Όταν αποφάσισα να επιστρέψω πίσω στην Κύπρο, αφού δεν είχα πια χρήματα για να ζήσω στην Ελλάδα και είχα μπλέξει με τα ναρκωτικά, η μάνα μου μού ζήτησε να αφαιρέσω το στήθος και να αλλάξω εμφάνιση για να με δεχτεί.
Φοβόταν τον κόσμο που θα την κουτσομπόλευε». Πρόκειται για μια από τις μαρτυρίες τρανς ατόμων στην Κύπρο, τα οποία αναδεικνύουν μερικά από τα δεκάδες προβλήματα και κενά που υπάρχουν στο θέμα της αναγνώρισης φύλου και της αντιμετώπισης. «Ένας γιατρός έστελλε με να πάω εκκλησία», σημειώνεται σε άλλη μαρτυρία σχετικά με την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Το υλικό συγκεντρώθηκε για έρευνα σχετικά με τις κοινωνικές και ψυχολογικές ανάγκες των τρανς ατόμων στη χώρα μας, η οποία εκπονήθηκε από τον αντιπρύτανη ακαδημαϊκού προσωπικού και έρευνας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Κωνσταντίνο Φελλά, και την υποψήφια διδάκτωρ Γεωργία Χαραλάμπους, σε συνεργασία με την ACCEPT ΛΟΑΤΙ Κύπρου. Σημειώνεται ότι το νομοσχέδιο για τη Νομική Αναγνώριση Φύλου βρίσκεται για δεύτερο νομοτεχνικό έλεγχο και αναμένεται προσεχώς να σταλεί στη Βουλή.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Συνεχής προσπάθεια ΕΕ για διασφάλιση δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας
Οι αναφορές των ατόμων τρανς που μίλησαν για τους σκοπούς της έρευνας αποκαλύπτουν το μέγεθος του προβλήματος με το οποίο ζουν.
«Κάθε φορά θα πρέπει να δίνω εξηγήσεις για την παρούσα ταυτότητα, αφού άλλο όνομα και φύλο αναγράφεται και άλλο βλέπουν μπροστά τους σαν παρουσιαστικό. Αυτό μου δημιουργεί δυσφορία και με φέρνει σε δύσκολη θέση, με αποτέλεσμα να μη θέλω να παρευρεθώ σε Υπηρεσίες, έστω και αν έχω οικονομικό πρόβλημα», αναφέρει ένας από τους 25 τρανς, ηλικίας 18-60 ετών, που συμμετείχαν στην έρευνα. Από αυτούς, οι 17 προσδιορίζονται ως τρανς άντρες και οι οκτώ ως τρανς γυναίκες. «Για να καταλάβεις», αναφέρει άλλος συνεντευξιαζόμενος, «πήγα βόλτα με έναν φίλο μου σε κλαμπ και για να μπω έπρεπε να δείξω ταυτότητα. Αναγκαστικά έφυγα γιατί δεν ήθελα να με κοιτάζουν περίεργα, νιώθω πολύ άβολα».
Οκτώ στους δέκα συμμετέχοντες σημείωσαν ότι πολύ συχνά αισθάνονται άγχος, αγωνία και φόβο όταν θα κληθούν να παρουσιάσουν την ταυτότητα. «Με ενοχλεί αυτή η αντίδραση των ατόμων στις Υπηρεσίες όταν πάω να δώσω την ταυτότητά μου και έχουν περίεργες αντιδράσεις όταν βλέπουν άλλο πρόσωπο στην ταυτότητα και άλλο μπροστά τους. Πρέπει κάθε φορά να περάσω από ανάκριση. […] Στην τηλεφωνική υπηρεσία που πήγα μια φορά για να αλλάξω ένα πακέτο υπηρεσιών, κάλεσαν την υπεύθυνη και μου έκανε διάφορες ερωτήσεις για να με πιστέψουν ότι είμαι το ίδιο άτομο».
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Έγινε το πρώτο βήμα για την νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου
Όλοι οι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι ήρθαν σε δύσκολη θέση λόγω του τρόπου αντιμετώπισής τους από άλλα άτομα, σε διάφορα κοινωνικά πλαίσια και ηλικιακές φάσεις, κυρίως σε σχέση με τη φωτογραφία της ταυτότητας και τις εμφανείς διαφορές στην εμφάνισή τους. «Θέλησα να εγγραφώ στα επιμορφωτικά κέντρα του υπουργείου Παιδείας για την εκμάθηση ξένης γλώσσας. Τελικά μετάνιωσα γιατί στην ηλεκτρονική δήλωση ενδιαφέροντος ζητείτο ταυτότητα και μέσα στο σύστημα θα υπήρχε το όνομα το οποίο μου έδωσαν στη Βάπτιση. Δεν νιώθω άνετα με αυτό, αφού δεν μου ανήκει. Δεν ντρέπομαι για αυτό που είμαι, αλλά είναι αρκετά ενοχλητικό να πρέπει να δίνω συνεχώς εξηγήσεις στον καθένα και να φοβάμαι αν θα υπάρξει διάκριση από κάποια άτομα ή όχι».
