Την εκτίμηση ότι ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών θα προχωρήσει άμεσα σε μια νέα πρωτοβουλία για επανέναρξη των συνομιλιών, εκφράζει ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης σε συνέντευξή του στον «Φ». Η πρωτοβουλία αυτή του Αντόνιο Γκουτέρες, θα εκδηλωθεί ευθύς μετά τις «εκλογές» στα κατεχόμενα – ο πρώτος γύρος διεξάγεται σήμερα και θα ακολουθήσει ο δεύτερος γύρος την επόμενη Κυριακή.
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης δεν αποσυνδέει τις τελευταίες εξελίξεις στην Αμμόχωστο με την επικείμενη πρωτοβουλία του Γ.Γ. των Ηνωμένων Εθνών. Σύμφωνα με τον υπουργό, οι ενέργειες της Τουρκίας «είναι άμεσα συνυφασμένες με τη σημερινή εκλογική διαδικασία στις κατεχόμενες περιοχές» και στοχεύουν «να δημιουργήσει προβλήματα και δυσκολίες στη δεδηλωμένη πρόθεση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών» για επανέναρξη των συνομιλιών.
Για το θέμα της Αμμοχώστου ο υπουργός Εξωτερικών απαντώντας στην κριτική για τους χειρισμούς της κυβέρνησης ανέφερε πως «καμιά υποβάθμιση δεν υπήρξε» κάτι που «αποδεικνύεται από τις ενέργειες που έγιναν και μάλιστα εκ των προτέρων». Ο Νίκος Χριστοδουλίδης βρέθηκε στο στόχαστρο εντός και εκτός Κύπρου για τη θέση που τήρησε στο Gymnich σ’ ότι αφορά τα θέματα της Τουρκίας και της Λευκορωσίας. Απαντώντας στην κριτική διαμηνύει πως «οφείλαμε να θέσουμε τα ζητήματα της Κύπρου και να ακολουθήσουμε ισχυρή και συνεπή στάση ώστε να μπουν τα θέματά μας ψηλά στην ατζέντα και να ενεργοποιηθεί ουσιαστικά η ΕΕ και σε σχέση με την Κύπρο». Περαιτέρω αναφέρει ότι σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εμπειρία λέει πως «αξιοποιείς όποια μέσα έχεις στη διάθεσή σου και δεν πρέπει να ανησυχείς ότι μπορεί να τσαλακωθείς επειδή κάποια κράτη, για εξυπηρέτηση των δικών τους εθνικών συμφερόντων, δύναται να μην συμφωνούν μαζί σου».
ΖΗΤΗΣΑ ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ ΘΕΜΑΤΑ ΝΑ ΠΑΝ ΣΤΟ ΕΣ
– Επειδή πολλά έχουν λεχθεί και άλλα τόσα έχουν γραφτεί, στο Gymnich θέσατε ή όχι βέτο σ’ ότι αφορά κυρώσεις εναντίον της Λευκορωσίας; Γιατί επιχειρήσατε να συνδέσετε Τουρκία και Λευκορωσία με αποτέλεσμα να βρεθεί η Κύπρος στο στόχαστρο κρατών και μέσω ενημέρωσης κατηγορώντας την ότι ευθύνεται για την μη επιβολή κυρώσεων;
