Σε μερική πολιτική συμφωνία σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας έχουν καταλήξει τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την επιφύλαξη της επίσημης έγκρισης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Το Ταμείο θα προωθήσει μια καινοτόμο και ανταγωνιστική βιομηχανική βάση στον τομέα της άμυνας και θα συμβάλει στη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ.
Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση, καμία χώρα δεν μπορεί να επιτύχει μόνη της, σε έναν κόσμο με αυξανόμενη αστάθεια και διασυνοριακές απειλές.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή Γιούνκερ καταβάλλει προσπάθεια για την προστασία και την υπεράσπιση των Ευρωπαίων.
Με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, το οποίο προτάθηκε από την Επιτροπή τον Ιούνιο του 2018 στο πλαίσιο του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ για τα έτη 2021-2027, αποτελεί μέρος αυτών των πρωτοβουλιών για την ενίσχυση της ικανότητας της ΕΕ να προστατεύει τους πολίτες της.
Στις δηλώσεις του ο Γίρκι Κάταϊνεν, αντιπρόεδρος αρμόδιος για την απασχόληση, την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα, εξήγησε πως «πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα για να καταστεί η ευρωπαϊκή αμυντική συνεργασία πραγματικότητα. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν καλύτερα τα χρήματα των φορολογουμένων, να προωθήσουν μια ισχυρή και καινοτόμο αμυντική βιομηχανία και να ενισχύσουν την αυτονομία και την τεχνολογική υπεροχή της ΕΕ στον τομέα της άμυνας».
Από την πλευρά της η Ελζμπιέτα Μπιενκόφσκα, αρμόδια επίτροπος για την εσωτερική αγορά, τη βιομηχανία, την επιχειρηματικότητα και τις ΜΜΕ, πρόσθεσε ότι «η συμφωνία αυτή αποτελεί ακόμη ένα σημαντικό δομικό στοιχείο για να διασφαλιστεί ότι η Ευρώπη θα καταστεί ισχυρότερη εγγυήτρια της ασφάλειας για τους πολίτες της. Το Ταμείο θα προωθήσει την τεχνολογική καινοτομία και συνεργασία στον τομέα της ευρωπαϊκής άμυνας, έτσι ώστε η Ευρώπη να επωφεληθεί από προηγμένη, διαλειτουργική αμυντική τεχνολογία και εξοπλισμό σε νέους τομείς, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το κρυπτογραφημένο λογισμικό, η τεχνολογία μη επανδρωμένων αεροσκαφών ή η δορυφορική επικοινωνία».
Τα βασικά σημεία στα οποία επετεύχθη συμφωνία
- Το Ταμείο θα παρέχει στήριξη καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής της βιομηχανικής ανάπτυξης, από την έρευνα και την ανάπτυξη πρωτοτύπων έως την πιστοποίηση.
- Το Ταμείο θα χρηματοδοτεί συνεργατικά ερευνητικά έργα ιδίως μέσω επιχορηγήσεων.
- Πέρα από το στάδιο της έρευνας και του σχεδιασμού, κατά το οποίο είναι δυνατή η χρηματοδότηση έως και 100%, ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα είναι διαθέσιμος να συμπληρώνει τις επενδύσεις των κρατών μελών, με τη συγχρηματοδότηση των δαπανών για την ανάπτυξη πρωτοτύπων (έως 20%) και τις επακόλουθες ενέργειες δοκιμών, αξιολόγησης και πιστοποίησης (έως 80%).
- Το Ταμείο θα παρέχει κίνητρα για έργα με διασυνοριακή συμμετοχή των πολλών ΜΜΕ και επιχειρήσεων μεσαίας κεφαλαιοποίησης στην αλυσίδα εφοδιασμού στον τομέα της άμυνας, με την παροχή υψηλότερων ποσοστών χρηματοδότησης.
- Τα έργα στο πλαίσιο της μόνιμης ευρωπαϊκής διαρθρωμένης συνεργασίας (PESCO) μπορούν, εάν είναι επιλέξιμα, να λαμβάνουν πρόσθετη πριμοδότηση συγχρηματοδότησης ύψους 10 %, αλλά η χρηματοδότηση δεν είναι αυτόματη.
- Τα έργα θα καθορίζονται σύμφωνα με τις αμυντικές προτεραιότητες που συμφωνήθηκαν από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, και ιδίως στο πλαίσιο του σχεδίου ανάπτυξης ικανοτήτων (CDP), αλλά μπορούν επίσης να ληφθούν υπόψη οι περιφερειακές και διεθνείς προτεραιότητες, όπως στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
- Επιλέξιμα είναι κατά κανόνα μόνο τα συνεργατικά έργα στα οποία συμμετέχουν τουλάχιστον τρεις επιλέξιμες οντότητες από τουλάχιστον τρία κράτη μέλη ή συνδεδεμένες χώρες.
- Τουλάχιστον το 4 % και έως το 8 % του προϋπολογισμού θα διατεθεί σε ανατρεπτική, υψηλού κινδύνου καινοτομία που θα τονώσει την μακροπρόθεσμη τεχνολογική υπεροχή και αμυντική αυτονομία της Ευρώπης.
- Κατ’ αρχήν, μόνο οντότητες που είναι εγκατεστημένες στην ΕΕ ή σε συνδεδεμένες χώρες και δεν ελέγχονται από τρίτες χώρες ή από τις νομικές τους οντότητες είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση. Οι εδρεύουσες στην ΕΕ θυγατρικές εταιρειών τρίτων χωρών μπορούν, κατ’ εξαίρεση, να είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ούτως ώστε να διασφαλιστεί ότι τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας της ΕΕ και των κρατών μελών δεν τίθενται σε κίνδυνο. Οι οντότητες που εδρεύουν εκτός της ΕΕ δεν θα λαμβάνουν χρηματοδότηση από την ΕΕ, αλλά θα μπορούν να συμμετέχουν σε συνεργατικά έργα. Ως εκ τούτου, η ΕΕ δεν αποκλείει κανέναν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, αλλά θέτει όρους για τη λήψη χρηματοδότησης παρεμφερείς με εκείνους που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες της ΕΕ στις αγορές τρίτων χωρών.
Πλέον, μένει να εγκριθεί η πολιτική συμφωνία επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Της Ζήνας Χριστοφή
Επιμέλεια: Γιώργος Αγκαστινιώτης
