Σημαντική ήταν η σημερινή συνεδρία της Ερευνητικής Επιτροπής που έχει συσταθεί για τη διερεύνηση της εισαγωγής στην κυπριακή αγορά οχημάτων από την ΕΕ και τρίτες χώρες, καθώς και των ανακλήσεων λόγω ελαττωματικών αερόσακων.
Κεντρικό πρόσωπο στη συνεδρίαση ήταν ο διευθυντής του Τμήματος Οδικών Μεταφορών (ΤΟΜ), Γιώργος Λουκά, ο οποίος κλήθηκε να απαντήσει στα σοβαρά ερωτήματα και καταγγελίες που έχουν τεθεί από εισαγωγείς, διανομείς, συγγενείς θυμάτων και μέλη της Αστυνομίας που ήδη κατέθεσαν στην Επιτροπή. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρούσα στη συνεδρία ήταν και η μητέρα του Κυριάκου Όξινου, Μαρία Λούη. Παρόντες στην Επιτροπή ήταν επίσης εκπρόσωποι των διανομέων και εισαγωγέων μεταχειρισμένων οχημάτων.
Ο κ. Λουκά έκανε αναφορά στα γεγονότα από το 2004 και μετά με την πρώτη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ημερομηνίας 30 Απριλιου 2004 όπου διορίστηκε ως αρμόδια αρχή ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων. Όπως είπε, η νομοθεσία για ανακλήσεις οχημάτων τέθηκε για πρώτη φορά σε εφαρμογή στις 30 Ιανουαρίου 2011 και μετεξελίχθηκε το 2017.
Ο κ. Λουκά που ανέλαβε διευθυντής στο ΤΟΜ την 1.7.2024 αναφέρθηκε σε ενέργειες που έγιναν τους τελευταίους 6 μήνες. Παραδέχθηκε ότι ο κύκλος αλυσίδας ενημέρωσης για εισαγόμενα οχήματα δεν έχει κλείσει και διαφαίνεται ότι δεν θα κλείσει.
Ερωτηθείς από τον Πρόεδρο της Επιτροπής, αν πριν από το 2024 υπήρχε παντελής έλλειψη ενημέρωσης από πλευράς ΤΟΜ προς τους πολίτες για θέματα που αφορούν ελαττωματικούς αερόσακους, ο κ. Λουκά απάντησε αρνητικά, λέγοντας ότι το Τμήμα προέβη σε διάφορες ενέργειες και ανακοινώσεις. Πρόσθεσε ότι σήμερα μετά τις εξελίξεις παρατηρείται μεγάλη προβολή και είναι πρώτη είδηση στα μέσα ενημέρωσης η κάθε ανακοίνωση του Τμήματος που αφορά ανακλήσεις.
Υπογράμμισε ότι μετά από ενημέρωση ότι ιδιοκτήτες μηχανοκινήτων οχημάτων δεν παρουσιάζουν τα αυτοκίνητα για ανάκληση, το ΤΟΜ τον Απρίλιο 2021 ζήτησε να στείλουν τα μέλη των διανομέων οχημάτων τα στοιχεία των αυτοκινήτων αυτών. Το ΤΟΜ, σημείωσε, έστειλε μήνυμα στους ιδιοκτήτες που είχαν κατοχύρωση του αριθμού του κινητού τους.
Από το 2015 – 2016 το ΤΟΜ, ανέφερε ο κ. Λουκά, ζήτησε για πρώτη φορά ενημέρωση από αντιπροσώπους των οχημάτων για αερόσακους ΤΑΚΑΤΑ. Είχε προηγηθεί ενημέρωση του ΤΟΜ από πολίτες για διεθνή δημοσιεύματα που έκανε αναφορά σε ανακλήσεις αερόσακων ΤΑΚΑΤΑ για οχήματα Honda και Toyota .
Σε ερώτηση αν έπρεπε ή δεν έπρεπε το ΤΟΜ να κάνει αξιολόγηση κινδύνου για το αντικείμενο για το οποίο γινόταν ανάκληση, ο κ. Λουκά έριξε το μπαλάκι στις κατασκευάστριες εταιρείες οι οποίες, όπως είπε, έχουν την ευθύνη για την εκτίμηση κινδύνου. Υποστήριξε, ωστόσο, ότι οι κατασκευάστριες εταιρείες προέβαιναν σε αξιολογήσεις κινδύνου.
Στη συνέχεια πρόσυεσε ότι στις 16.11.2022 τέθηκε εμπόδιο στον τεχνικό έλεγχο με φραγή στον επικείμενο ΜΟΤ για όσους ιδιοκτήτες οχημάτων δεν προχώρησαν σε ανάκληση, με βάση την ενημέρωση που είχε το ΤΟΜ από ορισμένους αντιπροσώπους.
