Βρισκόμαστε σε τρελούς προεκλογικούς ρυθμούς εννέα μήνες πριν από το στήσιμο των καλπών σε μία μαραθώνια προεκλογική εκστρατεία, πρωτόγνωρη από πολλές απόψεις.

Με μία κοινή γνώμη καταπονημένη, οργισμένη, ταλαιπωρημένη από την πανδημία, την οικονομική κρίση που ακολούθησε τον κορωνοϊό, την ακρίβεια και το νέο οικονομικό ταρακούνημα ως αποτέλεσμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και τις επιπτώσεις ανά το παγκόσμιο.

Συζητήσαμε με τον Παναγιώτη Παναγιώτου, γενικό διευθυντή της Pulse Market Research, τα φαινόμενα που καταγράφονται, τις συμπεριφορές των πολιτών στη βάση των δεδομένων που έχουμε μπροστά μας. Ο ίδιος επισημαίνει ότι σε αυτή τη φάση αρχίζει να «θερμαίνεται» το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για τις προεδρικές εκλογές του 2023 και η εκτίμησή του είναι πως δημιουργείται μια εικόνα σχετικής «χαλάρωσης» της παραδοσιακής ιδεολογικής τοποθέτησης τόσο των ψηφοφόρων αλλά και των υποψηφίων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

Εντοπίζει υποκειμενισμό στις απαντήσεις που δίνονται από πολίτες στις δημοσκοπικές έρευνες και σημειώνει πως τα κριτήρια ψήφου σε προεδρικές εκλογές δεν είναι τόσο εύκολο να καταγραφούν και να ιεραρχηθούν αντικειμενικά. Τα προβλήματα που θα απασχολήσουν τον προεκλογικό, είναι αυτά της καθημερινότητας του πολίτη, όπως λέει, τα οποία αναδεικνύουν και οι υποψήφιοι. Κι αυτά δεν είναι άλλα από την ακρίβεια, την οικονομική στενότητα, την ασφάλεια, την ενέργεια, χωρίς να απουσιάζει από το κάδρο και το Κυπριακό, που σε αλλοτινές μετρήσεις ήταν το πρωτεύον σε ότι αφορά τα κριτήρια με βάση τα οποία έκανε την επιλογή του ο Κύπριος.

Εκτιμά ότι το φθινόπωρο θα έχουμε μία πιο ασφαλή εικόνα πού πάμε και πώς θα διαμορφωθεί το σκηνικό. Και παραμένει πιστός στη θέση του ότι «σαν λαός δύσκολα βγαίνουμε από την comfort zone μας για να αλλάξουμε πράγματα στη ζωή μας. Το κατά πόσο αυτό θα επηρεάσει τις προεδρικές εκλογές, πιστεύω εναπόκειται στο πώς ο καθένας μας βλέπει τη δική του comfort zone». 

-Mπήκαμε στα βαθιά ενός μαραθώνιου προεκλογικού αγώνα με τους κεντρικούς παίχτες να είναι στη σέντρα και αριθμό υποψηφίων που συγκροτούν ποδοσφαιρική ομάδα… Τι σας λέει αυτό το τοπίο;

-Πρώτα να σας ευχαριστήσω για την ευκαιρία να συζητήσουμε για τις δημοσκοπήσεις και τις εκλογές ευρύτερα. Πράγματι, μέχρι τώρα έχουμε ενδιαφέρον από σχεδόν 10 υποψηφίους για την προεδρία της χώρας, ένα φαινόμενο που παρατηρείται και σε άλλες χώρες. Επαγγελματικά τώρα, ο μεγάλος αριθμός υποψηφίων δημιουργεί αντικειμενικές δυσκολίες για τις δημοσκοπήσεις λόγω του κατακερματισμού του εκλογικού σώματος σε ερωτήσεις εκλογικής συμπεριφοράς που περιλαμβάνουν οι δημοσκοπήσεις.

-Σίγουρα είναι ένας προεκλογικός διαφορετικός από όλους τους προηγούμενους. Κατά την άποψή σας τι μετρά για την κοινή γνώμη σε ότι αφορά τις τοποθετήσεις της για τους υποψηφίους; Μίας κοινής γνώμης εξοργισμένης που αμφισβητεί τους πάντες και τα πάντα.

