Εξάρτηση, τζόγος και παιχνίδια διαδικτύου – Τριπλασιάστηκαν οι χρήστες που ζήτησαν βοήθεια – Ζοφερή κατάσταση στην Κύπρο

Ο εθισμός στα τυχερά παιχνίδια καθώς και άλλων επιστημονικά τεκμηριωμένων διαταραχών που σχετίζονται με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, θα συμπεριλαμβάνονται πλέον στις αρμοδιότητες της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου.

Αυτό προβλέπει νομοσχέδιο που στάληκε στη Βουλή με την ονομασία ο περί Πρόληψης της Χρήσης και Διάδοσης Ναρκωτικών και Άλλων Εξαρτησιογόνων Ουσιών (Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου ΑΑΕΚ) (Τροποποιητικός) Νόμος του 164 (Ι) του 2017 2025. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, «εξάρτηση» θα σημαίνει πλέον κάθε επίμονη και επαναλαμβανόμενη δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά που αφορά στη χρήση νόμιμων και παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών, στην παθολογική ενασχόληση με τυχερά παιχνίδια, στη διαταραχή ηλεκτρονικού παιχνιδιού και άλλων επιστημονικών τεκμηριωμένων διαταραχών που σχετίζονται με το διαδίκτυο, η οποία λαμβάνει τη μορφή μιας σχεδόν τελετουργικής, αυτοματοποιημένης συνήθειας, την οποία το άτομο, αν και αναγνωρίζει ότι έχει επιβλαβείς και/ή αρνητικές επιπτώσεις, όπως η εγκατάλειψη ή η μείωση κοινωνικών, επαγγελματικών ή ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων, αδυνατεί να ελέγξει και να τερματίσει, εξαιτίας ισχυρότατων φυσιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων·

Επίσης, τροποποιείται ο όρος «θεραπεία» και θα περιλαμβάνει πλέον οποιεσδήποτε παρεμβάσεις που στοχεύουν στη βελτίωση της ψυχολογικής, σωματικής ή κοινωνικής κατάστασης προσώπου που επηρεάζεται από τη χρήση νόμιμων ή παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών, καθώς και προσώπου που επηρεάζεται από την παθολογική ενασχόληση με τυχερά παιχνίδια, την διαταραχή ηλεκτρονικού παιχνιδιού ή άλλων επιστημονικά τεκμηριωμένων διαταραχών που σχετίζονται με το διαδίκτυο.

Περαιτέρω, «παρέμβαση» θα σημαίνει τα συστηματικά και δομημένα μέτρα μακράς διάρκειας με συγκεκριμένους στόχους που σχετίζονται με τις νόμιμες και παράνομες εξαρτησιογόνες ουσίες, με τη παθολογική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια, καθώς και τη διαταραχή ηλεκτρονικού παιχνιδιού ή άλλων επιστημονικά τεκμηριωμένων διαταραχών που σχετίζονται με το διαδίκτυο. Συλλέγει, επεξεργάζεται, μελετά και αξιολογεί πληροφορίες, στοιχεία και δεδομένα σε σχέση με τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, την ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια, τη διαταραχή διαδικτυακού παιχνιδιού και άλλων επιστημονικά τεκμηριωμένων διαταραχών που σχετίζονται με το διαδίκτυο στη Δημοκρατία.

Επίσης, με το ίδιο νομοσχέδιο επανακαθορίζεται ότι η θητεία του Προέδρου, του Αντιπροέδρου και των μελών της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου είναι πενταετής: Νοείται ότι, η θητεία του Προέδρου, του Αντιπροέδρου και των μελών της Αρχής δεν θα υπερβαίνει τις δύο θητείες, συνεχόμενες ή μη. Επίσης τα μέλη της Αρχής από πέντε γίνονται έξι.  

Σημειώνεται ότι αυτή τη στιγμή η Αρχή δεν έχει θεραπευτικά προγράμματα για τον τζόγο, ενώ στην Πάφο λειτουργεί εδώ και ένα χρόνο το Κέντρο Συμβουλευτικής και Θεραπείας «Κίνητρο», το οποίο έχει τριπλασιάσει τα άτομα που ζήτησαν βοήθεια για απεξάρτηση από τον τζόγο. Επίσης άλλες θεραπευτικές μονάδες έχουν εντάξει προγράμματα για την εξάρτηση από τα τυχερά παιχνίδια.

6,6% των μαθητών στοιχηματίζουν

Σε ό,τι αφορά τους μαθητές στην Κύπρο, φαίνεται να στοιχηματίζουν χρήματα, κατά πολύ περισσότερο από τους Ευρωπαίους μαθητές. Φαίνεται ότι το 6,6% των μαθητών παρουσιάζουν προβληματικό στοιχηματισμό (σε σχέση με 5% των Ευρωπαίων μαθητών).

Βάσει του δείκτη αίτησης θεραπείας του τμήματος παρακολούθησης της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων:

• Περίπου 7 στους 10  αιτήθηκαν θεραπείας για πρώτη φορά.