Σύμφωνα με τον κ. Λουκά οι αντιπροσωπείες ενημέρωναν τους ιδιοκτήτες οχημάτων για ανακλήσεις αερόσακων. Πρόσθεσε ότι υπήρχαν ελλειπή στοιχεία, ενώ διαπιστώθηκε πως ούτε ενδιαφέρον υπήρχε από το κοινό. Ερωτηθείς από τον πρόεδρο της Επιτροπής κατά πόσο θα μπορούσε να κάνει περισσότερα προς το σκοπό αυτό το Τμήμα και δεν το έκανε, ο κ. Λουκά απάντησε «θα μπορούσε».
Ο κ. Λουκά σημείωσε ότι δεν κοινοποιήθηκαν στο ΤΟΜ οι εκθέσεις της Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας για τον σοβαρό τραυματισμό του 2017 από αερόσακο Takata και για τα δύο θανατηφόρα που ακολούθησαν. Το Τμήμα, είπε, είχε ενώπιον του μόνο αλληλογραφία.
Ερωτηθείς κατά πόσο ως διευθυντής ΤΟΜ θεωρεί ότι έγινε συμμόρφωση με στις πρόνοιες του Κανονισμού 858/2018, ο κ. Λουκά παραδέχθηκε ότι μέχρι στιγμής δεν έχουν θεσπιστεί οι εναλλακτικές απαιτήσεις εν αναμονή γνωμάτευσης της Νομικής Υπηρεσίας.
Σύμφωνα με τον κ. Λουκά σε επικοινωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η τελευταία απάντησε ότι είναι εθνική υπόθεση να θεσπίσει νομοθεσία για ανακλήσεις στη βάση του πλαισίου ου θέτει ο Κανονισμός 858/2018.
Ξεκαθάρισε ότι τα προηγούμενα χρόνια το ΤΟΜ είχε αρκετές συναντήσεις με συνδέσμους για να καταλήξει στον τρόπο χειρισμού των ανακλήσεων, ωστόσο θα μπορούσε να επικεντρωθεί περισσότερο σε θέματα καμπάνιας και ενημέρωσης του κοινού. «Επί της ουσίας όμως δεν υπάρχει δυνατότητα ενημέρωσης για θέματα ανακλήσεων οχημάτων από τρίτες χώρες εκτός κι αν πας μέσω του καναλιού που διαθέτει ο διανομέας και ο αντιπρόσωπος».
Ερωτηθείς αν ανταποκρίθηκε το ΤΟΜ στην αποστολή του για προστασία των πολιτών είπε ότι έγινε μια μελέτη των καλών πρακτικών άλλων χωρών. «Πάντα μπορούν να γίνουν περισσότερα», συμπλήρωσε.
Παρεμβαίνοντας η Ελένη Πίπη-Χατζηκώστα ανέφερε ότι το ΤΟΜ ήταν πάντα στο στόχαστρο και πάντα ήταν υποστελωχομένο όταν ανέλαβε ως αναπληρώτρια τον Ιούνιο του 2022. Συμπλήρωσε ότι οι παραλείψεις οφείλονται στην έλλειψη προσωπικού.
Σύμφωνα με τον κ. Λουκά, η έκταση του προβλήματος απασχόλησε έντονα το ΤΟΜ το οποίο προσπάθησε από τον Νοέμβριο να εντοπίσει ποια ακριβώς οχήματα επηρεάζονται. Οι διανομείς όμως δεν συνεργάστηκαν, οπως είπε. Υπογράμμισε πως δεν υπάρχει δυνατότητα ενημέρωσης για μεταχειρισμένα οχήματα από τρίτες χώρες. Εξήγησε ότι ο ίδιος προσωπικά έκανε επαφές με κατασκευάστριες εταιρείες στην Ιαπωνία. Πέραν από τους κατασκευαστές, σημείωσε, υπήρχε επικοινωνία με άλλα κράτη μέλη ότι ο χειρισμός του θέματος των ανακλήσεων είναι εθνικός. Κατασκευαστές ανέφεραν ότι δεν είναι νομική ευθύνη τους η υλοποίηση των ανακλήσεων.
Αναφερόμενος στο περιεχόμενο του νόμου 3.1.2025, Περί έγκρισης Τύπου Οχημάτων, εξήγησε πως ήταν πίεση προς διανομείς να συνεργαστούν με το Τμήμα για τις ανακλήσεις. Υποστήριζαν οι διανομείς ότι δεν έχουν ευθύνη για τα μεταχειρισμένα οχήματα, συμπλήρωσε. Σύμφωνα με τον διευθυντή του ΤΟΜ, πιο έγκυρη πληροφόρηση για ανακλήσεις οχημάτων που μπορεί να έχει το κοινό ειναι μέσω του διανομέα.