-Είμαστε ακόμη χρονικά μακριά από τις εκλογές και με βάση τις μετρήσεις μας, τώρα φαίνεται να ξεκινά το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για τις επερχόμενες εκλογές. Οι πρώτες ενδείξεις που έχουμε σε γενικές γραμμές, φαίνεται να δημιουργούν μία εικόνα σχετικής «χαλάρωσης» της παραδοσιακής ιδεολογικής τοποθέτησης τόσο των ψηφοφόρων αλλά και των υποψηφίων. Τα κριτήρια ψήφου σε προεδρικές εκλογές δεν είναι τόσο εύκολο να καταγραφούν και να ιεραρχηθούν αντικειμενικά, αφού πολλές φορές πίσω από τις δημοσκοπικές επιλογές, βρίσκουμε υποκειμενική βάση απαντήσεων. 

-Στις πλείστες αναμετρήσεις το Κυπριακό είναι που καθόριζε επιλογές ακόμη και υποψηφίων, συνεργασίες, συμμαχίες. Σε αυτή την αναμέτρηση αυτό που καίει τους πολίτες είναι η ακρίβεια, η οικονομία… Πώς επηρεάζει αυτή η κατάσταση τους υποψηφίους;

-Ειδικά τους τελευταίους μήνες παρατηρείται άνοδος της ακρίβειας στα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Κύπριοι. Την ίδια ώρα, σημαντικά είναι και άλλα θέματα όπως το Κυπριακό και γενικότερα η Οικονομία, αλλά και τα θέματα Μεταναστευτικού και Διαφθοράς.

Την ίδια ώρα, βλέπουμε και θέματα τα οποία μπορούν να καθορίσουν και μέρος της πολιτικής συζήτησης, όπως η Ασφάλεια και η Ενέργεια να αναδεικνύονται και από τους ίδιους τους υποψηφίους.

Αυτό που οι υποψήφιοι πρέπει να λάβουν υπόψη τους είναι την ιεράρχηση σημαντικότητας των προβλημάτων που αναφέραμε όχι μόνο στο σύνολο του πληθυσμού, αλλά και στοχευμένα σε υποομάδες και υποσύνολα του εκλογικού σώματος (δημογραφικές, κοινωνικές, επαγγελματικές), όπου διαφορετικά θέματα απασχολούν διαφορετικά κοινά.

-Καταγράφονται προφανώς μηνύματα και προς τα οργανωμένα κόμματα. Ποια είναι τα βασικά;

-Η σταδιακή αποδυνάμωση των παραδοσιακών κομμάτων συνεχίζεται, όπως καταγράφηκε βέβαια και στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, όπου τα τρία μεγαλύτερα κόμματα κατέγραψαν αθροιστικά ποσοστά που μόλις και ξεπέρασαν το 60%, ενώ 10 χρόνια πριν (βουλευτικές 2011), τα ίδια κόμματα άθροιζαν ποσοστά μεγαλύτερα του 80%. Τα μηνύματα παραμένουν τα ίδια, απλά πιθανό να αλλάζουν σε ένταση και υποστήριξη.

Το εκλογικό σώμα τα τελευταία 10 χρόνια αυξήθηκε κατά περίπου 20%, ενώ οι ψηφίσαντες μειώνονται και σε ποσοστό και σε πραγματικούς αριθμούς. Η αποχή από την εκλογική διαδικασία δεν είναι μονοδιάστατη, αφορά και την απαξίωση στο πολιτικό σύστημα, αλλά συχνά εκφράζει και άγνοια και αδιαφορία.

-Η θεματολογία που καθορίζει την προεδρολογία ποια θα είναι; Όχι ασφαλώς αυτή που θέλουν τα κόμματα…

Όπως αναφέραμε, συνήθως η πολιτική ατζέντα και θεματολογία καθορίζεται είτε από τις ανησυχίες των πολιτών, είτε από τη δυνατότητα των υποψηφίων να καθορίσουν τα θέματα που θα λάβουν υπόψη οι ψηφοφόροι, ή από συνδυασμό των δύο. Το φθινόπωρο θα έχουμε μία καλύτερη εικόνα.

