Αν η ουσία της κοινής συνεδρίασης των κοινοβουλευτικών επιτροπών Εσωτερικών, Γεωργίας και Περιβάλλοντος ήταν να εντοπιστούν κενά κι αδυναμίες με αφορμή τη φονική πυρκαγιά της ημιορεινής Λεμεσού, τότε είναι αμφίβολο κατά πόσον ο στόχος επετεύχθη.
Η μαραθώνια κοινοβουλευτική συζήτηση που άρχισε στις 09:00 το πρωί και ολοκληρώθηκε λίγο πριν από τις 18:00 ανέδειξε συγκλονιστικές μαρτυρίες από τους κοινοτάρχες των επηρεαζόμενων χωριών που περιέγραψαν πως η Πολιτική Άμυνα σε κάποιες περιπτώσεις ήταν ιδιαιτέρως αναποτελεσματική.
Ωστόσο, οι βουλευτές αναλώθηκαν σε κόντρες κι εντάσεις. Πολλοί εξ αυτών εστίασαν στο ταξίδι του γενικού διευθυντή του Υπουργείου Γεωργίας, Ανδρέα Γρηγορίου, στην Αυστραλία. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος επιβαλλόταν στην προκειμένη και για το ταξίδι Γρηγορίου, αλλά δεν φάνηκε να απασχολεί τόσο η συγκλονιστική μαρτυρία που έφερε λειτουργό της Πολιτικής Άμυνας να έστελνε τους κατοίκους χωριού στον θάνατο…
Επί της ουσίας δυο ήταν οι αδιαμφισβήτητες μαρτυρίες που τέθηκαν ενώπιον του κοινοβουλευτικού σώματος: Η μια αφορά τους χειρισμούς της Πολιτικής Άμυνας σε ό,τι αφορά τις εκκενώσεις, ενώ η έτερη ήταν η επίρριψη ευθυνών στην επαρχιακή διοίκηση για το καθάρισμα των κοινοτήτων που θα είχε ως αποτέλεσμα τη λήψη ουσιαστικών αντιπυρικών μέτρων.
Αρχίζοντας από το πρώτο, κοινοτάρχες από επηρεαζόμενες κοινότητες έδωσαν μαρτυρίες ότι η Πολιτική Άμυνα ήταν πλήρως απούσα κατά τις εκκενώσεις χωριών.
«Του έκλεισα το τηλέφωνο»
Ο κοινοτάρχης Κοιλανίου, Κυριάκος Κυριάκου Χατζηχαραλάμπους, προκάλεσε αίσθηση λέγοντας ότι η Πολιτική Άμυνα θα έστελνε τους κατοίκους της κοινότητάς του κατευθείαν στη φωτιά.
Εξήγησε ότι έβλεπε από βουνό τη φωτιά να κατευθύνεται στο χωριό του και πως πήρε μόνος του την απόφαση για εκκένωση. Βάσει των γεγονότων που μετέφερε, η Πολιτική Άμυνα, όχι μόνο δεν τον είχε διαφωτίσει, αλλά όταν επικοινώνησε μαζί του αρμόδιο πρόσωπο του έδωσε μια οδηγία που θα προκαλούσε θανάτους. Τον προέτρεψε (16:49) να στείλει τους κατοίκους στο Βουνί απ΄ όπου, όμως, ερχόταν η φωτιά. Ο κοινοτάρχης είπε ότι έκλεισε το τηλέφωνο στον λειτουργό της Πολιτικής Άμυνας, εξηγώντας: «Ήμουν στο βουνό κι έβλεπα τη φωτιά, ερχόταν από το Βουνί και θα τους έστελνα στο Βουνί;». Για να πείσει για τα λεγόμενά του έδωσε και τον τηλεφωνικό αριθμό από τον οποίο δέχθηκε την κλήση. Να σημειωθεί ότι ο τηλεφωνικός αριθμός όπως διαπιστώσαμε αντιστοιχεί πράγματι σε γραφείο στελέχους της Πολιτικής Άμυνας.
Μετά το παναΰρι»
Συγκλόνισε και ο κοινοτάρχης Πάνω Κυβίδων Κωνσταντίνος Παπαθεοδώρου. Όχι μόνο γιατί μίλησε για τις αγωνιώδεις στιγμές όταν αποκλείστηκε στο χωριό του από τις πύρινες φλόγες, αλλά και για την απόφαση που πήρε μόνος του για εκκένωση της κοινότητας, χωρίς -όπως υποστήριξε- η Πολιτική Άμυνα να δώσει παρουσία και να επικοινωνήσει μαζί του.
