Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ο μεγαλύτερος «τσιφλικάς» στα κατεχόμενα, με την Εκκλησία να ακολουθεί, όπως προκύπτει από στοιχεία τα οποία περιλαμβάνονται σε μελέτη του Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών.

Η μελέτη, η οποία εκπονήθηκε το 2020 στο πλαίσιο της προσπάθειας για οικονομική ενίσχυση των ιδιοκτητών ακίνητης κατεχόμενης περιουσίας έναντι των χαμένων τους εισοδημάτων, έγινε σε συνεργασία με εξειδικευμένη εταιρεία και στηρίχθηκε σε στοιχεία του Τμήματος Κτηματολογίου. Επανήλθε δε στο προσκήνιο, με αφορμή πρόσφατη πρόταση νόμου του ΔΗΣΥ για ίδρυση και λειτουργία Ταμείου Απώλειας Χρήσης Κατεχόμενων Περιουσιών.

Με βάση τη μελέτη που αφορά τα κατεχόμενα, η Κυπριακή Δημοκρατία κατέχει την περισσότερη περιουσία με 22.923 ακίνητα. Η Εκκλησία κατέχει 5.032 ακίνητα.

Με βάση σενάρια της μελέτης, αν το Ταμείο έχει έσοδα €100 εκατ. πολλοί από τους περίπου 105.000 ιδιοκτήτες ακινήτων στα κατεχόμενα, θα λάβουν μεταξύ €0-€1.000. Με βάση το συγκεκριμένο σενάριο, το μεγαλύτερο ποσό οικονομικής ενίσχυσης που λαμβάνει εταιρεία με περιουσία συνολικής αξίας €21.220.714, ανέρχεται σε €686.910. Το μεγαλύτερο ποσό που λαμβάνει φυσικό πρόσωπο με περιουσία συνολικής αξίας €15.752.273, είναι €509.897. Μέχρι €100 λαμβάνουν 92.911 ιδιοκτήτες που έχουν περιουσία αξίας μέχρι €3.090. Από αυτούς, 28.931 ιδιοκτήτες λαμβάνουν μέχρι €10.

Είναι εμφανές, κάτι το οποίο ελέχθη και ενώπιον της Βουλής, πως αν δεν συνεισφέρει το κράτος, τα ποσά τα οποία θα διατεθούν στους πολίτες με τα €20 εκατ. τα οποία συγκεντρώνονται κάθε χρόνο από την επιβολή τέλους 0,4% στις μεταβιβάσεις ακινήτων, αποτελούν ψίχουλα.

Σημειώνεται, πως η συζήτηση για αύξηση των εσόδων του Ταμείου προσέκρουσε στην αντίδραση της Νομικής Υπηρεσίας η οποία επικαλέστηκε θέματα αντισυνταγματικότητας σε περίπτωση έγκρισης νομοθεσίας που θα υποχρεώνει την κυβέρνηση να ενισχύει το Ταμείο από τον προϋπολογισμό του κράτους. Ενστάσεις στην προωθούμενη νομοθεσία ήγειρε και το υπουργείο Οικονομικών.

Στη μελέτη γίνεται αναφορά και σε παλαιότερη μελέτη του Πανεπιστημίου Κύπρου του έτους 2000, η οποία επικαιροποιήθηκε το 2009 και σύμφωνα με την οποία η απώλεια χρήσης (των κατεχόμενων περιουσιών) κυμαινόταν στα €15,78 δισ. Σύμφωνα με τη μελέτη του 2020, η απώλεια χρήσης υπολογίζεται, πλέον, σε €16.534.508.845 (€16,5 δισ.).

Με βάση το σενάριο των €100 εκατ. οι 105.621 δικαιούχοι θα λάβουν τα εξής ποσά:

  • Συνολικά 81.879 δικαιούχοι (ποσοστό 77,5%) θα λάβουν μεταξύ €0-€1.000.
  • 11.375 δικαιούχοι (ποσοστό 10,8%) θα λάβουν μεταξύ €1.000-€2.000.
  • 4.285 (ποσοστό 4,1%) θα λάβουν μεταξύ €2.000-€3000.
  • 2.085 δικαιούχοι (ποσοστό 2%) θα λάβουν μεταξύ €3.000-€4.000.
  • 1.401 δικαιούχοι (ποσοστό 1,3%) θα λάβουν €4.000-€5.000.
  • 4.598 δικαιούχοι (ποσοστό 4,4%) θα λάβουν άνω των 5.000 έκαστος.

