλους 3 και ο ξυλοδαρμός συνεχίστηκε. Τον έσυραν από τις σκάλες κτυπώντας το κεφάλι του σε κάθε σκαλί μέχρι που ξεψύχησε βαριά τραυματισμένος. Η μητέρα-θύτης θυμήθηκε τα παιδιά της μόνο όταν καταδικάστηκε. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η γειτόνισσα και ο Δωρόθεος είχαν υποβάλει επανειλημμένα παράπονα στην αστυνομία.
Η περιγραφή των εγκλημάτων τρομάζει, γιατί τόσο μένος;
Τι συμβαίνει επιτέλους στη χώρα μας;
Και βγήκε ο Υπουργός Δικαιοσύνης Μάριος Χαρτζιώτης, να μας καθησυχάσει λέγοντας ότι δεν πρόκειται για οργανωμένο έγκλημα. Δεν είναι συμμορίες, όπως πριν πολλά χρόνια η συμμορία στο Κολόσσι που κατατρομοκρατούσε τη γύρω περιοχή˙ σε τέτοια περίπτωση απομονώνεις τους λίγους παραβάτες, τους συλλαμβάνεις και «καθαρίζει» ο τόπος. Το ότι ΔΕΝ πρόκειται για το οργανωμένο έγκλημα είναι πολύ ανησυχητικό. Μα αν είναι η κοινωνία που νοσεί, τότε κάτι πάει λάθος στο βασίλειο της Δανιμαρκίας. Αν η έξαρση στην εγκληματικότητα προέρχεται από μέσα στον ιστό της κοινωνίας, τότε η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη και ανησυχητική γιατί ο μέσος Κύπριος ήταν πάντα φιλήσυχος, φιλόξενος και εργατικός.
Τα στοιχεία που έρχονται στο φως είναι σοκαριστικά αφού καταγράφεται ανησυχητική αύξηση στα σοβαρά εγκλήματα (alphanews, 15/7/2025). Στις αρχές του 2024 ο Υπουργός Δικαιοσύνης, είχε πει: « … Θέλω να πιστεύω ότι σύντομα θα δούμε καλύτερα αποτελέσματα.» Το μήνυμα, προς το παρόν δεν ελήφθη (6.014 σοβαρά εγκλήματα 2024 σε σύγκριση με 5.649 το 2023). Οι διωκτικές Αρχές είχαν σποραδικές επιτυχίες στα μέτρα που λήφθηκαν. Σίγουρα δεν φταίει ο απλός αστυνομικός ο οποίος μπορεί να κάνει σωστά τη δουλειά του˙ φταίει η εκάστοτε ηγεσία που δεν αξιοποίησε σωστά το ανθρώπινο δυναμικό της.
Η εγκληματικότητα είναι συνυφασμένη με τις ανθρώπινες κοινωνίες. Κάθε έγκλημα είναι διαφορετικό με κοινή συνιστώσα τη βία. Πολύ ανησυχητική η αύξηση της εγκληματικότητας ανηλίκων (κυρίως 13-17 ετών). Οι συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες στερούνται χώρους εκτόνωσης, δεν υπάρχουν οι αλάνες πλέον – έγιναν πολυκατοικίες, και τα σχολεία με τα γήπεδα είναι κλειστά σαν φρούρια. Ειδικοί προειδοποιούν για μελλοντική ένταση των επιθετικών συμπεριφορών έναντι προσώπων και θεσμών.
Αν προέκυψε κάτι χρήσιμο στην υπόθεση ΤΑΚΑΤΑ είναι η ευθύνη Υπουργών και άλλων αξιωματούχων. Όταν κατέχει κάποιος μια υψηλόβαθμη θέση, δεν ισχύει το «δεν φταίω αφού δεν ήξερα, δεν γνώριζα». Όφειλε να γνωρίζει και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα.
Όταν υπάρχει βία και παραβατικότητα στα σχολεία και γενικά αύξηση της νεανικής παραβατικότητας δεν μπορεί να μην φταίει η αρμόδια υπουργός. Κάποια μέτρα έπρεπε να είχαν παρθεί έγκαιρα. Το σχολείο έγινε εξετασιοκεντρικό, γίνεται αξιολόγηση της γνώσης, έγινε ανταγωνιστικό και στερείται τη χαρά της μάθησης. Δεν διδάσκονται οι αρχές του ανθρωπισμού, ο σεβασμός στο συνάνθρωπο και τη συνεργασία. Δε διδάσκεται ο διάλογος ως μέσο επίλυσης διαφορών.
Τελευταία πληροφορηθήκαμε ότι υπάρχουν ναρκωτικά στα σχολεία. Εκφράζω την απορία μου πώς ένα παιδί που παίρνει ναρκωτικά δεν γίνεται αντιληπτό; Διότι εκπαιδευτικοί έχουν απαλλαγεί διδακτικές ώρες με αντάλλαγμα να είναι υπεύθυνοι μαθητών (μέγιστος αριθμός 20 παιδιά). Αυτό σημαίνει να έρθουν κοντά στα παιδιά, να συνομιλούν, να επιλύουν τυχόν προβλήματα. Πόσο δύσκολο είναι ένας ενήλικας να αντιληφθεί ότι αλλάζει η συμπεριφορά ενός παιδιού που παίρνει ναρκωτικά; Ακούμε συνεχώς ότι εφαρμόστηκαν τα πρωτόκολλα κ.ά.. Ανθρώπινη επαφή χρειάζονται τα παιδιά˙ τότε μπορείς να τα πλάσεις.
Όταν ο κόσμος παίρνει το νόμο στα χέρια του υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς και δεν φταίνε οι πολίτες γι’ αυτό. Η εμπιστοσύνη κερδίζεται και προφανώς οι θεσμοί απέτυχαν να πείσουν.
Στη μικρή κοινωνία της Κύπρου γνωρίζουμε όχι μόνο ο ένας τον άλλο αλλά και τους παππούδες και γιαγιάδες. Η ξαφνική ανέλιξη κάποιου, χωρίς προσόντα τύπου Γιαννάκη, προκαλεί τους πραγματικούς δικαιούχους όπως και η ξαφνική οικονομική ανέλιξη. Ο σύγχρονος καταναλωτισμός, η κοινωνική επίδειξη και αδικία συμβάλουν ώστε το άτομο να στραφεί στο έγκλημα.
Ας μην ξεχνούμε ότι οι γενικότερες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες διαμορφώνουν της συμπεριφορά του ατόμου που εξελίσσεται σε εγκληματία. Κάποιοι σπρώχνονται στην εγκληματικότητα (ληστείες) από τη φτώχεια, ανέχεια αφού δεν μπορούν να καλύψουν τις βιοποριστικές του ανάγκες.
Πού είναι η μέριμνα και την κοινωνική πρόνοια για πρόληψη άσχημων καταστάσεων;
Απουσιάζει η επαρκής κατάλληλη κοινωνική πρόνοια. Υπάρχει κοινωνικός κανιβαλισμός ειδικά στα ΜΜΕ. Η νεολαία εξοικειώνεται με τη βία την οποία “διαφημίζουν” τα ΜΜΕ.
Η εγκληματικότητα και η παραβατικότητα είναι κοινωνικό φαινόμενο με πολύ βαθιές ρίζες. Η Πολιτεία πρέπει να βρει τρόπους αντιμετώπισης.