«Έχω πει και την επόμενη ημέρα, ίσως να έπιασα την πιο δύσκολη απόφαση της ζωής μου. Όταν στο Σούνι είδα τους δρόμους (…) θα μπορούσε να τους κρούσει ούλλους μέσα στο αυτοκίνητο» είπε και εξήγησε ότι ήταν και τα μέλη της οικογένειάς του στο δρόμο…
Για την ανταπόκριση της Πολιτικής Άμυνας, σχολίασε: «Πήραν τηλέφωνο από Πολιτική Άμυνα μετά το παναΰρι».
«Δώσε εκκένωση!»
Ο κοινοτάρχης Σουνίου/Ζανατσιάς, Νίκος Βίκης, ανέφερε ότι έδωσε οδηγία για εκκένωση στις 19:00 μετά από συμβουλή αξιωματικού της Ειδικής Μονάδας Αντιμετώπισης Καταστροφών. Είπε πως του τηλεφώνησε, του διαβίβασε τα δεδομένα και στη συνέχεια «ο υπαστυνόμος της ΕΜΑΚ μου είπε ‘μην περιμένεις τίποτα, δώσε εκκένωση. Τώρα αμέσως! Βγάζαμε τον κόσμο που καθόταν στα δωμάτια και δεν είχε ιδέα ότι θα έρθει η φωτιά».
«Εκ των υστέρων…»
Ο κοινοτάρχης Βάσας, Μιχάλης Μοσφίλης, περιγράφοντας τις αγωνιώδεις στιγμές που βίωσε είπε πως ουδέποτε τον κάλεσε η Πολιτική Άμυνα για να τον βοηθήσει να χειριστεί την κατάσταση. «Δεν μίλησε κανένας μαζί μου. Εκ των υστέρων» είπε σε ερώτηση για την υπαγόμενη στο υπουργείο Εσωτερικών υπηρεσία.
Θα πρέπει να σημειωθεί, πάντως, πως υπήρχαν και ιδιαίτερα θετικά σχόλια για λειτουργούς της Πολιτικής Άμυνας και ειδικότερα τον Τμηματάρχη Διάσωσης της Πολιτικής Άμυνας, Μιχάλη Μουσκαλλή.
Κοινοτάρχες βλέποντας από την αρχή τα θερμά επεισόδια μεταξύ βουλευτών στη συνεδρίαση, τόνισαν ότι πήγαν στο κοινοβούλιο για να λύσουν τα προβλήματα, θέλοντας να στείλουν το μήνυμα πως δεν επικροτούν αυτό που γίνεται στην Βουλή (αναφερόταν στις εντάσεις). Ο κοινοτάρχης Βάσας είπε ότι «το κόμμα μας είναι οι 16 κοινότητές μας», ενώ ο κοινοτάρχης Κοιλανίου τόνισε πως «ήρθαμε εδώ για να επιλύσουμε προβλήματα».
Σχόλιο για «Πολύβιος»
Παρά τις μαρτυρίες κοινοταρχών για στιγμές που η Πολιτική Άμυνα δεν μπορούσε να ανταποκριθεί έγκαιρα, ο υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, επέλεξε να δει το ποτήρι μισογεμάτο. Σε σχόλιό του είπε πως οι κοινοτάρχες ήταν σε θέση να ενεργήσουν χωρίς τη συνδρομή της Πολιτικής Άμυνας, λόγω της συμμετοχής τους στο σχέδιο «Πολύβιος» (εκπονείται σε συνεργασία με την Πολιτική Άμυνα και τα Κοινοτικά Συμβούλια) και της εκπαίδευσής τους.
Ο Κωνσταντίνος Ιωάννου στην ομιλία του νωρίτερα είχε μιλήσει για απόφαση της κυβέρνησης τον περασμένο Απρίλιο ώστε να διατεθεί επιπλέον κονδύλι €1 εκατ. για τους καθαρισμούς και τα αντιπυρικά μέτρα, στις κοινότητες, που είναι ευθύνη των επαρχιακών διοικήσεων. Ήταν καθολική η παραδοχή χθες πως δεν έγιναν τα δέοντα από την τοπική αυτοδιοίκηση.
«Έφηβος ξυπνά με εφιάλτες»
Ίσως η πιο ουσιαστική παρέμβαση στη χθεσινή συνεδρίαση να ήταν αυτή του προϊστάμενου νοσηλευτικού λειτουργού Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας του ΟΚΥπΥ, Άνθου Γιανναπή. Ο τελευταίος μίλησε για την επόμενη ημέρα της φονικής πυρκαγιάς, που σύμφωνα με τα λόγια του συνοδεύεται από μετατραυματικό στρες κι άλλα πολλά ζητήματα. Εξήγησε ότι εδώ και 10 μέρες έχουν στηθεί δυο κέντρα ψυχολογικής στήριξης στις κοινότητες. Μίλησε για κόσμο με μετατραυματικό στρες, πανικό, άγχος που τον σκοτώνει λόγω της αβεβαιότητας για το τι του ξημερώνει η επόμενη ημέρα. Παραλλήλισε την τραγωδία με αυτή του 1974 και τόνισε πως πρέπει να γίνει η αποκατάσταση του κόσμου και να επανέλθει στην προηγούμενη του ζωή.
