Οι σκύλοι έχουν την εντυπωσιακή ικανότητα να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα των ανθρώπων και να προσαρμόζουν ανάλογα τη συμπεριφορά τους. Η επιστήμη δείχνει ότι βασικός παράγοντας πίσω από αυτή τη δυνατότητα είναι η εξαιρετικά ανεπτυγμένη όσφρηση τους.
Η μύτη του σκύλου διαθέτει έως και 300 εκατομμύρια οσφρητικούς υποδοχείς (έναντι περίπου 5 εκατομμυρίων στον άνθρωπο), ενώ το τμήμα του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τις οσμές είναι πολλαπλάσιο σε σχέση με το δικό μας. Έτσι, μπορεί να εντοπίζει μικροσκοπικές χημικές μεταβολές στο σώμα μας, οι οποίες αλλάζουν ανάλογα με τη συναισθηματική μας κατάσταση.
Κάθε συναίσθημα – φόβος, χαρά, άγχος – συνοδεύεται από συγκεκριμένες ορμόνες και αλλαγές στον οργανισμό, που για τον σκύλο έχουν τη δική τους μυρωδιά ακόμη κι αν εμείς δεν το αντιλαμβανόμαστε.
Σε έρευνα του 2017 από τον καθηγητή Biagio D’Aniello στο Πανεπιστήμιο της Νάπολης, σκύλοι εκτέθηκαν σε δείγματα ιδρώτα ανθρώπων που είχαν βιώσει φόβο ή χαρά. Χωρίς άλλη ένδειξη, παρουσίασαν εντονότερο άγχος και αναζήτησαν επαφή με τον κηδεμόνα τους όταν μύρισαν τον «ιδρώτα του φόβου», ενώ έγιναν πιο χαλαροί και παιχνιδιάρικοι με δείγματα που σχετίζονταν με θετικά συναισθήματα. Η μελέτη έδειξε ότι οι σκύλοι αντιλαμβάνονται και ερμηνεύουν τα συναισθήματά μας μέσω της όσφρησης.
Για τον σκύλο η μύτη είναι τρόπος επικοινωνίας. Μέσα από τις οσμές «διαβάζει» τον κόσμο και τη διάθεση των ανθρώπων και μπορεί με τον χρόνο να προβλέπει τι νιώθουμε πριν καν το εκφράσουμε.
Η ικανότητα αυτή έχει βρει εφαρμογές και στην επιστήμη: σκύλοι μπορούν να ανιχνεύσουν καρκίνο, διαβήτη ή επιληψία, ενώ ερευνάται πώς θα συμβάλλουν στην έγκαιρη αναγνώριση άγχους, κρίσεων πανικού και μετατραυματικού στρες. Πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι αυτό μοιάζει με ενσυναίσθηση, καθώς ο σκύλος ανταποκρίνεται με τρόπο που στηρίζει τον άνθρωπο.
Οι σκύλοι θεραπείας συχνά προσεγγίζουν άτομα με έντονη θλίψη ή άγχος, ακόμη κι αν δεν τα γνωρίζουν, δείχνοντας ότι η όσφρηση είναι το «κλειδί» που τους οδηγεί σε όσους χρειάζονται υποστήριξη.
Μετά από χιλιάδες χρόνια συνύπαρξης, ο δεσμός ανθρώπου – σκύλου έχει εξελιχθεί βαθιά. Όταν ο σκύλος κοιτάζει τον άνθρωπό του στα μάτια, αυξάνεται και στους δύο η ωκυτοκίνη, η ορμόνη της αγάπης και της εμπιστοσύνης. Η όσφρηση πιθανότατα ενισχύει αυτή τη σύνδεση, καθώς ο σκύλος καταλαβαίνει πότε δίπλα του υπάρχει ασφάλεια και οικειότητα.
Συνολικά, οι σκύλοι καταλαβαίνουν πότε είμαστε φοβισμένοι, χαρούμενοι ή αγχωμένοι γιατί είναι απόλυτα συντονισμένοι μαζί μας. Η επιστήμη επιβεβαιώνει αυτό που οι κηδεμόνες γνωρίζουμε: ο σκύλος είναι ο πιο ευαίσθητος και αφοσιωμένος φίλος μας.
