Είναι τρομακτικό και δεν είναι σχήμα λόγου. Πέρυσι οι Κύπριοι αγόρασαν το 61% των ακινήτων ενώ τα υπόλοιπα ακίνητα αγοράστηκαν από πολίτες χωρών της ΕΕ και πολίτες τρίτων χωρών, όπως αναφέρεται σε έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για τις αγοραπωλησίες.
Στην Έκθεση, με ελεγχόμενο την επαρχιακή διοίκηση Λευκωσίας, αναφέρεται, πως το έτος 2024 (με βάση τα αγοραπωλητήρια έγγραφα που κατατέθηκαν στο Κτηματολόγιο) οι πωλήσεις προς αλλοδαπούς (τρίτων χωρών) στη ανήλθε (παγκυπρίως) στο 27% ενώ ποσοστό 12% πουλήθηκε σε πολίτες της ΕΕ. Όμως, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα αφού το ποσοστό 27% θεωρείται πλασματικό, με τις αγορές είναι περισσότερες.
Συγκεκριμένα , ο Γενικός Ελεγκτής καταγράφει:
«Το πιο ανησυχητικό, όμως, είναι το γεγονός ότι το 27% που αφορά σε αλλοδαπούς είναι στην πραγματικότητα πολύ μεγαλύτερο, αφού στο συγκεκριμένο ποσοστό δεν περιλαμβάνονται οι μεταβιβάσεις/πωλήσεις σε κυπριακές εταιρείες με μετόχους αλλοδαπούς εφόσον με βάση το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο οι εταιρείες αυτές δεν θεωρούνται «Αλλοδαποί». Οι περιπτώσεις αυτές καταγράφονται ως μεταβιβάσεις/πωλήσεις σε Κύπριους αγοραστές, με αποτέλεσμα τα επίσημα στοιχεία να υποεκτιμούν την πραγματική συμμετοχή αλλοδαπών στην αγορά και να υπερκτιμούν τη συμμετοχή των Κύπριων».
Όμως, υπάρχει και ουρά, αφού ο Γενικός Ελεγκτής υποδεικνύει επίσης ότι:
«Επιπλέον, δύναται να περάσουν στην κατοχή αλλοδαπών πολλά ακίνητα, μέσω συμβάσεων εκχώρησης, οι οποίες επιτρέπουν τη μεταβίβαση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που απορρέουν από μια σύμβαση πώλησης ακινήτου στον αλλοδαπό. Ο Ελεγκτής σημειώνει, πως σύμφωνα με δηλώσεις του Υπουργού Εσωτερικών, διάκριση των εκχωρητηρίων συμβάσεων κατά υπηκοότητα δεν είναι εφικτή στο υφιστάμενο «Σύστημα Πληροφοριών Γης» του ΤΚΧ. Στην Έκθεση αναφέρεται πως ο συνολικός αριθμός Συμβάσεων Εκχώρησης, συμπεριλαμβανομένων Κυπρίων, Ευρωπαίων και Υπηκόων Τρίτων Χωρών, που έχουν κατατεθεί στο Τμήμα Κτηματολογίου και εξακολουθούν να βρίσκονται σε ισχύ, ανέρχεται σε 9.746».
Η Ελεγκτική Υπηρεσία εξέτασε δειγματοληπτικά 32 περιπτώσεις απόκτησης ακίνητης ιδιοκτησίας από αλλοδαπούς με την αξία τους να ανέρχεται σε €9.400.520. Σε 4 από τις 32 αιτήσεις, οι αγοραστές προχώρησαν σε απόκτηση πρόσθετης οικιστικής μονάδας, συνολικής αξίας €2.222.000, δηλώνοντας επίσης ως σκοπό την ιδιοκατοίκηση.
Από τις αιτήσεις αλλοδαπών για απόκτηση ακίνητης ιδιοκτησίας στην Επαρχία Λευκωσίας (κατά το έτος 2024), ποσοστό 16% προερχόταν από κινέζους, 16% από Λιβάνιους, 14% από Ρώσους, 10% από Ισραηλινούς, 6% από Σύρους, 5% από Αιγύπτιους, 4% από Βρετανούς, 4% από Ουκρανούς, 2% από Καναδούς και 23% από πολίτες άλλων χωρών κάθε μία εκ των οποίων σε ποσοστό κάτω του 2%.