Μαρτυρίες που συγκέντρωσε ο «Φ» για την κατάσταση στις πληγείσες κοινότητες, αναφέρουν πως μέχρι στιγμής 50 άτομα έχουν ζητήσει ψυχολογική στήριξη, ενώ οι λειτουργεί των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας έχουν προσφέρει βοήθεια σε 20 άτομα. «Πάνε σε καφενεία και ρωτούν για να δουν ποιοι θέλουν στήριξη» μας ανέφερε άτομο με γνώση των γεγονότων. Άτομο που μίλησε στον «Φ», εξάλλου, μας ανέφερε ότι ήδη γίνονται παραπομπές για περιστατικά που χρήζουν ψυχιατρικής και/ή ψυχολογικής στήριξης. «Έφηβος ξυπνά στη μέση της νύχτας βλέποντας εφιάλτες. Χάθηκαν αναμνήσεις, κόποι χρόνων, ένας ηλικιωμένος κοιμόταν στο χωράφι του όπου είχε καεί ένα δένδρο, μανάδες σκέφτονται ότι τα παιδιά τους θα αλλάξουν σχολείο και φοβούνται ποιο θα είναι το μέλλον τους» μας αναφέρθηκε.
Αναζητούσαν πολιτικές ευθύνες για Γρηγορίου
Βουλευτές της αντιπολίτευσης επικεντρώθηκαν στο κατά πόσον ο γενικός διευθυντής του Υπουργείου Γεωργίας, Ανδρέας Γρηγορίου, ήταν ο υπεύθυνος για τον συντονισμό των υπηρεσιών στις πυρκαγιές, αλλά και αν η απουσία του τις μέρες της πυρκαγιάς, οπότε βρισκόταν στην Αυστραλία για αντικατοχικές εκδηλώσεις, προέκυψε μετά από πολιτική απόφαση και δη οδηγία του Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη.
Για το θέμα τοποθετήθηκε αρχικά η υπουργός Γεωργίας, Μαρία Παναγιώτου, λέγοντας πως ο ρόλος του είναι διττός και ότι δεν είναι επιχειρησιακός διευθυντής στις πυρκαγιές. Πρόσθεσε πως πριν αποχωρήσει όρισε δυο λειτουργούς του Υπουργείου Γεωργίας να καλύψουν τις όποιες ανάγκες, ενώ συγκάλεσε σύσκεψη στο γραφείο του με τη συμμετοχή του αρχιπύραρχου, Νίκου Λογγίνου και του διευθυντή του Τμήματος Δασών, Σάββα Ιεζεκιήλ. Η κ. Παναγιώτου τόνισε ότι επιχειρησιακός υπεύθυνος με βάση τα εθνικά σχέδια πυρόσβεσης (Πυρσός και Ίκαρος) είναι ο αρχιπύραρχος, Νίκος Λογγίνος. Τα ίδια είπε σε γενικές γραμμές και ο Ανδρέας Γρηγορίου αργότερα, ο οποίος, ωστόσο, δεν απάντησε ευθέως σε βουλευτές με ποιού οδηγία πήγε στην Αυστραλία. Αρκέστηκε να αναφέρει ότι έχει την ιδιότητα του προϊστάμενου της διοίκησης Προεδρίας και πως κρίθηκε ότι έπρεπε να την εκπροσωπήσει.
Το θέμα, ωστόσο, δεν έμελλε να κλείσει εκεί. Αφορμή ήταν μια τοποθέτηση του αρχιπυραρχου, Νίκου Λογγίνου. Ο τελευταίος επαναλαμβάνοντας τις θέσεις του που καταγράφονται και στην έκθεση που δημοσιεύτηκε προχθές για τις αδυναμίες, έκανε μια δήλωση που άφηνε θολό το τοπίο ως προς την ιδιότητα του Γρηγορίου. «Σε καμία περίπτωση δεν μπορούσα να παραβώ την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου και να αναλάβω καθήκοντα συντονιστή», είπε, προσθέτοντας ότι ο ίδιος είναι υπεύθυνος για τον συντονισμό της Πυροσβεστικής και εκ των πραγμάτων κλήθηκε να συντονίσει τους συνδέσμους των άλλων υπηρεσιών.