– Κατά τη διάρκεια της μακράς συζήτησης που έγινε στο Gymnich στα τέλη Αυγούστου στο Βερολίνο για τη Λευκορωσία και την Τουρκία, οι 27 συμφωνήσαμε ότι οι προτάσεις της Επιτροπής για στοχευμένα μέτρα εναντίον φυσικών προσώπων στην Λευκορωσία, και προτάσεις που υπέβαλε η Κύπρος στις 18 Ιουνίου, θα προχωρήσουν παράλληλα για ταχεία υιοθέτηση. Μάλιστα, το τελικό κείμενο στο οποίο καταλήξαμε, αναγνώστηκε στην αίθουσα δύο φορές από τον κ. Μπορέλ και όλοι συμφώνησαν. Στο πρόσφατο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών κατά τη διάρκεια της συζήτησης, αριθμός ομολόγων μου, ανέφερε ότι υπό το φως της συζήτησης του πλήρους φάσματος των Ευρωτουρκικών Σχέσεων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, επιθυμούν όπως η απόφαση για την Τουρκία ληφθεί στο επίπεδο των Ηγετών.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, στη δική μου παρέμβαση, μετά από σχετική συνεννόηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, που ήταν ο πρώτος που συνέδεσε τα δύο θέματα στο έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που έγινε με τηλεδιάσκεψη στις 19 Αυγούστου, ανέφερα ότι υπό αυτές τις περιστάσεις και τα δύο θέματα – Τουρκίας και Λευκορωσίας – θα πρέπει να παραπεμφθούν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο. Οφείλαμε να θέσουμε τα ζητήματα της Κύπρου και να ακολουθήσουμε ισχυρή και συνεπή στάση ώστε να μπουν τα θέματα μας ψηλά στην ατζέντα και να ενεργοποιηθεί ουσιαστικά η ΕΕ και σε σχέση με την Κύπρο.
Αξιοποιούμε όλα τα μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας
– Η άρνηση Ερντογάν να συνεργαστεί και να κάνει πίσω στο θέμα της Αμμοχώστου δείχνουν τον χαρακτήρα του. Τι ελπίδες υπάρχουν στην επίλυση των άλλων ζητημάτων που εμπλέκεται η Τουρκία;
– Έχετε απόλυτο δίκαιο στη διαπίστωσή σας, αλλά δεν επιλέγουμε εμείς τον ηγέτη της Τουρκίας και βεβαίως δεν είναι μόνο θέμα χαρακτήρα. Τα δεδομένα μας είναι πολύ συγκεκριμένα. Ποιος είναι απέναντι μας, με ποιον πρέπει να συνομιλήσουμε, ποια είναι τα δικά του διαθέσιμα μέσα, τι ενέργειες κάνει και τι εξωτερική πολιτική ασκεί όχι μόνο σε σχέση με την Κύπρο αλλά και σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.
Δική μας ευθύνη είναι να πράξουμε ό,τι είναι δυνατόν για να πετύχουμε επίλυση των εθνικών μας θεμάτων με την Τουρκία, αξιοποιώντας και εξαντλώντας αυτά τα μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας. Αυτό είναι το χρέος μας και εξαρχής με αυτό τον στόχο πορευτήκαμε. Δεν φειδόμαστε ούτε προσπαθειών, ούτε διεκδικητικότητας αλλά ούτε και όλων των διπλωματικών ενεργειών για να κτίσουμε και να εδραιώσουμε σχέσεις και διμερείς συνεργασίες που μπορούν να αξιοποιηθούν και για επίλυση των εθνικών μας ζητημάτων, με τη λύση του Κυπριακού να αποτελεί την ύψιστη προτεραιότητά μας.