Στη Λευκωσία οι μεταβιβάσεις ακινήτων (δηλαδή όσες ολοκληρώθηκαν και όχι όσες αφορούν την κατάθεση αγοραπωλητηρίων εγγράφων που ολοκληρώνονται στην πορεία) κατά το έτος 2024, σε Κύπριους ανήλθαν σε 17.043 (ποσοστό 79%), 1.915 (9%) σε πολίτες της ΕΕ και 2.511 (12%) σε αλλοδαπούς. Σημειώνεται, πως στις 17.043 πράξεις περιλαμβάνονται και αγοραπωλησίες κυπριακών εταιρειών, οι οποίες ελέγχονται από αλλοδαπούς.
Με βάση τα πωλητήρια έγγραφα τα οποία κατατέθηκαν στο Κτηματολόγιο, το 2024, η κατάσταση ανά πόλη παρουσιάζεται ως εξής:
Από τα 1.907 ακίνητα (σε σύνολο 15.797) τα οποία πουλήθηκαν σε πολίτες της ΕΕ, τα 647 βρίσκονταν στην Πάφο, τα 400 στη Λάρνακα, τα 150 στην Αμμόχωστο, τα 459 στη Λεμεσό, και τα 251 στη Λευκωσία. Από τα 4.321 ακίνητα τα οποία πουλήθηκαν σε αλλοδαπούς (τρίτων χωρών) τα 1.373 πουλήθηκαν στην Πάφο, τα 1.236 στη Λάρνακα, τα 207 στην Αμμόχωστο, τα 1.334 στη Λεμεσό και τα 271 στη Λευκωσία.
Όσον αφορά τις αγορές από Κύριους, από τα 9.569 ακίνητα τα 1.087 αγοράστηκαν στην Πάφο, τα 1.820 στη Λάρνακα, τα 418 στην Αμμόχωστο, τα 3.239 στη Λεμεσό και τα 3.005 στην Λευκωσία.
Στην Έκθεση αναφέρεται επίσης, πως η Επαρχία Πάφου ξεχωρίζει, με σχεδόν 24% των μεταβιβάσεων το 2024 και 22% μέχρι τις 31.7.2025 να γίνονται σε αλλοδαπούς αγοραστές. Αν συμπεριληφθούν και οι μεταβιβάσεις ακινήτων σε πολίτες της ΕΕ (εκτός Κυπρίων), το ποσοστό αυξάνεται σε σχεδόν 38% και 39% για τις αντίστοιχες περιόδους. Στις επαρχίες Λάρνακας, Λεμεσού και Αμμοχώστου, τα ποσοστά απόκτησης περιουσίας από αλλοδαπούς κυμαίνονται μεταξύ 10-14%, ενώ η επαρχία Λευκωσίας, διατηρεί περισσότερο εγχώριο χαρακτήρα, με μόλις 3,2% των πωλήσεων να γίνονται σε αλλοδαπούς.
Σύμφωνα πάντα με την Έκθεση, αν ληφθούν υπόψιν οι συνολικές πωλήσεις ακίνητης ιδιοκτησίας προς αγοραστές εκτός ΕΕ, για τις οποίες δεν απαιτείται η ειδική άδεια κτήσης ακίνητης ιδιοκτησίας από την αρμόδια Επαρχιακή Διοίκηση, και επομένως δεν υπάρχει περιορισμός στον αριθμό των σχετικών αγοραπωλησιών, τότε για το 2024 και για το 2025 (μέχρι τις 31.7.2025), οι πωλήσεις αυτές αντιστοιχούν στο 27,35% και 26,22% των συνολικών πωλήσεων που διενεργήθηκαν αντίστοιχα, σε παγκύπρια βάση. Αν συμπεριληφθούν και οι πωλήσεις ακινήτων σε πολίτες της ΕΕ (εκτός Κυπρίων), το ποσοστό αυξάνεται σε 39,4% και 39,2% για τις αντίστοιχες περιόδους.
