Στις επαναληπτικές εκλογές της 28ης Μαΐου 2023 ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατάφερε να επανεκλεγεί με το ποσοστό του 52%. Η επόμενη μέρα στην Τουρκία, μετά από την επανεκλογή του Ερντογάν σε μια βαθιά διχασμένη χώρα, φέρνει μια σειρά προκλήσεων και αντιδράσεων τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. Η Τουρκία έχει επιδιώξει να ενισχύσει την περιφερειακή της επιρροή τα τελευταία χρόνια, ιδίως στη Μέση Ανατολή και σε άλλες μουσουλμανικές χώρες. Ο Ερντογάν έχει προωθήσει μια πολιτική εξωστρέφειας, με στόχο την αύξηση της επιρροής της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή.
Στη Συρία η Τουρκία έχει διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην εμβάθυνση της σύγκρουσης και έχει υποστηρίξει ορισμένες οπλικές ομάδες αντάρτες εναντίον του καθεστώτος του Άσαντ. Επίσης, η Τουρκία έχει προβεί σε επιδρομές εναντίον Κούρδων στη βόρεια Συρία, με στόχο την αποτροπή της ενίσχυσής τους και τη δημιουργία μιας αυτόνομης κουρδικής περιοχής, που θα μπορούσε να επηρεάσει την Τουρκία. Στη Λιβύη, είχε σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη της κυβέρνησης του Γενικού Εθνικού Συνεδρίου (GNA) κατά του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) του Χαλίφα Χαφτάρ, παρέχοντας στρατιωτική βοήθεια, όπλα και οπλικά συστήματα. Στην Ουκρανία, επέλεξε να εξισορροπήσει προσεκτικά μεταξύ των δύο πλευρών, κάτι σαν γεωπολιτικό μποτιλιάρισμα.
Η επανεκλογή του Ερντογάν θα ενθαρρύνει την Τουρκία να εντείνει ακόμα περισσότερο την περιφερειακή της επιρροή. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις από άλλες χώρες που έχουν αντίθετα συμφέροντα ή που αντιλαμβάνονται την τουρκική επέκταση και εμβάθυνση της επιρροής της ως απειλή για τα συμφέροντά τους. Η απόκτηση περισσότερης εξουσίας από τον Ερντογάν μπορεί να προκαλέσει την απομάκρυνση στην προσπάθεια επίτευξης ειρήνης και σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής, όμως ταυτόχρονα, κάποιες περιφερειακές δυνάμεις –με τα δεδομένα που διαμορφώθηκαν– θα προσπαθήσουν να συμπορευθούν μαζί του (βλ. περίπτωση Αίγυπτου, Γερμανίας).
Αυτές οι εξελίξεις στην Τουρκία έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη σχέση της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η υποψηφιότητα της Τουρκίας στην ΕΕ είναι ένα ζήτημα που παραμένει ανοιχτό εδώ και πολλά χρόνια έχει αντιμετωπιστεί με πολλές δυσκολίες. Οι ανησυχίες της ΕΕ για θέματα όπως ο αυταρχισμός, η περιορισμένη ελευθερία του λόγου, οι περιορισμοί στα ανθρώπινα δικαιώματα, έχουν επηρεάσει αρνητικά τις σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών με την Τουρκία πλέον να εστιάζεται σε θέματα που την ενδιαφέρουν, όπως η απελευθέρωση των θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες, η ανανέωση και εκσυγχρονισμός της Τελωνειακής Ένωσης (από το 1995), η διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και ιδιαίτερα η οικονομική συνεργασία μέσω αυξημένου εμπορίου, επενδύσεων και η προώθηση αμοιβαίων οικονομικών οφελών.
Διαχρονικά η Τουρκία επιδίωξε να διατηρήσει στενούς δεσμούς με τον δυτικό κόσμο, ιδιαίτερα με τις ΗΠΑ, με στόχο να εδραιώσει τη θέση της ως περιφερειακή δύναμη και να απολαμβάνει οικονομικά και αμυντικά οφέλη από αυτήν τη συμμαχία. Με την Τουρκία να είναι πιο προσανατολισμένη προς εναλλακτικές συμμαχίες με μη-δυτικές χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα, με σημαντικές επιπτώσεις στη γεωπολιτική ισορροπία οι σχέσεις έχουν υποστεί τάσεις πιέσεων και αντιπαραθέσεων (όπως ο πυρηνικός σταθμός στο Άκιουγιου, το ρωσικής κατασκευής αντιαεροπορικό σύστημα S-400, ο αγωγός φυσικού αερίου Blue Stream κ.ά.). Ως αντίδραση, η ΕΕ μπορεί να λάβει μέτρα όπως η «επιβολή κυρώσεων» ή τον «περιορισμό της συνεργασίας» με την Τουρκία, κυρίως σε θέματα όπως η μετανάστευση, η ασφάλεια και η οικονομία. Αυτό μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω δυσκολίες στις διμερείς σχέσεις και να προκαλέσει αναταραχές στην περιοχή της Μεσογείου, ειδικά όσον αφορά τις ενεργειακές εξελίξεις και τις διεκδικήσεις θαλάσσιων περιοχών.
Οι παραπάνω προοπτικές δείχνουν ότι η επέκταση της κυριαρχίας του Ερντογάν στην Τουρκία έχει σημαντικές επιπτώσεις στις διεθνείς σχέσεις. Επιπλέον, επηρεάζει τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση, την περιφέρεια και την ΕΕ. Είναι σημαντικό να παρακολουθούμε προσεκτικά αυτήν την εξέλιξη και τις πιθανές συνέπειες της στο παγκόσμιο πολιτικό περιβάλλον. Παρ’ όλα αυτά, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ είναι πολυπλοκότατες και επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες, όπως η γεωστρατηγική θέση της Τουρκίας, οι οικονομικοί δεσμοί και οι κοινές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και οι δύο πλευρές.
- Διεθνολόγος