Καταγράφηκε ένας οδικός χάρτης με καρότα και μαστίγια
– Βλέποντας το αποτέλεσμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και τις θέσεις που έλαβαν οι 27, συμπεριλαμβανομένων των ηγετών της Κύπρου και της Ελλάδας, κάποιος εύλογα μπορεί να ισχυριστεί ότι ήταν άδικος κόπος η στάση που τήρησε η Κύπρος στο Gymnich και μπορούσε από τότε να συναινέσει για Λευκορωσία. Τα δικά σας σχόλια;
– Τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι ξεκάθαρα και κινούνται μέσα στο πλαίσιο των στόχων που τέθηκαν. Στην ουσία καταγράφεται ένας οδικός χάρτης με καρότα και μαστίγια (και σας παραπέμπω στις σχετικές μας δηλώσεις για την ανάγκη μιας διττής προσέγγισης για τα ευρωτουρκικά, μιας προσέγγισης καρότου και μαστιγίου), και η εξέλιξη των πραγμάτων εξαρτάται αποκλειστικά από την Τουρκία. Αν η Τουρκία επιθυμεί να ξεκινήσει μια θετική συζήτηση για το μέλλον των Ευρωτουρκικών Σχέσεων, τίθεται πλέον και υπό την προϋπόθεση τερματισμού των παράνομων ενεργειών στην Ανατολική Μεσόγειο, της ανάγκης να συζητήσει με την Κυπριακή Δημοκρατία για καθορισμό των θαλάσσιων μας συνόρων, να συμβάλει στην επίλυση του Κυπριακού και να απέχει από ενέργειες στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου εκτός του πλαισίου των σχετικών ψηφισμάτων των ΗΕ.
Αν δεν κινηθεί εντός του πλαισίου αυτού μέχρι και τον Δεκέμβριο, στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου καταγράφεται ότι, η ΕΕ θα αντιδράσει, αξιοποιώντας όλα τα διαθέσιμα μέσα. Και σίγουρα η στάση μας για τη Λευκορωσία, το ότι επιμείναμε σε όλα τα επίπεδα, το ότι με σκληρή δουλειά προκαλέσαμε συνεχείς επαφές και συναντήσεις και μια κινητικότητα που δεν συναντάται, για την Κύπρο, συχνά, όλα αυτά συνέτειναν στο να έχουμε μετά από χρόνια ειδική συζήτηση για την Τουρκία στο ΕΣ και να εκδοθούν ομόφωνα συμπεράσματα όπως σας προανέφερα. Έγιναν πολλά Συμβούλια μέχρι τώρα και δεν καταγράφηκαν ποτέ προηγουμένως στα Συμπεράσματα τόσο ξεκάθαρες τοποθετήσεις για τα επόμενα βήματα με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα. Ούτε και υπήρχε εμπλοκή και προσωπικές παρεμβάσεις ηγετών προς τον Τούρκο Πρόεδρο μέχρι σήμερα αυτών των διαστάσεων. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο χρειάζονται μήνες δουλειάς, στενές σχέσεις με τους εταίρους, υπομονή, επιμονή και διεκδικητικότητα.
Και οφείλω να πω ότι κάποιοι στην Κύπρο, η μειοψηφία θα έλεγα, άσκησε κριτική για τη στάση μας, στηριζόμενοι σε λανθασμένα επιχειρήματα. Ας δούμε για παράδειγμα τι γράφει ο ευρωπαϊκός τύπος, και συγκεκριμένα ο γερμανικός τύπος, ως αποτίμηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και το πώς φτάσαμε στα συγκεκριμένα Συμπεράσματα.