• Ο χρόνος που μεσολαβεί από την έναρξη της ενασχόλησης με τον τζόγο μέχρι την πρώτη εμφάνιση του χρήστη στο σύστημα θεραπείας, είναι για κάθε είδος παιχνιδιού κατά μέσο όρο ο παρακάτω:

Φαίνεται δηλαδή ότι πιο σύντομα οδηγούνται στη θεραπεία οι χρήστες που ασχολούνται με παιχνίδια καζίνο και πιο αργά οι χρήστες που ασχολούνται με ξυστό/κρατικό λαχείο και τόμπολα/bingo.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που ετοίμασε η λειτουργός του Τμήματος Παρακολούθησης ΕΚΤΕΠΝ / ΑΑΕΚ Μαρία Σαββίδου, καταγράφεται η ζοφερή κατάσταση που επικρατεί στην Κύπρο με τον εθισμό στα τυχερά παιχνίδια και τον ηλεκτρονικό τζόγο. Όπως αναφέρεται, μέσα από μια σύντομη απεικόνιση της κατάστασης που επικρατεί βάσει ερευνών που διεξάγει η ΑΑΕΚ αλλά και της έκθεσης που αφορά κυρίως στον Επιδημιολογικό Δείκτη Αίτησης Θεραπείας, προκύπτουν 10 κύρια συμπεράσματα από την παρακολούθηση του φαινομένου:

1.      Το ποσοστό του γενικού πληθυσμού που έχει ασχοληθεί με στοιχήματα μέσα στους τελευταίους 12 μήνες ανέρχεται στο 23%, ενώ η εντατική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια, εντός και εκτός Διαδικτύου, (2-3 φορές την εβδομάδα), αναφέρθηκε από το 3% του πληθυσμού (ΑΑΕΚ, 2023).  

2.      Το πιο δημοφιλές παιγνίδι ανάμεσα στον γενικό πληθυσμό είναι η κατηγορία λόττο, τζόκερ (ΑΑΕΚ, 2019).

3.      Εκτιμήθηκε ότι περίπου το 4% του πληθυσμού παρουσιάζει προβληματική ενασχόληση με το στοιχηματισμό, ενώ ανάμεσα στους μαθητές το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 6.6% (ΑΑΕΚ, 2023; ESPAD Group 2020).

4.      Τα ποσοστά ενασχόλησης των μαθητών τόσο εντός του Διαδικτύου (22%), όσο και εκτός (27%), ξεπερνά κατά πολύ τον μέσο όρο της  έρευνας (ESPAD Group 2020).  

5.      Το πιο δημοφιλές παιχνίδι ανάμεσα στα άτομα που αιτήθηκαν θεραπείας είναι το αθλητικό στοίχημα σε πρακτορείο.

6.      Πιο σύντομα οδηγούνται στη θεραπεία οι χρήστες που ασχολούνται με παιχνίδια καζίνο και πιο αργά οι χρήστες που ασχολούνται με ξυστό/κρατικό λαχείο και τόμπολα/bingo.

7.      Το προφίλ του χρήστη που βρίσκεται σε θεραπεία είναι: Άνδρας, 34 ετών, Κύπριος, με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και σταθερή απασχόληση.

8.      Περίπου ένα στα τρία άτομα που βρέθηκαν στη θεραπεία λόγω παθολογικής ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια παρουσίασαν κατάθλιψη, άγχος και άλλες ψυχικές διαταραχές

9.      Τα πιο σοβαρά προβλήματα που ανέφεραν τα άτομα που βρέθηκαν στη θεραπεία ήταν τα οικονομικά προβλήματα, τα προβλήματα ψυχικής υγείας, τα οικογενειακά προβλήματα ενώ ένα σημαντικό ποσοστό ανέφερε αυτοκτονικές σκέψεις (20%).

10.      Ένα υψηλό ποσοστό (35%) παρουσιάζει πρόωρη εγκατάλειψη και διακοπή της θεραπείας.

Όπως προκύπτει από τη μελέτη της κ. Σαββίδου, τα ψηλότερα ποσοστά εθισμού στα τυχερά παιχνίδια εντοπίστηκαν ανάμεσα σε νέους άνδρες 25-34 ετών, οι οποίοι διαμένουν σε προσφυγικούς συνοικισμούς αγροτικών περιοχών. Το πιο δημοφιλές παιγνίδι είναι η κατηγορία λόττο, τζόκερ.

Εννέα σχεδόν στα δέκα άτομα που στοιχηματίζουν ασχολούνται με αυτήν την κατηγορία παιγνιδιών. Οι μισοί σχεδόν (46,2%) ασχολούνται με το λόττο/τζόκερ μια φορά το μήνα και οι υπόλοιποι (42,1%) το κάνουν πιο συχνά. Δύο στους δέκα ασχολούνται με στοιχήματα σε αθλήματα/ διαγωνισμούς ζώων, ενώ πιο αραιά είναι η ενασχόληση με φρουτάκια και παιγνίδια με τράπουλα/ ζάρια (11,5% και 12,3% αντίστοιχα).

Χρησιμοποιώντας το «lie/bet questionnaire», εκτιμήθηκε ότι περίπου το 4% του πληθυσμού παρουσιάζει προβληματική ενασχόληση με το στοιχηματισμό (ΑΑΕΚ, 2023). Επίσης, χρησιμοποιώντας το Problem Gambling Screening Index (PGSI), με σκοπό τη διάκριση των περιπτώσεων προβληματικής ενασχόλησης με το στοιχηματισμό, εκτιμήθηκε ότι περίπου το 2% του πληθυσμού είναι παίκτες σε χαμηλό κίνδυνο, το 2% παίκτες σε μέτριο κίνδυνο και το 1% παθολογικοί ή προβληματικοί παίκτες (ΑΑΕΚ, 2023).