Τα έτοιμα γεύματα αποτελούν συχνά την πιο άμεση λύση όταν ο χρόνος πιέζει. Μια κατεψυγμένη πίτσα, ένα γρήγορο σνακ ή ένα προμαγειρεμένο πιάτο μπορούν να «σώσουν» ένα γεύμα στο σπίτι ή στη δουλειά μέσα σε λίγα λεπτά. Ωστόσο, αυτή η ευκολία ενδέχεται να έχει σημαντικό κόστος για την υγεία. Νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο The Lancet Regional Health – Europe καταγράφει ανησυχητικές ενδείξεις για τον ρόλο των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων στην αύξηση του κινδύνου θανάτου από σοβαρές ασθένειες, όπως η νόσος Πάρκινσον, τα εγκεφαλικά επεισόδια και οι καρδιαγγειακές παθήσεις.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε περισσότερους από 400.000 Ευρωπαίους, ηλικίας 35 έως 74 ετών, για διάστημα σχεδόν 16 ετών, αναδεικνύοντας τον ισχυρό αντίκτυπο των διατροφικών συνηθειών στην υγεία. Οι επιστήμονες κατέγραψαν αναλυτικά τι κατανάλωνε κάθε συμμετέχων και παρακολούθησαν την πορεία της υγείας του, εντοπίζοντας σημαντικές συσχετίσεις. Η συχνή κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων φάνηκε να συνδέεται με 23% αυξημένο κίνδυνο θανάτου από τη νόσο Πάρκινσον.
Παράλληλα, ο κίνδυνος θανάτου από εγκεφαλικό επεισόδιο αυξανόταν κατά 11%, ενώ ο κίνδυνος θανάτου από καρδιαγγειακές παθήσεις – όπως καρδιακές προσβολές – κυμαινόταν μεταξύ 5% και 9%. Η έρευνα κατέγραψε επίσης 12% υψηλότερο κίνδυνο θανάτου από πεπτικές παθήσεις, όπως ηπατικές νόσοι, επιπλοκές από έλκος στομάχου ή σκωληκοειδίτιδα. Συνολικά, η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων αύξανε τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά 4%, ανεξάρτητα από την αρχική κατάσταση της υγείας των συμμετεχόντων.
Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα είναι βιομηχανικά παραγόμενα προϊόντα που περιέχουν πρόσθετα, όπως γλυκαντικά, χρωστικές, συντηρητικά και γαλακτωματοποιητές, τα οποία βελτιώνουν τη γεύση, την υφή και τη διάρκεια ζωής τους. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν έτοιμα γεύματα, κατεψυγμένες πίτσες, συσκευασμένα γλυκά (όπως μπισκότα και κέικ), σνακ όπως πατατάκια, καθώς και επεξεργασμένα κρέατα όπως λουκάνικα.
Η έντονη επεξεργασία που υφίστανται τα συγκεκριμένα προϊόντα αλλοιώνει τη φυσική τους δομή, γεγονός που τα κάνει να απορροφώνται πολύ γρήγορα από τον οργανισμό. Η συχνή κατανάλωσή τους φαίνεται επίσης να επηρεάζει το μικροβίωμα του εντέρου, μειώνοντας τα «καλά» βακτήρια που στηρίζουν τη γενική υγεία και το ανοσοποιητικό σύστημα.
Πώς επηρεάζουν την υγεία;
Η κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων έχει συνδεθεί με αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, τα οποία μπορούν να ενισχύσουν τη φλεγμονή και να συμβάλουν στην εμφάνιση χρόνιων παθήσεων. Επιπλέον, τα πρόσθετα συστατικά τους – όπως γλυκαντικά και συντηρητικά – έχουν συνδεθεί με εντερικές φλεγμονές και ορμονικές διαταραχές. Οι επιπτώσεις αυτές αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρών προβλημάτων υγείας, όπως καρδιαγγειακές και πεπτικές ασθένειες.
Η έρευνα βασίστηκε σε στοιχεία από 428.728 άτομα, εκ των οποίων το 70% ήταν γυναίκες. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν αναλυτικά ερωτηματολόγια για τη διατροφή τους τον τελευταίο χρόνο, και οι διατροφικές τους συνήθειες κατηγοριοποιήθηκαν ανάλογα με το ποσοστό υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων που περιείχαν.
Η Νορβηγία εμφάνισε τη μεγαλύτερη μέση κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων, με προϊόντα όπως κατεψυγμένες πίτσες και έτοιμα γεύματα να αποτελούν σχεδόν το 23% της συνολικής καθημερινής πρόσληψης. Ακολούθησαν το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία (17%). Στον αντίποδα, η Γαλλία κατέγραψε το χαμηλότερο ποσοστό (7%), με την Ισπανία (8%) και την Ιταλία (10%) να ακολουθούν.
Πώς μπορούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο;
Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι ακόμη και μια μικρή αλλαγή στη διατροφή μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στη μείωση των κινδύνων. Η αντικατάσταση μόλις του 10% των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων με φυσικές επιλογές, όπως φρούτα και λαχανικά, μπορεί να μειώσει αισθητά τον κίνδυνο θανάτου από σοβαρές παθήσεις.
Ειδικότερα, παρατηρήθηκε:
- 22% μείωση του κινδύνου θανάτου από Πάρκινσον
- 18% μείωση του κινδύνου θανάτου από πεπτικές ασθένειες
- 13% μείωση του κινδύνου θανάτου από εγκεφαλικά
- 11–12% μείωση του κινδύνου θανάτου από καρδιαγγειακές παθήσεις
Παρότι τα ευρήματα είναι σημαντικά, η έρευνα έχει ορισμένους περιορισμούς. Τα διατροφικά δεδομένα συλλέχθηκαν μόνο στην αρχή της μελέτης, γεγονός που σημαίνει ότι πιθανές αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες δεν λήφθηκαν υπόψη. Επίσης, πρόκειται για παρατηρητική μελέτη, άρα δεν μπορεί να αποδείξει με βεβαιότητα αιτιώδη σχέση.