Η Süddeutsche Zeitung έγραψε στις 5 Οκτωβρίου ότι η στάση μας στο θέμα της Λευκορωσίας ήταν προϊόν του γεγονότος ότι η Κύπρος δεν αισθανόταν ότι οι ανησυχίες της από τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας λαμβάνονταν σοβαρά ακόμη από την ΕΕ και αν η Τουρκία δεν αποκλιμακώσει, η ΕΕ πρέπει να επιβάλει κυρώσεις γιατί διαφορετικά η αξιοπιστία της θα έχει μεγάλη ζημιά. Μια άλλη γερμανική εφημερίδα, η FAZ έγραφε στις 3 Οκτωβρίου ότι στο EUCO η Κύπρος δεν ήταν μόνη και είχε υποστήριξη και ότι η στάση μας οδήγησε σε μια πιο σκληρή για την Τουρκία απόφαση της Συνόδου Κορυφής. Σας παραπέμπω και σε άλλα δημοσιεύματα που σημειώνουν ότι η Κύπρος με τη στάση της στη Λευκορωσία έστειλε το μήνυμα ότι τα μικρά Κράτη Μέλη δεν έχουν άλλο τρόπο για να διασφαλίσουν ότι οι ανησυχίες τους λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. Σας διαβεβαιώ, επειδή ήμουν για μια εικοσαετία περίπου στην ενεργή διπλωματία, ότι η Κύπρος είχε μαζική υποστήριξη από πολλούς εταίρους, κατά τις επίσημες συναντήσεις. Αυτό δεν είναι δεδομένο και πρέπει όλοι μας να έχουμε υπόψη ότι τα συμφέροντα είναι τόσο μεγάλα που δύσκολα επιτυγχάνεται κάτι τέτοιο, ειδικά όταν είσαι μικρό Κράτος Μέλος με περιορισμένα μέσα αντίδρασης. Αξιοποιείς λοιπόν όποια μέσα έχεις στη διάθεσή σου και δεν πρέπει να ανησυχείς ότι μπορεί να τσαλακωθείς επειδή κάποια Κράτη, για εξυπηρέτηση των δικών τους εθνικών συμφερόντων, δύναται να μην συμφωνούν μαζί σου.
Καθημερινή διαβούλευση και συντονισμός με Αναστασιάδη
– Τόσο πριν όσο και μετά την Σύνοδο Κορυφής αυτό που βρέθηκε στο στόχαστρο ήταν η εξωτερική πολιτική της Κύπρου. Διαβάζοντας και ακούγοντας όλα αυτά τα σχόλια ποια είναι τα δικά σας σχόλια;
– Από τη στιγμή που τυγχάνει στην παρούσα φάση να συμμετέχω στη δημόσια ζωή του τόπου ως Υπουργός Εξωτερικών, το κάθε κόμμα και ο κάθε πολίτης νομιμοποιείται να μου κάνει κριτική, είτε στη βάση διαφωνιών επί θεμάτων πολιτικής είτε για άλλους λόγους που δεν μπορώ να γνωρίζω. Σε σχέση με τη δική μου αντίδραση, δεν πρόκειται να υπεισέλθω στην οποιαδήποτε δημόσια αντιπαράθεση όχι μόνο γιατί δεν είμαι συνειδητά θιασώτης μιας τέτοιας προσέγγισης αλλά και επειδή θεωρώ ότι κάτι τέτοιο, ειδικά την παρούσα συγκύρια, δεν εξυπηρετεί τον σκοπό μας που είναι η αντιμετώπιση των τουρκικών προκλήσεων και η επίλυση του Κυπριακού.
Οι πολιτικές που προωθώ και η γενικότερη πολιτική μας προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική είναι προϊόν καθημερινής διαβούλευσης και συντονισμού με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, αποτέλεσμα μελέτης και ανάλυσης. Η δική μου προτεραιότητα είναι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μιας στρατηγικής προώθησης των συμφερόντων της χώρας, αξιοποιώντας όλα τα μέσα που έχω στη διάθεσή μου, μου με στόχο την λύση του κυπριακού, την επανένωση αλλά μέχρι την ώρα εκείνη την επιτυχή αντιμετώπιση των πολλαπλών και καθημερινών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Κυπριακή Δημοκρατία όπως επίσης την αναβάθμιση της διεθνούς της υπόστασης. Είναι με πλήρη συναίσθηση της σοβαρότητας των καθηκόντων μου που τα επιτελώ για αυτό και ακούω με προσοχή την όποια κριτική που μπορεί να με βοηθήσει. Όμως, δεν έχω ούτε τον χρόνο ούτε την πολυτέλεια να αναλώνομαι σε εσωτερικές αντιπαραθέσεις ούτε και με ενδιαφέρει κάτι τέτοιο. Γνωρίζω, ακούω, αντιλαμβάνομαι. Όμως προσπαθώ να μην με αποσπούν οι όποιες «σειρήνες» και να μένω στοχοπροσηλωμένος.