-Οι μετρήσεις μέχρι τώρα αναδεικνύουν ένα φαινόμενο: τον Νίκο Χριστοδουλίδη που απολαμβάνει μακαριακά ποσοστά όπως είπε ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Κύπρου. Τι εξηγήσεις δίνετε ως τεχνοκράτης; Και είναι φαινόμενο μη αναστρέψιμο που κρατά μέχρι τέλους;

-Με βάση τις μέχρι σήμερα μετρήσεις, ο κύριος Χριστοδουλίδης διατηρεί ένα σοβαρό προβάδισμα πρώτου γύρου σε σχέση με τους ανθυποψηφίους του. Αυτό είναι αποτέλεσμα μίας οριζόντιας διείσδυσης του κύριου Χριστοδουλίδη σε αρκετούς κομματικούς και πολιτικούς χώρους. Το αν είναι αναστρέψιμο το φαινόμενο δεν είναι κάτι που μπορεί να εκτιμηθεί σε αυτή τη φάση.

– Μας είχατε πει σε μία άλλη συνέντευξη πως η αλλαγή δεν είναι το φόρτε του Κύπριου πολίτη. Αυτή η εκτίμηση επηρεάζει και πώς την προεδρική αναμέτρηση του 2023;

-Εξακολουθώ να υποστηρίζω ότι σαν λαός δύσκολα βγαίνουμε από την comfort zone μας για να αλλάξουμε πράγματα στη ζωή μας. Το κατά πόσο αυτό θα επηρεάσει τις προεδρικές εκλογές, πιστεύω εναπόκειται στο πώς ο καθένας μας βλέπει τη δική του comfort zone.

Η λογική στοιχήματος και ιπποδρόμου

-Επισημάνατε ότι οι δημοσκοπήσεις στον τόπο μας κρίνονται στη λογική στοιχήματος και ιπποδρόμου. Η κοινή γνώμη εμπιστεύεται τους δημοσκόπους και τις έρευνες και τι βαρύτητα έχει η άποψή τους στην τελική τοποθέτηση των πολιτών;

-Η αναφορά μου στη λογική στοιχήματος και ιπποδρόμου, έχει να κάνει με την απλουστευμένη αξιολόγηση και αξιοποίηση μίας δημοσκόπησης μόνο στη βάση μίας ερώτησης (συνήθως της πρόθεσης ψήφου) για σκοπό πρόβλεψης του νικητή. Οι δημοσκοπήσεις κατά κύριο λόγο αξιοποιούνται σαν εργαλείο χάραξης στρατηγικής για ένα κόμμα ή έναν υποψήφιο, αφού τα αποτελέσματά τους μπορούν να δώσουν κατευθύνσεις στους ενδιαφερόμενους για τον εκλογικό τους σχεδιασμό.

Σε πρόσφατη έρευνα του συνδέσμου μας, καταγράφηκε ψηλή εμπιστοσύνη στις εταιρείες ερευνών και δημοσκοπήσεων. Προφανώς το ενδιαφέρον για δημοσκοπήσεις φθίνει, όπως φθίνει γενικότερα το ενδιαφέρον για την πολιτική, αλλά δεν νομίζω να τίθεται θέμα εμπιστοσύνης. Αντίθετα, με τη δυνατότητα πρόσβασης της κοινής γνώμης σε δημοσκοπικά δεδομένα και ευρήματα, αποφεύγονται πιθανές προσπάθειες χειραγώγησης της κοινής γνώμης.

-Οι τεχνοκράτες έχουν ρόλο στις προεκλογικές εκστρατείες. Και οι δημοσκόποι και οι επικοινωνιολόγοι. Και κρίνονται όπως όλοι μας. Ο εξοστρακισμός του επικοινωνιολόγου του Νίκου Χριστοδουλίδη μετά τη «λογοκλοπή» από ομιλία παλαιότερα του Ι. Κασουλίδη επηρεάζει και πώς τις τοποθετήσεις της κοινής γνώμης; Και εσείς του επαγγέλματος πώς αντιδράτε;

-Δημοσκόποι, επικοινωνιολόγοι αλλά και άλλοι επαγγελματίες από διάφορους χώρους είναι απαραίτητοι σε μία σύγχρονη προεκλογική εκστρατεία. Το μέτρο αξιοποίησής τους είναι επίσης κρίσιμα σε μία σωστή προεκλογική εκστρατεία.