Αναλύοντας τα δεδομένα ο Γενικός Ελεγκτής καταγράφει επίσης:
Η Επαρχία Πάφου ξεχωρίζει, με σχεδόν 45% των πωλήσεων το 2024 και 43% για το 2025 (μέχρι τις 31.7.2025) να γίνονται σε αλλοδαπούς αγοραστές εκτός ΕΕ. Στις επαρχίες Λάρνακας, Αμμοχώστου και Λεμεσού, τα ποσοστά απόκτησης περιουσίας από αλλοδαπούς κυμαίνονται μεταξύ 26%-34% το 2024 και 24%-31% το 2025 (μέχρι τις 31.7.2025), ενώ η επαρχία Λευκωσίας, διατηρεί και πάλι περισσότερο εγχώριο χαρακτήρα, με ποσοστά γύρω στο 7% των πωλήσεων να γίνονται σε αλλοδαπούς.
Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι στις μεταβιβάσεις/πωλήσεις σε αλλοδαπούς, δεν περιλαμβάνονται οι μεταβιβάσεις/πωλήσεις σε κυπριακές εταιρείες με μετόχους αλλοδαπούς εφόσον με βάση το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο οι εταιρείες αυτές δεν θεωρούνται «Αλλοδαποί» και κατ’ επέκταση δεν χρειάζονται έγκριση από τον Έπαρχο για απόκτηση ακίνητης ιδιοκτησίας. Οι περιπτώσεις αυτές καταγράφονται ως μεταβιβάσεις/πωλήσεις σε Κύπριους αγοραστές, με αποτέλεσμα τα επίσημα στοιχεία να υποεκτιμούν την πραγματική συμμετοχή αλλοδαπών στην αγορά. Ως εκ τούτου, ο πραγματικός αριθμός μεταβιβάσεων και πωλήσεων προς αλλοδαπούς δύναται να είναι σημαντικά υψηλότερος.
Επιπλέον, όπως διαπιστώθηκε, δύναται να περάσουν στην κατοχή αλλοδαπών πολλά ακίνητα, μέσω συμβάσεων εκχώρησης, οι οποίες επιτρέπουν τη μεταβίβαση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που απορρέουν από μια σύμβαση πώλησης ακινήτου στον αλλοδαπό, εντούτοις, σύμφωνα με δηλώσεις του Υπουργού Εσωτερικών, διάκριση των εκχωρητηρίων συμβάσεων κατά υπηκοότητα δεν είναι εφικτή στο υφιστάμενο «Σύστημα Πληροφοριών Γης» του ΤΚΧ. Ο συνολικός αριθμός Συμβάσεων Εκχώρησης, συμπεριλαμβανομένων Κυπρίων, Ευρωπαίων και Υπηκόων Τρίτων Χωρών, που έχουν κατατεθεί στο ΤΚΧ και εξακολουθούν να βρίσκονται σε ισχύ, ανέρχεται σε 9.746.
Στην Έκθεση διαπιστώνεται, πως οποιοσδήποτε αλλοδαπός έχει τη δυνατότητα να ιδρύσει ευρωπαϊκή εταιρεία (συμπεριλαμβανομένης και κυπριακής) ή να αποκτήσει μετοχές σε τέτοια εταιρεία για να αποκτήσει ακίνητη περιουσία μέσω των εταιρειών αυτών. «Ως εκ τούτου», προσθέτει, «οι οποιοιδήποτε υφιστάμενοι περιορισμοί για αλλοδαπούς είναι ουσιαστικά άνευ ουσίας».
Ο Γενικός Ελεγκτής αναφέρεται σε παράθυρο στη νομοθεσία που, ουσιαστικά επιτρέπει την ανεξέλεγκτη αγορά ακινήτων από αλλοδαπούς, ενώ υποδεικνύει πως δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για το ποσοστό περιουσίας που πραγματικά ανήκει σε αλλοδαπούς.
Ο κ. Παπακωνσταντίνου θεωρεί πως καθίσταται επιτακτική η ανάγκη για:
θέσπιση ανώτατου αριθμού ακινήτων ανά αλλοδαπό και περιορισμός αριθμού συναλλαγών αγοραπωλησίας
• εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια αλλοδαπών
• τεκμηρίωση προέλευσης κεφαλαίων
• έλεγχος χρήσης ακινήτων για τουριστικούς σκοπούς
• εισαγωγή τέλους αίτησης για κάλυψη κόστους και αποτροπή καταχρήσεων
• εξέταση ποινικού μητρώου του αιτητή
