Ο έλεγχος από θεσμοθετημένα όργανα και η λογοδοσία των υπηρεσιών, των οργανισμών και των υπαλλήλων του δημοσίου είναι σημαντικά εργαλεία για περιορισμό των παρανομιών, της διαπλοκής και της διαφθοράς. Το θεσμοθετημένο όργανο ελέγχου στην Κύπρο είναι η Ελεγκτική Υπηρεσία, ιδιαίτερα όταν ο Γενικός Ελεγκτής είναι αυστηρότατος και δεν επηρεάζεται από την εξουσία.
Ένας άλλος θεσμός, που πρέπει να επεκταθεί, είναι ο εσωτερικός ελεγκτής σε διάφορες υπηρεσίες και αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης. Με ικανοποίηση είδαμε, ότι στον περί Δήμων νόμο, που ψηφίστηκε για την μεταρρύθμιση της Τ.Α., υπάρχει ρητή υποχρέωση των τοπικών αρχών να εργοδοτούν εσωτερικό ελεγκτή. Πιστεύουμε ότι αυτός ο εσωτερικός ελεγκτής, εκτός από τον έλεγχο της οικονομικής διαχείρισης, πρέπει να έχει και μια άλλη υποχρέωση. Να μελετά τα πρακτικά των συνεδριάσεων και να εντοπίζει αποφάσεις που είναι αντίθετες με τους νόμους και τους κανονισμούς. Και κάθε μήνα να υποβάλλει στο υπουργείο εσωτερικών και στην ελεγκτική υπηρεσία, έκθεση στην οποία να αναφέρει και να τεκμηριώνεις αυτές τις παράνομες ή παράτυπες αποφάσεις. Αυτή τακτική θα περιορίσει πολύ τις ατασθαλίες, που είναι ενδημικό φαινόμενο σε όλες τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, όπου κυριαρχούν οι κομματικοί παράγοντες.
Ο έλεγχος των υπηρεσιών του κράτους και των λειτουργών έχει ως αποτέλεσμα την εγρήγορση των υπαλλήλων και των προϊσταμένων τους, για να είναι όλες οι ενέργειες σύμφωνες με τους νόμους και τους κανονισμούς, ώστε αυτό να είναι και το αποτέλεσμα του ελέγχου. Επιπρόσθετα όλοι γνωρίζουν, ότι μετά το έλεγχο, θα πρέπει να λογοδοτήσουν για τις περιπτώσεις, όπου ο έλεγχος σημειώνει ατασθαλίες ή άλλες παρατηρήσεις.
Δυστυχώς την εποχή που ζούμε, αντί να λογοδοτούν οι ελεγχόμενοι και να δίνουν εξηγήσεις για τα λάθη και τις παραλήψεις ή άλλο τι που αποκαλύπτει ο έλεγχος, αναλαμβάνουν οι συντεχνίες των επηρεαζόμενων να υποστηρίξουν τα μέλη τους. Κλασσικό παράδειγμα είναι η έκθεση της ελεγκτικής υπηρεσίας για το ΤΑΕΠ του νοσοκομείου Λάρνακας. Αντί οι ελεγχόμενοι ως άτομα και ως υπηρεσία να λογοδοτήσουν και να δώσουν εξηγήσεις ή να εκθέσουν τις απόψεις τους, αν διαφωνούν με διαπιστώσεις του ελέγχου, ανέλαβαν οι συντεχνίες των γιατρών και ο Παγκύπριος Ιατρικός Σύλλογος να τους υπερασπιστούν.
Κι αντί λογοδοσίας έχουμε επίθεση εναντίον της ελεγκτικής υπηρεσίας, κατηγορώντας την ότι δεν έκαμαν έλεγχο με τον ορθό τρόπο, ότι συμπεριφέρθηκαν αγενώς σε ιατρικούς λειτουργούς και ότι εζήτησαν πρόσβαση σε φακέλους ασθενών, παραβιάζοντας τον νόμων περί προσωπικών δεδομένων. Έτσι φαίνεται ότι αντί οι ελεγχόμενοι να φοβούνται τον έλεγχο, οι ελέγχοντες φοβούνται την αντίδραση των ελεγχόμενων. Και αρμόδιοι σιωπούν όχι για τον φόβο των Ιουδαίων, αλλά για το φόβο των συντεχνιών.
Θεωρώ ότι η εκτελεστική και η νομοθετική εξουσία πρέπει να αναλάβουν τον ρόλο τους και όχι να γίνονται έρμαια των συντεχνιών, λόγω εκλογών και ψηφοθηρίας. Γιατί δεν είναι μόνο στο θέμα ελέγχου, που οι συντεχνίες υπερβαίνουν τα όρια του ρόλου τους. Το Υπουργείο Υγείας, για παράδειγμα, για χρόνια δεν μπορεί να θεσπίσει νόμο για τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία, επειδή διαφωνούν οι συντεχνίες. Και το Υπουργείο Παιδείας αυτές τις μέρες δεν μπορεί να θεσπίσει νόμο για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, επειδή δεν εγκρίνουν το σχέδιο αξιολόγησης οι συντεχνίες των εκπαιδευτικών. Αλλά και οι συντεχνίες των εκπαιδευτικών αποτελούνται από κινήσεις των μελών και έτσι οι ηγέτες ενεργούν ψηφοθηρικά και όχι συνδικαλιστικά.
Στην εποχή μας πολλοί θεσμοί έχουν διαφοροποιήσει τον ρόλο τους για λόγους αντιληπτούς, αλλά όχι δικαιολογημένους και δίκαιους. Είναι καιρός κάθε εξουσία και κάθε θεσμός να αναλάβει τον πραγματικό και πρωτεύοντα ρόλο του και όχι τον δευτερεύοντα ρόλο κάποιας σκοπιμότητας.
Η εξουσία πρέπει να ενεργεί μέσα στα όρια που ορίζει ο νόμος και όχι να τα συρρικνώνει, επειδή πάντα θα «έχουμε σε λίγο εκλογές». Και οι συντεχνίες πρέπει να υποστηρίζουν ακόμα και δυναμικά τα δίκαια και τα δικαιώματα των μελών τους. Αλλά να χρησιμοποιούν την δύναμη του δικαίου και όχι την δύναμη της ψήφου των μελών τους, που αποτελεί τον φόβο και των τρόμο, όσων διεκδικούν εκλογή με ψηφοφορία.
Νομίζω ότι όλοι καταλαβαίνουν αυτό που εννοώ.