Σε εκείνο το σημείο βουλευτής, Κυριάκος Χατζηγιάννης, ζήτησε τον λόγο και αφού πρώτα στράφηκε προς την υπουργό Γεωργίας, της μίλησε σε έντονο ύφος, λέγοντας: «Η Βουλή έχει παραπληροφορηθεί από την Υπουργό Γεωργίας και τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου. Είναι ποινικό αδίκημα αυτό».
Ο Ανδρέας Γρηγορίου αντέδρασε με έντονο ύφος επαναλαμβάνοντας τις θέσεις του. Δεν καταλάγιασε, όμως, η ένταση. Ο βουλευτής, Χρίστος Χριστοφίδης, επίσης ανεβάζοντας τόνους, ανέφερε ότι και ο ίδιος έχει εκπροσωπήσει στο παρελθόν την προεδρία στην Αυστραλία και ότι ήταν κατόπιν προεδρικής απόφασης. «Αντιλαμβάνομαι ότι είστε έντιμος και δεν το παραδέχεστε αυτό για να προστατεύσετε τον Πρόεδρο», πρόσθεσε.
Έγναν κι αυτά
- Σύντομες οι τοποθετήσεις των υπουργών Άμυνας και Δικαιοσύνης, Βασίλη Πάλμα και Μάριου Χαρτσιώτη, αντιστοίχως. Ο τελευταίος είπε ότι δεν έχει προκύψει ικανοποιητική μαρτυρία για εμπρησμό, ενώ για το ηλικιωμένο ζεύγος που κάηκε παρέπεμψε στην έρευνα που γίνεται. Για τα ερωτήματα που υποβλήθηκαν από βουλευτές είπαν ότι θα απαντηθούν από τους επιχειρησιακούς αξιωματούχους που υπάγονται στο Υπουργείο τους.
- Τέλος Αυγούστου θα συνεδριάσουν εκ νέου οι κοινοβουλευτικές Επιτροπές Εσωτερικών, Γεωργίας και Περιβάλλοντος, για να συνεχίσουν τη συζήτηση.
- Όλοι όσοι μίλησαν συμφώνησαν πως η φονική πυρκαγιά ήταν απρόβλεπτη λόγω καιρικών συνθηκών. Ανέλυσαν τον τρόπο που εξαπλωνώνταν καθιστώντας την απρόβλεπτη.
- Ο αρχηγός Εθνικής Φρουράς, Γεώργιος Τσιτσικώστας, διαβεβαίωσε πως δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα με τα πτητικά που τέθηκαν υπό τη διοίκηση της Εθνικής Φρουράς: «Πετούσαν όλα τα πτητικά μέσα. Εκείνες τις ημέρες έριχναν όλοι και όλα. Απλώς αντιμετωπίσαμε ένα φαινόμενο», είπε.
- Ο αρχηγός της Αστυνομίας, Θεμιστός Αρναούτης είπε πως για αντιμετώπιση της κατάστασης στάλθηκε ενίσχυση από τη Λευκωσία, ενώ, όπως σημείωσε, στη Λόφου είχαν αστυνομικούς, ώστε να συνδράμουν στον απεγκλωβισμό των κατοίκων. Όπως πρόσθεσε, η Αστυνομία έλαβε ήδη 65 καταθέσεις, ενώ εξήγησε ότι είναι στη μέση ποινικής διερεύνησης, και αναμένεται και η θανατική ανάκριση για τα δύο θύματα.
- Η διοικήτρια Πολιτικής Άμυνας, Μαρία Παπα, είπε ότι οι εκκενώσεις πραγματοποιήθηκαν βάσει του Σχεδίου «ΠΟΛΥΒΙΟΣ», με ευθύνη του Υπουργείου Εσωτερικών, και εκτέλεση από την Πολιτική Άμυνα. Παραδέχτηκε πως επί του πεδίου ήρθαν αντιμέτωποι με «αδυναμίες».
- Οι εντάσεις πάντως δεν έλειπαν. Ενδεικτικά ο Νικόλας Παπαδόπουλος προσπαθούσε να υποβάλει τη θέση του στην Πρόεδρο της Βουλής, ότι η διαδικασία δεν ήταν η ενδεδειγμένη και ότι με τον τρόπο που γινόταν η συζήτηση δεν έβγαινε άκρη. Η Αννίτα Δημητρίου, ωστόσο, ήταν έντονη καλώντας τον σε τάξη. Και ο Άριστος Δαμιανού, που ήταν στο προεδρίο της ειδικής συνεδρίασης, διαπληκτίστηκε με τον Νικόλα Παπαδόπουλο σε κάποια στιγμή, λέγοντας του ότι θα πρέπει να σεβαστεί τον θεσμό.