Δεν είναι ικανοποιημένος με τα μέτρα που έλαβε το ΤΟΜ, σημείωσε, τονίζοντας οτι απαιτείται πλήρης συνεργασία με διανομείς. «Το Τμήμα πρέπει να στοχεύσει σε θέματα ενημέρωσης ίσως με πιο εμφανείς τρόπους, πέραν της ιστοσελίδας. Οι εποπτικές αρχές οφείλουν να εντείνουν τα μέτρα τους. Η περίφημη αλυσίδα ενημέρωσης δεν μπορεί να κλείσει χωρίς συνεργασία με διανομείς».
Κληθείς να απαντήσει για τα μηνύματα που έλαβαν οι συγγενείς των θυμάτων για ανάκληση του οχήματος τους, εξήγησε ότι μηνύματα στάλθηκαν σε όλους τους κατόχους ενεργών οχημάτων στις 14.11.2024. Σημείωσε ότι τα εν λόγω οχήματα είτε είχαν ανανεωμένη άδεια κυκλοφορίας, είτε ήταν δηλωμένα ως ακινητοποιημένα.
Το ΤΟΜ είπε στις 23.4 ζήτησε γνωμάτευση κατά πόσο να δημιουργηθεί αρχή εποπτείας της αγοράς και να εποπτεύει τις ανακλήσεις.
Ερωτηθείς για το τι απαντά το ΤΟΜ στον κόσμο που ταλαιπωρείται επειδή οι διανομείς δεν ανταποκρίνονται στις κλήσεις, ο κ. Λουκά είπε ότι οι διανομείς έχουν να διαχειριστούν ένα τεράστιο όγκο οχημάτων. Την ίδια ώρα, πρόσθεσε, μεγάλο ποσοστό κόσμου δεν απευθύνθηκε στους διανομείς ώστε να παρέχει τα στοιχεία του.
Κληθείς να απαντήσει αν στους 8 μήνες, που είναι και το χρονοδιάγραμμα, μπορούν να υλοποιηθούν οι ανακλήσεις για Takata, σημείωσε ότι όσοι διανομείς έχουν μικρό αριθμό οχημάτων θα υλοποιήσουν τον στόχο και όσοι έχουν μεγάλο αριθμό θα είναι κοντά.
Πρόσθεσε ότι αυτή τη στιγμή κάτω από 59.000 οχήματα βρίσκονται προς ανάκληση, από τις 83.000 που έχουν ανακοινωθεί αρχικά ότι διαθέτουν ελαττωματικούς αερόσακους Takata. Στον κατάλογο αυτό περιλαμβάνονται και 8.000 διαγραμμένα ή ακινητοποιημένα οχήματα.
Η Επιτροπή διερευνά το κατά πόσο η διαδικασία εισαγωγής και ελέγχου οχημάτων –ιδίως αυτών που φτάνουν από τρίτες χώρες χωρίς ευρωπαϊκή έγκριση τύπου– ήταν επαρκής και εναρμονισμένη με τις πρόνοιες του ευρωπαϊκού κανονισμού 2018/858. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις περιπτώσεις των αερόσακων Takata, οι οποίοι ενοχοποιούνται για σοβαρά και θανατηφόρα ατυχήματα διεθνώς.
Σύμφωνα με επίσημες δηλώσεις του Υπουργού Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, Αλέξη Βαφεάδη, το θέμα των ανακλήσεων παραμένει «ζωντανό» και εξελίσσεται, καθώς συνεχώς προκύπτουν νέες ενημερώσεις από τους κατασκευαστές.
Τα νέα διατάγματα που εκδόθηκαν πρόσφατα από το Υπουργείο Μεταφορών ρυθμίζουν πλέον με σαφήνεια τη διαδικασία ανακλήσεων, καθιστώντας υποχρεωτική την άμεση ενημέρωση των ιδιοκτητών από τους διανομείς και το ΤΟΜ.
Για τα πιο επικίνδυνα περιστατικά, όπως οι αερόσακοι Takata, το ΤΟΜ μείωσε το χρονικό περιθώριο υλοποίησης ανακλήσεων από 18 σε 8 μήνες, ενώ ήδη έχουν ακινητοποιηθεί εκατοντάδες οχήματα λόγω ελαττωματικών αερόσακων και άλλα λόγω σοβαρών προβλημάτων στα φρένα.
Παράλληλα, προβλέπονται μέτρα ελέγχου κατά την εγγραφή, μεταβίβαση και τεχνικό έλεγχο των οχημάτων, ενώ εξετάζεται και η εισαγωγή μηχανισμού προέγκρισης εισαγωγής από τρίτες χώρες ώστε να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα προτού τα οχήματα φτάσουν στην Κύπρο.