Σχολικός εκφοβισμός
«Στο λύκειο κυρίως είχα bullying. Εφωνάζαν με διάφορα ονόματα. Η έγνοια τους ήταν αν είμαι κορούα ή αγόρι. Ρωτούσαν αδιάκριτα και με άσχημο τρόπο. Δηλαδή με ρωτούσαν το όνομά μου και όταν καταλάβαιναν ότι είμαι κορίτσι και όχι αγόρι μου έλεγαν με πολλή ειρωνεία: “Αρέσκω σου;”. Απλά και μόνο για να με κοροϊδέψουν», περιγράφει ένας από τους συνεντευξιαζόμενους. Όπως αναδεικνύεται από την έρευνα, οκτώ στους δέκα συνεντευξιαζόμενους δήλωσαν ότι οι σχολικές τους εμπειρίες ήταν δυσάρεστες, ενισχυμένες με πολύ άγχος και ανησυχία. Παράλληλα, οι εφτά στους δέκα ήρθαν σε επαφή με εκφοβιστικό λόγο και συμπεριφορές στην περίοδο του σχολείου, κάτι που περιόριζε την επαφή και αλληλεπίδραση με συνομήλικους και εκπαιδευτικούς.
Δυσκολία στην εξεύρεση εργασίας
«Το γεγονός ότι είμαι τρανς άντρας και αυτοπροσδιορίζομαι έτσι, τα τελευταία τρία χρόνια με έχει δυσκολέψει ιδιαίτερα στον τομέα της εργασίας. Δυσκολεύει πολύ όταν φτάσω στο σημείο που πρέπει να εξηγήσω ποιος είμαι και κυρίως εκεί που πάμε να κάνουμε κάποια χαρτιά για τη δουλειά. Αυτό με περιορίζει κι εμένα πολύ στο ψάξιμο».
Αντιξοότητες στην εξεύρεση εργασίας λόγω της ασυμβατότητας των εγγράφων της πολιτικής ταυτότητάς τους με την ταυτότητα του φύλου τους, ανέφεραν ότι αντιμετωπίζουν τα πλείστα τρανς άτομα. Οκτώ από τους δέκα συμμετέχοντες δήλωσαν ότι πολύ συχνά αισθάνονται άγχος, αγωνία και φόβο όταν θα κληθούν να παρουσιάσουν την ταυτότητα ή τα έγγραφά τους για την εξεύρεση εργασίας. Παράλληλα, τέσσερις στους δέκα δήλωσαν ότι αναγκάστηκαν να διακόψουν την εργασία τους, όταν τους ζητήθηκε να προσκομίσουν κάποια έγγραφα σχετικά με την ταυτότητά τους. «Πήγα σε μια άλλη δουλεία και έμεινα λίγο καιρό εκεί. Σε κάποια φάση μου ζήτησαν πιστοποιητικά υγείας και επειδή δεν μπορούσα να τα βγάλω, έφυγα και από εκεί» (λόγω της αλλαγής τα πιστοποιητικά είχαν ακόμη πάνω το γυναικείο όνομά του).
Εκτοπισμένοι από την περίθαλψη
«Προχώρησα μόνη μου σε ενδοκρινολόγο, γιατί η διαδικασία στα νοσοκομεία είναι πολύ αργή. Επειδή είχα μπει και στο επάγγελμα της πορνείας δεν ήταν εύκολο να πάω σε δημόσιο νοσοκομείο, κυρίως λόγω της αντιμετώπισης που ήξερα ότι θα είχα». Ως χρονοβόρες και πολλές φορές ψυχολογικά οδυνηρές διαδικασίες, χαρακτηρίζονται από την έρευνα οι επισκέψεις των τρανς στις δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες. «Κοίτα, γενικά στο νοσοκομείο εν λίγο περίεργη η συμπεριφορά τους, αν και έχει και καλούς (νοσηλευτικό προσωπικό). Με αντιμετώπιζαν πολύ επιφανειακά και απότομα. Δεν ήθελαν να μου δώσουν ιδιαίτερη σημασία. Εν εδείξαν κάτι, γιατί απλά ενημερώσαν τους για μένα. Δεν είναι ότι ήξεραν και πολλά πράγματα για έτσι περιπτώσεις».
«Δεν ήξερα από πού να ξεκινήσω», ανέφερε ένας άλλος συμμετέχοντας: «Δεν είχα κάποιον τότε να μου πει από πού να ξεκινήσω. Ένας γιατρός έστελνε με να πάω εκκλησία… Μετά πήγα σε ενδοκρινολόγο.
Μου έλεγε ότι δεν μπορεί να με αναλάβει και ότι δεν μπορεί να πάρει έτσι ευθύνη. Μου έλεγε να περιμένω ακόμα λίγο καιρό. Είχα, εν τω μεταξύ, χαρτί από ψυχολόγο και ψυχίατρο, αλλά πάλι δεν δεχόταν. Αλλά η συγκεκριμένη (ενδοκρινολόγος) είχε πει και σε μια φίλη μου ότι είμαστε όλοι ανώμαλοι και δεν είμαστε καλά […] Για να φτάσω στο αποτέλεσμα που ήθελα μου πήρε ενάμιση χρόνο με τις ορμονοθεραπείες, μπορεί και δύο χρόνια, για να φαίνονται έντονα οι αλλαγές. Επειδή δεν ήξερε ο γιατρός, δεν είχε άλλη περίπτωση πριν, εφοάτουν κι εκείνος να μου βάλει ψηλή δοσολογία».
Δεν πρόκειται για τη μοναδική ακραία μαρτυρία τρανς ατόμων. «Δυστυχώς ένα άτομο που θέλει να προχωρήσει πάει στα τυφλά στο νοσοκομείο, δεν υπάρχει οποιαδήποτε ενημέρωση, ούτε στη σελίδα του υπουργείου Υγείας. Αυτή την πληροφορία μπορεί να την πάρει μόνο από άλλα τρανς άτομα που έχουν κάνει αλλαγές για να του συστήσουν και ποιους γιατρούς πρέπει να δει για να μην αντιμετωπίσει τρανσφοβία».