Στόχος του Κεντρικού Φορέα (με την εκπόνηση της τελευταίας μελέτης) είναι η «ανάληψη ενεργειών για την επίτευξη ισότιμης κατανομής των βαρών που προέκυψαν από την τουρκική εισβολή και κατοχή και την κατά το δυνατόν αποκατάσταση της προπολεμικής φερεγγυότητας σύμφωνα με την περιουσία εκάστου και λαμβάνοντας υπόψη τις δημοσιονομικές δυνατότητες του κράτους».

Ο υπολογισμός της αξίας των κατεχόμενων περιουσιών
Ως βάση των υπολογισμών της αξίας των κατεχομένων υιοθετήθηκαν οι διαθέσιμες από το Τμήμα Κτηματολογίου αγοραίες αξίες του 1974 οι οποίες αποτελούν, κατά προσέγγιση, εκτιμήσεις που διεκπεραιώθηκαν το 1975 για ολόκληρη την ιδιωτική ακίνητη ιδιοκτησία (ελληνοκυπριακή, τουρκοκυπριακή και ιδιοκτησίες αλλοδαπών εξαιρουμένης της κρατικής γης) για σκοπούς υπολογισμού μέσης τιμής της αξίας της κατεχόμενης ελληνοκυπριακής ακίνητης ιδιοκτησίας, ανά κατεχόμενη πόλη/κοινότητα.

Η μέση αξία (Λίρες Κύπρου ανά τετραγωνικό μέτρο) υπολογίζεται για τη Διοικητική Περιφέρεια της πόλης Κερύνειας, Αμμοχώστου, της κατεχόμενης Λευκωσίας, ανά κοινότητα και δήμο για όλες τις άλλες κατεχόμενες κοινότητες/δήμους των Επαρχιών Κερύνειας, Αμμοχώστου, Λευκωσίας και Λάρνακας.

Σκοπός της μελέτης ήταν ο υπολογισμός της οικονομικής ενίσχυσης ανά δικαιούχο ιδιοκτήτη ακίνητης κατεχόμενης περιουσίας, βάσει συγκεκριμένου κονδυλίου και ο υπολογισμός του συνολικού ποσού που απαιτείται για την καταβολή οικονομικής ενίσχυσης στους ιδιοκτήτες κατεχόμενης περιουσίας, αφού καθοριστεί ελάχιστο ή/και μέγιστο ποσό ανά δικαιούχο, με σκοπό την εκτίμηση του προϋπολογισμού που απαιτείται για την παραχώρηση αυτής της ενίσχυσης.

Yπάρχουν 46 κατηγορίες ιδιοκτητών
Με βάση τα στοιχεία που παρουσιάζονται στην Κυβερνητική Αποθήκη Πληροφοριών από το Τμήμα Κτηματολογίου, στα κατεχόμενα υπάρχουν 46 κατηγορίες ιδιοκτητών ακίνητης κατεχόμενης περιουσίας. Ενδεικτικά αναφέρεται, πως χρησιμοποιήθηκε σαν συνολικό ποσό οικονομικής ενίσχυσης το ποσό των €100.000.000, ποσό το οποίο κρίθηκε πιθανό να διατεθεί ως κονδύλι.

Σημειώνεται, ότι ο συνολικός αριθμός ιδιοκτητών είναι 105.612, ενώ η συνολική έκταση γης που επηρεάζεται/κατέχεται, ανέρχεται σε 1.289.618.364τ.μ.

Με βάση δεύτερο σενάριο που εξετάστηκε, το μεγαλύτερο ποσοστό 82,4% των ιδιοκτητών λαμβάνει οικονομική ενίσχυση μέχρι €1.000. Σε αυτό το εύρος, ποσοστό 40,2% λαμβάνει μέχρι €100, 56,9% μέχρι €200 και 68,3% μέχρι €300.

Το μεγαλύτερο ποσό οικονομικής ενίσχυσης που λαμβάνει ιδιοκτήτης με περιουσία συνολικής αξίας €15.752.273, είναι €952.690.
Μέχρι €100 λαμβάνουν 34.974 ιδιοκτήτες που έχουν περιουσία αξίας μέχρι €1.654